Olie- en gasindustrie

Volgens het 'British Petroleum Statistical Review of World Energy', dat in 2021 werd gepubliceerd, staat Kazachstan 16e op de wereldranglijst van olieproducerende landen. Het land beschikt over een bewezen reserve van 30 miljoen barrels of 3,9 miljard ton, wat neerkomt op 1,7% van de wereldreserves. Datzelfde verslag raamt de natuurlijke gasreserves van Kazachstan op 2,3 biljoen m³ of 0,5% van de wereldreserves. Er zijn 172 olievelden in Kazachstan, waarvan er nog meer dan 80 in ontwikkeling zijn. Meer dan 90% van de oliereserves zijn geconcentreerd in de 15 grootse olievelden – Tengiz, Kashagan, Karachaganak, Uzen, Zhetybai, Zhanazhol, Kalamkas, Kenkiyak, Karazhanbas, Kumkol, Noord-Buzachi, Alibekmola, Centraal- en Oost-Prorva, Kenbai en Korolevskoye.

Ongeveer 70% van de koolwaterstofreserves zijn geconcentreerd in het westen van Kazachstan. Van alle dichte en verre buurlanden is Kazachstan de grootste olie-exporteur. Een 80-tal ontginningsbedrijven, 3 olieraffinaderijen, 6 gasverwerkende centrales en 250 opslagterreinen voor tanks vormen het fundament van de Kazachse olie- en gassector. Het belangrijkste olieveld is Kashagan. Het is het op een na grootste olieveld ter wereld, met geschatte oliereserves van ongeveer 4,5 miljard ton. De North Caspian Operating Company exploiteert dit olieveld, als vertegenwoordiger van het consortium van de volgende oliebedrijven: KazMunaiGaz - 16,88%, ENI (Agip Caspian Sea BV) - 16,81%, Exxon Mobil Corporation (ExxonMobil Kazakhstan Inc.) - 16,81%, Royal Dutch Shell (Shell Kazakhstan Development BV) - 16,81%, Total SA (Total E & P Kazakhstan) - 16,81%, CNPC (Kazakhstan CNPC BV) - 8,33% en INPEX Corporation (INPEX North Caspian Sea) - 7,56%.

Volgens minister van Nationale Economie Aset Irgaliyev verwacht Kazachstan dat de productie van ruwe olie en condensaat in 2022 stijgt tot 87,9 miljoen ton.

Hernieuwbare energie

In 2013 keurde Kazachstan zijn plan voor een 'groene economie' goed. Het plan voorziet in een institutioneel kader voor duurzame groei en legt strategieën en doelstellingen voor de korte, middellange en lange termijn vast om de milieuprestaties van het land in de sectoren energie, water, landbouw en afvalbeheer te verbeteren. De regering heeft het plan in 2016 herzien met het oog op een betere omzetting. Dit zijn de doelstellingen voor de volgende jaren:

• - het aandeel van hernieuwbare energie in de totale elektriciteitsproductie tegen 2020 tot 3% en tegen 2030 tot 30% optrekken;
• - de energie-intensiteit van het bbp tegen 2020 met 25% en tegen 2030 met 30% verlagen ten opzichte van het niveau van 2010;
• - de CO2-uitstoot van de energiesector tegen 2030 met 15% verminderen ten opzichte van het niveau van 2013;
• - tegen 2030 een einde maken aan watertekort in stroomgebieden;
• - de tarweopbrengst verbeteren en de kosten voor irrigatiewater verlagen.

Kazachstan ondertekende het Protocol van Kyoto en diende in 2015 zijn geplande nationale bijdragen in. Daarin belooft Kazachstan zijn uitstoot tegen 2030 met 25% te verminderen ten opzichte van het niveau van 1990. Kazachstan ondertekende in augustus 2016 ook het Klimaatverdrag van Parijs.

Volgens zijn Strategy-2050 zal het aandeel hernieuwbare en alternatieve energie in de elektriciteitssector tegen 2030 30% en tegen 2050 50% bedragen. Het plan van Kazachstan voor de overgang naar een ‘groene economie', dat bij presidentieel besluit nr. 577 van 30 mei 2013 werd goedgekeurd, voorziet in de oprichting van vijf industrieclusters om de Kazachse economie te diversifiëren:

1. 'ecologisch' bouwen;
2. landbouw;
3. introductie van nieuwe technologieën in energieproductie, afvalbeheer en verwerking van materialen in een gesloten kringloop;
4. beheer van water- en afvalwaterbedrijven;
5. en het beheer van aquatische hulpbronnen.

