Bouw en infrastructuur

De lage olieprijzen hebben een onmiskenbare impact op de Saudische bouwsector. Tal van grootschalige projecten werden aangepast, uitgesteld of geannuleerd. Toch blijven de vooruitzichten voor de sector positief. Volgende factoren zorgen voor groei op middellange tot lange termijn:

• investeringen van overheidswege in infrastructuur- en bouwprojecten
• een snel groeiende en jonge bevolking en dus een grote vraag naar woningen
• een diversificatie van de economie weg van de energiesector, zoals aangegeven in het ontwikkelingsplan 'Vision 2030' en het bijhorende 'National Transformation Program'

Een groot deel van de investeringen concentreert zich op de ontwikkeling van transport- en infrastructuurprojecten, met plannen voor een verdere uitbouw van het wegennetwerk met 3700 km, naast de uitbreiding van het spoorwegennetwerk.  

Megabouwprojecten in Saudi-Arabië

1. Kingdom Tower, Djedda
   De 1 km hoge toren telt 252 etages en een bruto vloeroppervlakte van 245.000 m². In de toren komen kantoren, een Four Seasons hotel met 200 kamers, 121 appartementen met hotelservice en 360 residentiële appartementen. Er zijn ook meerdere sky lobby's gepland en op de hoogste uitkijkverdiepingen ter wereld (660 meter boven de grond) kunnen bezoekers genieten van een uitzicht op Djedda. De waarde van het project is geraamd op 1,8 miljard dollar. Volgens de planning is het project klaar in maart 2020.

2. Abraj Kudai-project, Mekka
   Het gaat om 12 torens van 30 tot 40 etages, gebouwd op een grote sokkel en 3 ondergrondse etages met ongeveer 10.150 woningen en hotelkamers. In de sokkel komt een busstation, winkelcentrum, restaurant, snackbars, een congrescentrum en parkeergelegenheid. Het project dat door het ministerie van Financiën wordt ontwikkeld, wordt geraamd op 3,5 miljard dollar en moet tegen eind 2017 zijn afgerond.

3. Uitbreiding van de Haram-moskee, Mekka
   Kostenplaatje: 17,2 miljard dollar, voorzien tegen mei 2019. Het gaat om een oppervlakte van 456.000 m² met ruimte voor de 1,2 miljoen gelovigen die de heilige plaats elk jaar bezoeken. Dit project van het ministerie voor Steden en Plattelandsontwikkeling bestaat uit 3 delen: nieuwe gebouwen, binnenpleinen en tunnels. De uitbreiding omvat een extra gebouw waarin een bibliotheek wordt ondergebracht.

4. Dahiyat Al Fursan-project, Riyad
   Een initiatief van het ministerie voor Huisvesting om 100.000 huizen en andere voorzieningen in de hoofdstad te bouwen: appartementen, huizen, scholen, winkels en R&D-centra. Dit Dahiyat Al Fursan-project is goed voor 20 miljard dollar. In maart 2020 is de eindmeet gepland.

5. Mall of Saudi, Riyad
   Dit moet een nieuwe ontspannings- en winkelbestemming worden. Projectontwikkelaar Majid Al Futtaim Group heeft grootse plannen voor dit geplande winkelparadijs ter waarde van 3,2 miljard dollar. Het project strekt zich uit over een oppervlakte van 866.000 m² en omvat indoorsneeuwparken en 300.000 m² winkels, restaurants, recreatiefaciliteiten, wooneenheden, kantoren, toonzaalruimte, luxehotels en appartementsgebouwen met hotelservice. Volgens de planning opent in maart 2022 de Mall of Saudi de deuren.

6. The Avenues, Riyad
   Het retaillandschap krijgt er met The Avenues een project bij dat voorziet in de bouw van een 1,7 miljoen m² groot winkelcentrum. The Avenues, met een waarde van 1,9 miljard dollar, wordt ontwikkeld door Shumool Real Estate. Daarnaast omvat het project ook 2 woontorens, 2 hoteltorens, een medische toren en kantoren.

