De handelsrelaties met de Verenigde Staten zijn voor Vlaanderen van enorm belang. De Amerikaanse economie is immers nog steeds veruit de grootste ter wereld, goed voor bijna een kwart van het wereld-bbp. De VS zijn onze grootste handelspartner buiten de Europese Unie. In 2021 waren de Verenigde Staten voor Vlaanderen de vijfde exportbestemming (of "klant") en onze vierde bron van import (of "leverancier").

Met een onverwachte krimp in het eerste kwartaal heeft de Amerikaanse economie het jaar 2022 zwak ingezet. Voor het volledige jaar wordt wel nog op positieve groei gerekend, maar sommige economen vrezen dat de forse renteverhogingen door de centrale bank om de hoge inflatie onder controle te krijgen mogelijks tot een recessie kunnen leiden binnen enkele kwartalen.

De Amerikaanse economie wordt momenteel geconfronteerd met serieuze uitdagingen, zoals een grondige verstoring in de toelevering als gevolg van de covid-pandemie (met recentelijk nog strenge lockdowns in China) en van de oorlog in Oekraïne, een tekort aan arbeidskrachten, en een huizenhoge inflatie.

BBP kromp in eerste kwartaal

De daling van het Bruto Binnenlands Product van de VS met 1,4% (op jaarbasis) in het voorbije eerste kwartaal van 2022, betekende een scherpe ommekeer tegenover de groei van 6,9% in het vierde kwartaal van vorig jaar. Het eerste kwartaal was het zwakste sinds het voorjaar van 2020 toen de Covid-19-pandemie en de daarmee samenhangende lockdowns de Amerikaanse economie in een diepe – zij het korte – recessie dreven.

De daling nu was onder meer het gevolg van een oplopend handelstekort. De invoer naar de VS steeg en de uitvoer daalde, als gevolg van de pandemie-gerelateerde opstoppingen in de toeleveringsketen. Wat ook meespeelde in het neerdrukken van de groei, was het lagere tempo van voorraadopbouw door bedrijven, vergeleken met het einde van vorig jaar. En tot slot wogen ook de afnemende overheidsstimuli om de economische impact van de pandemie te counteren, op het bbp.

Consumenten bleven wel gretig spenderen. De consumentenbestedingen, de belangrijkste motor van de economie, stegen in het eerste kwartaal met 2,7% op jaarbasis, een lichte versnelling ten opzichte van eind vorig jaar. Bedrijven stopten ook meer geld in uitrustingsgoederen en onderzoek en ontwikkeling, wat leidde tot een stijging van de bedrijfsuitgaven met 9,2%.

“De binnenlandse economie blijft opmerkelijk veerkrachtig", commentarieerde Diane Swonk, hoofdeconoom bij Grant Thornton. Maar, voegde ze eraan toe, "dit is geen sprookjeseconomie."

Renteverhogingen om inflatie in te dijken

Intussen heeft de Federal Reserve, de Amerikaanse centrale bank, in de maand mei haar basisrente met een half procentpunt verhoogd, en de komende maanden worden nog meer gelijkaardige verhogingen verwacht. De Fed wil immers snel de inflatie omlaag halen, die de jongste maanden opliep tot boven 8 procent, door de combinatie van een sterke vraag met een verstoord en dus beperkt aanbod.

De meeste economen denken dat de economie wel bestand is tegen hogere rentetarieven en dat ze vanaf het tweede kwartaal weer bescheiden groei zal tonen, mede doordat consumenten en bedrijven blijven uitgeven. Eind april schatte een panel van economen, ondervraagd door The Wall Street Journal, dat het BBP over heel 2022 met 2,6% zal groeien ten opzichte van een jaar eerder. Dat zou dan een prestatie zijn die vergelijkbaar is met de groei in 2019 – zij het wel ver onder de 5,5% die in 2021 werd opgetekend, maar dat was dan ook geen normaal jaar.

Her en der worden de groeiverwachtingen voor 2022 overigens al bijgeknipt. Zakenbank Goldman Sachs bijvoorbeeld, meldde midden mei dat ze voor heel 2022 nu een BBP-groei verwacht van 2,4%, terwijl dat voordien 2,6% was. Voor 2023 verlaagde de bank haar groeiprognose van 2,2% naar 1,6%. Ook The Conference Board, een business-denktank, haalde haar prognoses omlaag: voor 2022 rekent die nu op een groei van 2,3% (waar dat voordien 3% was) en voor 2023 op 2,1%.

Arbeidsmarkt blijft kranig

De arbeidsmarkt is momenteel een belangrijke bron van economische kracht. Werkloosheidsclaims - een indicatie voor ontslagen - waren de jongste maanden bijna historisch laag; werkgevers klagen zelfs over een tekort aan beschikbare werknemers. De werkloosheidsgraad staat op het lage peil van 3,6% . Veel bedrijven werven aan en verhogen de lonen, wat dan weer de consumentenbestedingen ondersteunt.

Maar anderzijds doet de hoge inflatie de loonwinst van veel werknemers teniet en tast ze dus de koopkracht van de huishoudens aan. Want de consumentenprijzen stegen bijvoorbeeld in maart met 8,5% ten opzichte van een jaar eerder, een hoogterecord van de jongste vier decennia, terwijl het gemiddelde uurloon in dezelfde periode “slechts” met 5,6% steeg.

Ook voor de bedrijven zijn snel stijgende prijzen voor grondstoffen, onderdelen én voor arbeid een serieuze uitdaging.

De Federal Reserve kan dus niet anders dan fors ingrijpen om de inflatie te bestrijden. Maar het is in het verleden altijd een moeilijke evenwichtsoefening gebleken om dat te realiseren zonder tegelijk te veel verlies van jobs en terugval van consumentenbestedingen te veroorzaken. Sommige economen, zoals onder meer Larry Summers, minister van Financiën onder president Bill Clinton, opperen nu al dat een recessie, wellicht in 2023, hoogst waarschijnlijk is. 

Het zal van de stuurmanskunst van Fed-voorzitter Jerome Powell en de andere officials van de centrale bank afhangen of ze de Amerikaanse economie een zachte landing kunnen laten maken, dan wel of ze die in een recessie doen belanden, een opeenvolging van twee (of meer) kwartalen van negatieve BBP-groei.

Meer weten

• Bureau of Economic Analysis: bea.gov - Website met diverse economische informatie over de VS.
• US Department of Commerce: www.commerce.gov - Alle economische en handelsinformatie over de VSA en de rest van de wereld.
• The Economist Intelligence Unit: country.eiu.com/united-states - Onafhankelijk bureau: onderzoek en analyse via maandelijkse landenrapporten over de hele wereld.
• Fedstats: https://nces.ed.gov/partners/fedstat.asp - Website met statistieken over de Amerikaanse bevolking, economie e.d.
• U.S. Census Bureau: www.census.gov - Website met o.a. statistieken over economie, bevolking e.d. Bevat ook links naar de websites van alle staten van de VS.