Na een zeer sterke groei van het bbp in 2017, bleven, mede door stimulatiemaatregelen van het beleid, de binnenlandse vraag, de inflatie en het tekort op de handelsbalans stijgen tot medio 2018.

Onder toenemende druk van de markt, als reactie op de groeiende onevenwichtigheden, werd de centrale bank verplicht een strenger monetair beleid te voeren, wat de groei vertraagde. Deze vertraging werd nog versterkt door een nieuw verlies aan marktvertrouwen in augustus.

De wisselkoers daalde in twee weken met bijna 40% waardoor de risicopremies en de langetermijnrente sterk stegen en een hoogte bereikten die een zeer negatieve invloed had.

De inflatie is hierdoor in de tweede helft van het jaar opgelopen tot bijna 25% - tegenover 16% in juli 2018. Het vertrouwen van bedrijven en huishoudens is onderuitgegaan en volgens indicatoren namen de particuliere investeringen en consumptie af in de tweede helft van 2018.

Daarentegen groeide de export van de industrie en het toerisme, als gevolg van een stijgend concurrentievermogen door de lage koers van de Turkse Lira. De invoer is vertraagd en de groei van de netto-uitvoer is positief geworden, waardoor het grote tekort op de handelsbalans is gedaald.

De werkgelegenheid lijkt een piek te hebben bereikt in de zomer van 2018, de werkloosheid bedroeg 11% en het jeugdwerkloosheidspercentage 19%. De situatie op de arbeidsmarkt zal naar verwachting verder verslechteren, met name in de bouwsector, waar een groot deel van de laaggeschoolde werknemers in dienst is. Daarnaast draagt de aanwezigheid van ongeveer 4 miljoen vluchtelingen bij aan uitdagingen op het gebied van sociale inclusie.

De beleidsmakers reageerden op de druk van de financiële markten, door liquiditeit in buitenlandse valuta vrij te maken, door de reserveverplichtingen van banken te verminderen en hun betrokkenheid bij cross-currency swaps te beperken. De centrale bank verhoogde haar basisrentevoet in september aanzienlijk tot 24%, wat zal helpen om de wisselkoers en de vereiste economische maatregelen te ondersteunen.

Een "nieuw economisch programma" richt zich op het bevorderen van de uitvoer en het verhogen van de binnenlandse besparing door begrotingsmaatregelen. Het begrotingstekort zal naar verwachting dalen van 2,4% van het bbp in 2018 tot 1,6% in 2019, voornamelijk door verlaging van de overheidsinvesteringen.

In oktober werd een "alomvattend plan tegen inflatie" aangekondigd, met o.a. de bevriezing van prijzen in de administratie en vrijwillige prijsverlagingen in de private sector van bepaalde artikelen in de indexkorf, over een periode van twee maanden. Daarnaast werd ook een tijdelijke verlaging van de btw-tarieven voor bepaalde goederen en diensten doorgevoerd.

Verwacht wordt dat de relatieve prijzen tijdens deze periode zullen worden gewijzigd, maar een duurzaam succes met desinflatie, zal uiteindelijk het vertrouwen van de markt vereisen in de verbintenis van de centrale bank tot de inflatiedoelstelling en de onafhankelijkheid ervan bij het nastreven van deze doelstelling.

De budgettaire doelstellingen moeten realistisch zijn, zodat geloofwaardigheid kan worden opgebouwd. Automatische stabilisatoren moeten kunnen werken. Het verbeteren van de budgettaire transparantie door het publiceren van de gebruikelijke driemaandelijkse algemene overheidsrekeningen zou hierbij helpen, terwijl ook de bezorgdheid over budgettaire verspilling zou worden weggenomen.

Hoewel de banksector grotendeels was afgeschermd van wisselkoersschommelingen, hebben veel middelgrote en grote ondernemingen hun investeringen gefinancierd met leningen in vreemde valuta. De devaluatie van de Turkse Lira heeft bijgevolg gezorgd voor een hogere schuldgraad en een hogere kostprijs van deze leningen voor de betrokken bedrijven, wat dan weer een negatieve invloed heeft op hun liquiditeit en solvabiliteit. Het gevolg hiervan is, dat het aantal beschermingsdossiers tegen faillissement beginnen te stijgen. De grote externe financieringsbehoeften, die in 2019 naar schatting 25% van het bbp zullen bedragen, kunnen bijgevolg enkel worden voldaan tegen hogere kosten.

Verwacht wordt dat de exportgroei sterk zal blijven en dat de daaraan verbonden investeringen onaangetast blijven. Naar verwachting zal het bbp in 2019 met 0,4% krimpen, voordat het in 2020 met 2,7% groeit.

Om een dergelijk verwacht herstel te realiseren, is een geloofwaardig en transparant monetair en budgettair beleid nodig en moeten de spanningen in het bedrijfsleven en de banksector succesvol worden aangepakt.

Als de verwachte inflatie niet onder control wordt gehouden, kan dit de wisselkoers van de Lira terug onder druk zetten, met de gekende negatieve gevolgen. In huidige omstandigheden blijft Turkije kwetsbaar voor een verslechtering van het wereldwijd financieel klimaat, wat kan leiden tot een instabiele wisselkoers en nog duurdere externe financiering. Geopolitieke risico's met betrekking tot de regio en daarbuiten kunnen ook een invloed hebben op het vertrouwen en de handelsvooruitzichten.

Volgens het IMF zal de Turkse economie naar verwachting groeien met 3,5% in 2018 en met 0,4% in 2019.

Het nieuwe economische programma, dat de periode 2019-2021 bestrijkt, moet de groei bevorderen en structurele hervormingen doorvoeren, terwijl het geleidelijk het tekort op de handelsbalans en de inflatie zal verminderen. De Turkse economie is in 2017 met 7,4% gegroeid. Het bbp groeide in het 3de kwartaal van 2018 met 1,6%.

Het bbp-groeide met 7,3% in het laatste kwartaal van 2017. De inflatiecijfers in november 2018 waren respectievelijk 21,62% en 38,54% volgens CPI (Consumer Price Index) en PPI (Product Price Index).

In de periode januari-oktober van 2018, vergeleken met dezelfde periode van 2017, steeg de export met 7,6% en de import met 0,1%.

Meer informatie:

www.trade.gov.tr/economic-outlook/economic-outlook 
www.oecd.org/economy/turkey-economic-forecast-summary.htm