7. Metro, Riyad
   Om de verkeerscongestie tegen te gaan, loopt momenteel in de hoofdstad Riyad het Riyad-metroproject. Dat gaat om een 176 kilometer lang metronet met 6 lijnen en 81 stations. Het metronet covert heel wat stadsdelen en doet ook de omliggende gebieden aan. De waarde van het project wordt op 24,3 miljard dollar geraamd en moet tegen december 2020 klaar zijn.

8. Fadhili Gas Plant, Eastern Province
   In de Eastern Province heeft Saudi Aramco de plannen voor nog een olie- en gaswinningseenheid voorgesteld. Intussen is al met de bouw gestart. Het budget voor deze investering wordt geraamd op 6,6 miljoen dollar, in december 2017 moet het klaar zijn. De vergassingsinstallatie heeft een capaciteit van 15 miljard standaard kubieke voet per dag (BCFSD) niet-geassocieerd gas.

Meer weten

• Prekwalificatie voor infrastructuurprojecten
• Overzicht bouwprojecten PF - 2017

Gezondheidszorg

Gezondheidszorg vertegenwoordigt een grote, groeiende en bloeiende sector in Saudi-Arabië. Het Saudische ministerie van Gezondheid reserveerde 100 miljard USD voor het huidige gezondheidsprogramma. Focus ligt op de uitbouw van 3 pijlers:

• eerstelijnsgezondheidszorg (primary healthcare)
• ziekenhuizen
• 'medical cities' voor gespecialiseerde dienstverlening (tertiary healthcare)

Vandaag beschikt Saudi-Arabië over ongeveer 400 operationele hospitalen en 2.000 eerstelijnsgezondheidscentra, voor een jaarlijks patiëntenbestand van 3 miljoen.

Samen met een stijgende levensverwachting en een veranderende levensstijl, doen chronische gezondheidsproblemen hun intrede: diabetes, hoge bloeddruk en obesitas zijn in opmars. Behandelingen voor diabetes and cardiovasculaire ziekten worden verwacht te verdrievoudigen in de komende 20 jaar. Gespecialiseerde medische dienstverlening dringt zich op.

Een bijkomend probleem is dat veelal inwoners van grote steden zoals Riyad en Djedda kunnen genieten van state-of-the-art medische faciliteiten, terwijl in de rest van het land de gezondheidszorg minder toegankelijk is. Daarom investeert de overheid aanzienlijk om geavanceerde gezondheidszorg aan te bieden over het hele land. In Saudi-Arabië zijn er binnen afzienbare tijd maar liefst 389 gezondheidszorgprojecten gepland, wat neerkomt op ongeveer 55% van alle geplande projecten in de GCC-regio. Wat projectwaarde betreft, is Saudi-Arabië met 26,5 miljard dollar goed voor 40% van de totale waarde.

Geplande projecten in de Saudische gezondheidszorg

• King Abdullah Bin Abdulaziz, Security Forces Medical Complexes
  Het grootste medische project in Saudi-Arabië en in de GCC-regio. Kostprijs: 6,7 miljard dollar. 2 aparte medische steden voor de veiligheidstroepen worden op initiatief van het ministerie van Binnenlandse Zaken in Riyad en Djedda ontwikkeld.
• King Abdullah Medical City, Mekka
  Het project beslaat een oppervlakte van 350 hectare en de kostprijs wordt geraamd op 1,2 miljard dollar. De capaciteit van het eerstelijnsziekenhuis met 5 etages bedraagt 1.500 bedden. 500 bedden zijn gereserveerd voor patiënten die door een specialist worden doorverwezen. Het gaat in totaal om 3 ziekenhuizen en 10 medische centra.
• Clemenceau Medical Center, Riyad
  Een 16 etages tellend ultramodern medisch centrum aan de King Fahd Road in de Saudische hoofdstad Riyad. Het medische centrum telt 180 bedden en 62 consultatie-eenheden. In het aanbod zitten acute zorg, intermediaire zorg in een 5-sterrenomgeving, thuiszorg en follow-up. Daarnaast biedt het een ruime waaier aan medische en chirurgische specialiteiten, naast geavanceerde screening- en diagnosediensten. Het medische centrum heeft banden met Johns Hopkins International.
• Medical Park - Prince Sultan Cultural Centre, Obhur
  Dit is een 280.000 m² grote medische campus in het uiterste noorden van het gemengde ontwikkelingsproject in de Saudische kuststad Djedda. Het zal een capaciteit van 900 bedden hebben.
• King Khalid Medical City, Dammam
  Dit project ter waarde van 1,2 miljard dollar zal dienstdoen als een academisch medisch centrum met 1.500 1-persoonskamers, een privéziekenhuis met 500 bedden, medische scholen en hotels.
• King Faisal Medical City
  Dit project met een waarde van 1,2 miljard dollar is bestemd voor de zuidelijke provincie en heeft een capaciteit van 1.350 bedden.
• Prince Mohammed Bin Abdulaziz Medical City
  Dit project is bedoeld voor de noordelijke regio en zal een capaciteit van 1.000 bedden hebben.
• Het ministerie van Volksgezondheid heeft plannen om een medische stad met 550 bedden te bouwen in Al-Jouf en om de bestaande King Fahad Medical City in Riyad uit te breiden.