De ontwikkeling van kernenergie is een van de belangrijkste punten in de groei van alternatieve en hernieuwbare energiebronnen. In 2050 zal kernenergie goed zijn voor 7 tot 8% van de totale energieproductie. Een van de prioriteiten van het 'Kazachstan 2050'-programma is de overgang van het land naar een zogenaamd 'groen ecologisch economiemodel'. Om die overgang tegen 2050 te bewerkstelligen, zijn er jaarlijks voor ongeveer USD 3,4 miljard investeringen nodig.

Samruk Green Energo, een filiaal van Samruk Energy, focust op de ontwikkeling van drie vormen van hernieuwbare energie: wind-, zonne- en hydrothermische energie. Het onderzoekt nog twee andere vormen: geothermische energie en CO2-uitstootrechten. Kazachstan heeft samen met – meestal Europese – buitenlandse partners verschillende wind- en waterkrachtprojecten opgezet (bv. het Frans-Kazachse Astana Solar-project). Volgens het ministerie van Energie zullen de inspanningen de komende jaren verder worden opgedreven en komen er meer soortgelijke projecten in ander regio's van het land. In totaal zijn er 106 hernieuwbare energieprojecten gepland: 34 voor windenergie, 41 voor waterkrachtenergie, 28 voor zonne-energie en 3 voor biogas.

Landbouw

Met zijn oppervlakte van 2,7 miljoen km² is Kazachstan het op 8 na grootste land ter wereld. Van de 19,1 miljoen inwoners leeft 40,6% op het platteland. De landbouwsector biedt werk aan 15% van de actieve bevolking, goed voor 4,1% van het bbp. De landbouw neemt een gebied van 24 miljoen hectare in (vooral steppegebied), waarmee Kazachstan wat beschikbaar landbouwareaal per hoofd van de bevolking betreft, de tweede plaats in de wereld bezet. Het land heeft een uitgebreid waternetwerk met de rivieren Ili en Syr Daria in het zuiden, de Volga en de Oeral in het westen, de Irtysj in het oosten en de Tobol, de Noera en de Isjim in het noorden. In het noorden zijn grote boerderijen gevestigd die vooral graangewassen produceren. De kleinere, gemengde boerderijen, die heel wat vlees en zuivelproducten produceren, zijn vooral in het zuiden gesitueerd. De kleine boerderijen, goed voor 46% van de landbouwproducten waaronder 80% van de veeproductie, zorgen voor de grootste werkgelegenheid.

Landbouw is een van de belangrijkste sectoren van de Kazachse economie. In het noorden van het land zijn de klimatologische omstandigheden gunstig voor de teelt van zomertarwe, haver, gerst en andere graangewassen en ook voor de ontwikkeling van de teelt van groenten, meloen en enkele industriële gewassen, zoals zonnebloem, vlas en tabak. In de uitlopers en rivierdalen in het zuiden van de republiek is het heel warm. Hier worden met kunstmatige irrigatie hoge opbrengsten gerealiseerd met katoen, suikerbieten, gele tabak en rijst. Ook de boom- en wijngaarden doen het hier uitstekend.

De diverse natuur in Kazachstan biedt heel wat kansen voor de ontwikkeling van de veehouderij. In de republiek worden van oudsher schapen, paarden, kamelen en vee gefokt. De (half)woestijngebieden in het centrale deel en het zuidwesten van Kazachstan doen vaak dienst als seizoensweiden voor vee. In de zomer graast het vee op de bergweiden in het oosten en zuidoosten van Kazachstan. Als belangrijke pijler voor de economische ontwikkeling van Kazachstan, biedt landbouw naast grote reserves ook heel wat potentieel.

Kazachstan is een belangrijke exporteur van tarwe en meel (top 10 grootste exporteurs ter wereld). Daarnaast hebben ook katoen (15%), leer en wol (25%) een aanzienlijk aandeel in de totale landbouwexport van het land.

