Sinds 2000 heeft Turkije een indrukwekkende sociale en economische vooruitgang gekend, die leidde tot verhoogde werkzaamheidsgraad en hogere inkomens, waardoor Turkije evolueerde naar een “hoger-midden-inkomen” land.

Turkije werkte op lange termijn en implementeerde ambitieuze hervormingen op verschillende vlakken. Overheidsprogramma’s focusten op kwetsbare groepen en achtergestelde regio’s. Tussen 2002 en 2015 halveerde de armoede, en de extreme armoede nam zelfs nog sneller af.

In dezelfde periode kende Turkije een snelle urbanisatie, was er een sterk macro-economisch kader, een duidelijke fiscale politiek, openheid wat betreft buitenlandse handel, en een versnelde harmonisering met de EU van de vele wetten en regelgeving. Turkije is ook de globale crisis van 2008/2009 zonder veel kleerscheuren te boven gekomen. Daarenboven heeft het ook meer dan 3,6 miljoen Syrische vluchtelingen opgevangen op een goede manier.

Na een aantal jaren van sterke groei van het bbp, kwam echter in 2018 een kentering en gaat het Turkije sindsdien niet meer echt voor de wind. Groeiende economische kwetsbaarheid en een externe omgeving die veel uitdagender is, lijken de verwezenlijken die sinds 2000 gerealiseerd werden, te ondermijnen.

Er is stijgende inflatie, die na een recordhoogte van bijna 25% in de 2e helft van 2018, nu officieel 12% bedraagt maar door binnen én buitenlandse experten een heel stuk hoger wordt ingeschat. De vele pogingen om de inflatie beperkt te houden ten spijt blijft die maar boven de 10% uitsteken op jaarbasis. Voor 2021 wordt gestreefd naar 9,4%.

De werkloosheid is met 14% hoog en de jeugdwerkloosheid met 26% dramatisch. Om de impact van de corona crisis in het 2e kwartaal van 2020, wanneer vele sectoren stilgelegd werden, op de werkloosheidscijfers zo klein mogelijk te houden, werden ontslagen verboden. Dit verbod werd inmiddels verlengt midden november 2020. Alles wijst erop dat de feitelijke werkloosheid nog een stuk hoger ligt.

De basisrentevoet die in juli 2019 24% bedroeg werd systematisch afgebouwd, tot 8,25% in de maand mei 2020, om via monetaire versoepeling geld in de economie te pompen. In september 2020 werd de basisrentevoet opnieuw verhoogd tot 10,25%.

Het begrotingstekort bedroeg, ondanks het “nieuw economisch programma” dat gericht was op het bevorderen van de uitvoer en het verhogen van de binnenlandse besparing door begrotingsmaatregelen, in 2019 uiteindelijke 2,9%. Het eigenlijke doel was om dit eind 2019 verlaagd te hebben tot 1,6% van het bbp. Voor 2020 wordt een tekort van 4,9% tot 5,4% vooropgesteld.

Er is een sterke terugval van investeringen, een zwakke financiële sector en de implementatie van corrigerende maatregelen en hervormingen is onbestaande of niet doeltreffend.

Bovendien is Turkije verwikkeld in een aantal regionale conflicten (Syrië, Nagorno Karabach,…) en zijn de relaties met het Westen niet goed. De assertieve buitenlandpolitiek en de onorthodoxe economische aanpak hebben het vertrouwen van investeerders een flinke deuk gegeven. Het aantal buitenlandse investeringen in Turkije daalt sterk en het vertrouwen van buitenlandse investeerders lijkt niet in positieve zin te veranderen.

De Turkse Lira is na een zwaar verlies in augustus 2018 licht hersteld, maar is sinds eind 2019 aan een continue verzwakking begonnen en intussen tot een historisch dieptepunt gezakt. In november 2020 was had de Turkse Lira ten opzichte van de Euro 55% van zijn waarde verloren. Als gevolg hiervan wordt import uit Europa erg duur.

Turkije heeft grote externe financiële noden, en de privésector heeft veel schulden in buitenlandse valuta, wat een risico is voor financiële stabiliteit.

De Corona pandemie heeft ook Turkije zwaar getroffen in Q2 2020. In dat kwartaal was een inkrimping van de economie met 9,9% te zien. Snel daarna was een V-vormig herstel te merken, maar Turkije heeft in het verleden vaak V-vormig herstel gehad dat niet duurzaam blijkt te zijn. De meest recente schattingen voorspellen een BBP-contractie van 3,9% voor 2020, en verwachten een voor Turkije eerder zwakker groei van 3,6% voor 2021.

Twee belangrijke motoren voor economische groei hebben, mede door de Covid-19 pandemie zwaar te lijden gehad in 2020. De exportcijfers daalden sterk, en het toerisme had, ondanks extreme pogingen van de overheid die de populaire kuststreken “corona vrij” verklaarde, het moeilijk. De ontvangsten uit toerisme vielen voor de eerst 9 maand van 2020 met 71,2% terug in vergelijking met een jaar eerder, het aantal toeristen met 74,1%.

Meer informatie:

• www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/6b31bb9e-87a1-4d4a-83cb-1f7e76536fab/2020_03_04_Economic+Outlook+and+Monetary+Policy_.pdf?MOD=AJPERES
• https://country.eiu.com/turkey
• www.worldbank.org/en/country/turkey/overview