Een bijkomende uitdaging zal er in bestaan om de nieuwe ziekenhuizen, 'medical cities' en de gezondheidscentra te bemannen met gekwalificeerd personeel. De ambitie is om het aantal verpleegsters te verdubbelen tot meer dan 130.000 en om het aantal gespecialiseerde dokters te verhogen tot 66.000.

Meer weten

• GCC Healthcare Industry Report - Alpen Capital (februari 2016)

Energie

Olie, gas, petrochemie

Saudi-Arabiës olie- en gassector is een constante doorheen de geschiedenis van het land. De sector zal dan ook een sleutelsector blijven en dit zowel in het upstream segment (exploratie) als in het downstream segment (raffinage). De 'Kingdom’s multibillion dollar strategy' is in de eerste plaats ontworpen om de positie van ‘s werelds belangrijkste olie-exporteur te consolideren en om tegelijkertijd meerwaarde te creëren via de verdere ontwikkeling van grootschalige petrochemische en raffinage-operaties.

Saudi-Arabië beschikt daarnaast over gekende gasreserves van 7,8 triljoen m³, de vierde grootste ter wereld. De prognose is dat de binnenlandse vraag naar gas zal verdubbelen tegen 2030 omwille van de energie-verslindende elektriciteitscentrales en ontziltingsfaciliteiten in het land.

Het staatsoliebedrijf Saudi Aramco is het grootste olieconcern ter wereld en controleert met een geschatte 264 miljard vaten de grootste vandaag gekende oliereserves.

Een speerpunt van het beleid van Saudi Aramco is de creatie van meerwaarde op de extractie van olie & gas. Daarmee komt de focus te liggen op downstreamactiviteiten met een verdere uitbouw van de raffinagecapaciteit (onder meer 5 raffinaderijen in Ras Tanura, Riyad, Djedda, Yanbu en Rabigh) en een afgeleide petrochemische productie (Jubail City en Jubail II City).

Zowel SABIC als Saudi Aramco zoeken permanent naar aanbieders en aannemers van innovatieve producten en diensten.

Elektriciteit

De productie van elektriciteit is één van de belangrijkste investeringsdomeinen in de ongebreidelde economische expansie van Saudi-Arabië. Investeringen worden gedreven door de uitdaging voor het aanbieden van een adequate elektriciteitsproductie, in het bijzonder tijdens de piekmomenten in de zomermaanden.

De elektriciteitsproductie is vandaag overwegend in handen van de Saudi Electricity Company (SEC). SEC opereert vandaag meer dan 70 elektriciteitscentrales, 650 subcentrales en een transmissienetwerk van meer dan 380.000 kilometer. SEC is voor 80% eigendom van de staat, maar een interne reorganisatie voor een privatisatie vindt momenteel plaats.

De huidige elektriciteitsproductie van 54.000 MW houdt nauwelijks tred met de exponentiële stijging en vraag van de industrie en de private consumptie. De vraag naar elektriciteit stijgt jaarlijks met niet minder dan 10% en dit voor het komende decennium. In termen van investeringen impliceert dit een uitgave van 10 miljard USD per jaar of 100 miljard USD in de komende 10 jaar. Het streefdoel is om over een capaciteit van minstens 100.000 MW te beschikken tegen 2020. Bovendien stijgt het verbruik sneller dan de initiële verwachtingen door de enorme projecten in de petrochemie, fosfaat- en aluminiumindustrie, nieuwe industriële complexen en economische steden.