Er wordt gewerkt aan een verdere verhoging van de productie van concurrerende dierlijke producten om de voedselzekerheid en exportvoorziening van het land te waarborgen. Het is de bedoeling om de infrastructuur voor grootschalige veehouderij te ontwikkelen. Dit omvat de uitbouw van speciale vetmesterijen voor runderen en schapen, een netwerk van slachthuizen en moderne vleesverwerkingsbedrijven. Ook zijn er plannen om meer leer en wol te produceren en te verwerken. Voor de uitvoering van deze projecten rekent Kazachstan op de inbreng van buitenlandse investeerders in het kader van publiek-private samenwerkingen. Kazachstan wil ook inzetten op de groei van de veehouderijsector door het aandeel fokdieren te vergroten, gespecialiseerde infrastructuur te ontwikkelen en veehouderijen te moderniseren. Het aantal fokkerijen zal naar verwachting uitbreiden tot 500 eenheden. AgroCredit Corporation steunt de financiering en productie van edele fokrunderen. Algemeen neemt het investeringsvolume in de landbouw jaarlijks toe. Naast het toewijzen van begrotingsmiddelen spreken landbouwbedrijven vaker eigen middelen aan of lenen ze. Het aandeel buitenlandse investeringen neemt evenzeer toe. AgroCredit Corporation is actief betrokken bij deze processen door binnen- en buitenlandse investeringsmiddelen aan te trekken om het landbouwpotentieel van Kazachstan te ontwikkelen. Het verleent systematische staatssteun om moderne, competitieve landbouwbedrijven in Kazachstan op te zetten.

Eind 2020 wijzen zowat alle macro-indicatoren van de landbouwnijverheid op een positieve groeitrend. Het volume van de bruto landbouwproductie steeg met 5,6% tot 6,3 biljoen tenge. Dit is de grootste groei van alle landen van de Euraziatische Economische Unie. Tegelijk steeg de voedselproductie met 4%. Om de landbouwnijverheid verder te ontwikkelen zijn de volgende doelstellingen vastgelegd:

• voor meer dan 80% voldoen aan de binnenlandse vraag naar voedingsproducten;
• het inkomen van 1 miljoen plattelandsbewoners op een duurzame manier laten groeien;
• de arbeidsproductiviteit met 2,5 keer verhogen;
• de export van verwerkte producten met 2 keer verhogen.

Medische sector

De gezondheidszorgsector is een van de vijf prioritaire sectoren van Kazachstan en kan rekenen op USD 6 miljard middelen. Jaarlijks investeert de overheid in de aanschaf van apparatuur en medische hulpmiddelen. Die investeringen zijn goed voor 45% van het marktaandeel.

De markt van de gezondheidszorg in Kazachstan is sterk afhankelijk van invoer (aandeel van 90%). Plaatselijke productie beperkt zich meestal tot hulpmiddelen voor eenmalig gebruik, zoals spuiten en plastic handschoenen. Daarnaast produceert Kazachstan ook ziekenhuisbedden, revalidatiemateriaal enz.

De geneesmiddelenmarkt in Kazachstan is evenzeer sterk afhankelijk van invoer, goed voor 86% (in waarde) van de totale markt, die in de eerste jaarhelft van 2019 op USD 670 miljoen werd geschat. Detailhandelverkoop heeft het grootste marktaandeel (79%). Overheidsopdrachten zijn goed voor 21%.

In Kazachstan zijn 25 buitenlandse en 24 lokale farmaceutische bedrijven vertegenwoordigd. Qua omzet en marktaandeel gedurende de eerste 6 maanden van 2019, staan de volgende laboratoria in de top 10: Santo, Sanofi Aventis, Nobel-AFF, Johnson & Johnson, Bayer, GlaxoSmithKline, Takeda, Abbott, Pfizer, Teva, Servier.

Ook de markt van de medische apparatuur is sterk op invoer aangewezen (85-90%). Groeisegmenten zijn in-vitrodiagnostiek, oncologie, cardiologie, radiologie, osteodentologie [EV1] en pediatrie. Er is ook veel vraag naar diensten gelinkt aan opleidingen en gegevensbeheer.