De behoeften aan uitrusting zijn immens:

• gas- en stoomturbines
• boilers
• warmtewisselaars
• transmitters
• transducers
• IT-gerelateerde technologieën
• smart meters en sensoren
• inspectie- en testmateriaal
• consultancy en training services  

Duurzame energie

Ambitie om de sector fors uit te breiden

Om volop van haar natuurlijke potentieel te kunnen genieten, wil de Saudische regering de hernieuwbare energiemarkt zo snel mogelijk ontsluiten. Een van de hoofddoelstellingen van het Vision 2030-programma is om de bijdrage van hernieuwbare energie aan de nationale energiemix te vergroten. Zo kan de economie de omslag maken van een op olie gebaseerde economie naar een duurzame economie, waardoor de sterk gesubsidieerde energiemarkt minder aangewezen is op dure olie en de deur wordt geopend voor groene hernieuwbare energiebronnen die het land klaar moeten stomen voor de toekomst.

Saudi-Arabië heeft voor de volgende jaren ambitieuze doelen vastgelegd. Het koninkrijk wil tegen 2023 zijn hernieuwbare energieproductiecapaciteit van quasi 0 naar 9,5 GW optrekken. Hierdoor stijgt het aandeel van hernieuwbare energie in de energiemix tegen 2023 van 1% naar meer dan 10%. Daarvoor zijn in de komende jaren meer dan 20 megaprojecten gepland. De aanbestedingsprocedure voor de zonthermische krachtcentrales loopt al. Voor 2018 gaat het om 8 projecten, goed voor in totaal 4,1 GW.  

Het KSA stelt ook ambitieuze doelen voorop om een deel van de hernieuwbare waardeketen lokaal uit te bouwen. Voor 2017 gold een doelstelling van 30% lokale toelevering. Dat percentage zal in de toekomst tot 40 à 60% worden opgetrokken.

Geavanceerd O&O-ecosysteem om de sector te stimuleren

Saudi-Arabië wil zijn bevolking bewust maken om een duurzaam ecosysteem op te zetten dat onderzoek en ontwikkeling (O&O) bevordert. Het levert heel wat inspanningen op het vlak van talentontwikkeling via vooraanstaande onderzoekscentra en universiteiten zoals het King Abdullah City for Atomic and Renewable Energy (KACARE), de King Abdullah University of Science & Technology (KAUST), de King Abdulaziz City of Science & Technology (KACST) en het King Abdullah Petroleum Studies & Research Centre (KAPSARC). De KACST heeft een centrum opgericht dat technologie ontwikkelt om de productiekosten van fotovoltaïsche systemen te drukken en de kwaliteitstesten van geproduceerde cellen te verbeteren. Daarnaast heeft het KACARE een informatie- en kenniscentrum opgericht dat particuliere investeerders uiterst precieze informatie bezorgt om de investeringsrisico's in te perken. 

Entertainment industrie

Met zijn gevarieerde geografie en jonge bevolking is het potentieel voor toerisme en vrijetijdsbesteding in Saudi-Arabië enorm. De 'Council of Economic and Development Affairs' (CEDA) gaf net het startschot voor een programma om de levenskwaliteit tegen 2020 te verbeteren, goed voor een investering van 25 miljard euro. Het programma is onderdeel van Vision 2030 en focust op cultuur en vrijetijdsactiviteiten. Saudi-Arabië wil niet langer alleen op olie aangewezen zijn en focust meer en meer op culturele en economische hervormingen. Het land verwacht dat door dit initiatief het aandeel van het bbp dat niet uit olie komt, met zowat 20% zal toenemen.

In 2016 werd de General Entertainment Authority (GEA) opgericht om een graantje mee te pikken van de 21 miljard euro die Saudi's in 2016 in het buitenland aan vrijetijdsactiviteiten hebben besteed. Ondanks de grote binnenlandse vraag en dito consumentenuitgaven presteerde de sector tot nog toe ondermaats. Er zijn dus heel wat kansen voor kmo’s, buitenlandse investeerders en publiek-private samenwerkingsprojecten. 

Aangezien banen in de toeristische sector arbeidsintensief zijn en uiteenlopende vaardigheden en kennis vergen, biedt deze branche enorme opportuniteiten om de arbeidsmarktdoelstellingen van het land te helpen halen. Omdat toerisme en vrijetijdsbesteding in de toekomst te maken krijgen met hogere kosten door expatheffingen, hogere commerciële elektriciteitsprijzen en btw-tarieven en hogere financieringskosten, steunt de overheid de sector fors.

Na de opheffing van het 35 jaar oude bioscoopverbod lanceert Saudi-Arabië nu ook een initiatief om uit te groeien tot een van de belangrijkste centra voor cultuur en vrijetijdsbesteding in de regio. Het land opende afgelopen maand zijn eerste bioscoopcomplex dat door de Amerikaanse bioscoopgigant AMC Theatres wordt uitgebaat. De Majid Al Futtaim-groep uit de VAE volgde al snel en opende vier VOX Cinemas. Ook CJ 4DPLEX uit Seoel sprong mee op de entertainmentkar en tekende een overeenkomst met Cinemacity (Midden-Oosten) om in Riyad vier 4DX-bioscoopcomplexen te openen.

Het koninkrijk wil met zijn levenskwaliteitsprogramma meer dan 346.000 banen creëren en 428 miljoen euro niet-oliegerelateerde inkomsten genereren. Het land plant ook aanzienlijke investeringen in de vrijetijdssector met de opening van een waterpark, 3 themaparken en 16 amusementscentra voor gezinnen. Er zijn ook plannen om tegen 2020 in Djedda een kunst- en cultuureiland te ontwikkelen met 45 bioscopen, 16 theaterzalen en 42 bibliotheken en om in Riyad het Royal Arts Complex op te richten.

Technologie

Saudi-Arabië wil een wereldspeler worden in toegepaste AI-technologie. Het wil die ambitie waarmaken met buitenlandse investeringen via het Public Investment Fund (PIF) en met binnenlandse initiatieven van de regering en de particuliere sector. In een studie uit 2017 geeft het consultancybedrijf PwC aan dat AI tegen 2030 goed is voor 135 miljard USD of 12,4% van het Saudische bbp - na de VAE het grootste aandeel in de regio.

De studie geeft aan dat de retailsector en de publieke sector - vooral gezondheidszorg en onderwijs - klaar zijn voor een metamorfose door AI.

AI staat daarom centraal in het Saudische hervormingsplan Vision 2030. Dat voorspelt een ingrijpende verandering van overheidsdiensten in slimme steden. De stad Neom is een voorbeeld van innovatieve technologie die in stedelijke voorzieningen wordt geïntegreerd. Die maakt autonoom rijden, slimme gebouwen en nieuwe mobiliteitsdiensten mogelijk, die het leven van de Saudi aangenamer moeten maken.

De nauwe banden van het PIF met de Japanse technologiegroep Softbank, meer bepaald in de vorm van 45 miljard USD financiële steun aan het Softbank Vision Fund, bieden het land toegang tot AI-technologie. Het Vision Fund heeft tot nog toe vooral geïnvesteerd in zelfrijdende auto's (Uber, GM Cruise en Nauto) en in twee producenten van microprocessoren, ARM en NVIDIA. Die laatste twee ontwikkelen hardware voor AI en robotica. Ook investeerde het in ondernemingen zoals Brain Corp, dat software voor autonome robots ontwikkelt, en in OYO, dat hotelmanagement in India tracht te automatiseren. In ruil voor de Saudische fondsen stemde Softbank ermee in om fors in het koninkrijk te investeren. Het accent ligt tot nog toe vooral op zonne-energie, maar Softbank toont ook interesse in Neom om AI-technologie te ontwikkelen.

De snelheid en de omvang van de veranderingen door AI- en andere, gerelateerde technologie, zullen wereldwijd voor kansen en sociale uitdagingen zorgen. In het beste scenario benut Saudi-Arabië deze technologie om zijn overheidssector efficiënter te maken, om minder afhankelijk te worden van buitenlandse werknemers en om de levenskwaliteit van zijn burgers te verhogen. Slimme investeringen kunnen zijn soevereine kapitaalactiva en inkomsten op langere termijn een boost geven.