Belangrijk om te weten is dat de farmaceutische markt van de Euraziatische Economische Unie (EAEU) 182 miljoen inwoners heeft, verdeeld over vijf landen (Rusland, Wit-Rusland, Kazachstan, Armenië en Kirgizië) en een potentiële waarde van USD 14 miljard heeft. In augustus 2018 maakte de Euraziatische Economische Commissie de oprichting van een gemeenschappelijke markt voor geneesmiddelen in de Euraziatische Economische Unie bekend. De overeenkomst over de principes en gemeenschappelijke regels voor geneeskundige producten geldt enkel voor geneesmiddelen die op het grondgebied van de EAEU-lidstaten (Rusland, Wit-Rusland, Kazachstan, Kirgizië, Armenië) zijn geproduceerd volgens de voorwaarden van de Good Manufacturing Practice (GMP of goede manier van produceren). Dat leidt tot gemeenschappelijke voorwaarden voor de wederzijdse erkenning van laboratoriumtesten en documenten over de op de markt verkrijgbare producten, die vereist zijn voor het vrije verkeer van goederen, overeenkomstig de GMP-normen. Geneesmiddelen die aan deze normen beantwoorden, zijn in alle EAEU-landen beschikbaar. Als lid van de EAEU hebben Kazachse geneesmiddelenproducenten zo toegang tot een markt van 182 miljoen mensen.

80% van de medische instellingen in Kazachstan is eigendom van de overheid. Zo speelt ze een belangrijke rol in medische aangelegenheden. Kazachstan, dat sinds november 2016 lid is van de WHO, heeft zijn lokale medische regels afgestemd op de internationale normen. Het land introduceerde een uniform nationaal gezondheidszorgsysteem, waardoor mensen zelf een polikliniek of arts kunnen kiezen. Het uniforme distributiesysteem voor geneesmiddelen om geneesmiddelen gratis of met korting aan arme mensen aan te bieden, werd in 2009 ingevoerd. Momenteel zijn er in Kazachstan meer dan 10.000 geneesmiddelen geregistreerd.

IT en telecommunicatie

Met het overheidsprogramma 'Informational Kazakhstan - 2022' wil het land het IT- en telecommunicatieaandeel in het bbp met 4% doen toenemen. In 2021 werd 62,4% meer kapitaal in de telecommunicatiesector geïnvesteerd dan in 2020 (USD 329,7 miljoen).

De IT- en telecommarkt wordt gedomineerd door Kazakhtelecom (aanbieder van vaste telefonie). Die bezit 80% van de markt voor telecommunicatiediensten, 80% van de vaste telefonie, 33% van de betaal-tv-diensten en 55% van de markt van dataverwerkingscentra. Een ander grote operator is Transtelecom. Die voerde in 2016 een project uit voor de bouw van monofunctionele servers. Dat ging gepaard met de aanleg van ongeveer 10.000 km glasvezelkabel. Met het project was een budget van 92,8 miljoen euro gemoeid.

In de voorbije jaren heeft de IT-markt van Kazachstan zich sterk ontwikkeld. De afname van de productievolumes in veel bedrijfstakken en de daling van gezinsinkomens en van de vraag in heel wat markten konden de positieve dynamiek van de IT-markt niet temperen. De hoofdreden voor deze benijdenswaardige situatie is dat er in deze sector traditioneel veel vraag is naar diensten en producten. Dat is kenmerkend voor jonge markten, zoals de IT-sector in Kazachstan. De markt zit nog in de initiële verzadigingsfase en er is nog heel wat groeipotentieel.

Kazachstan telt 25,2 miljoen mobiele abonnees. De dichtheid van mobiele abonnementen per 100 personen bedraagt 134%. 16,1 miljoen van die mobiele abonnees hebben toegang tot het internet. De penetratiegraad voor mobiel internet bedraagt 86,9%.

Volgens de e-governmentenquête van de Verenigde Naties uit 2020 staat Kazachstan op plaats 29 van in totaal 193 landen met een zeer hoge e-Government Development Index van 0,8375. De overheid biedt via haar portaalsite toegang tot meer dan 700 diensten.

De Kazachse IT-sector is een groeiende en dynamische markt, die bijzonder aantrekkelijk is voor internationale spelers, zeker nu de groei van de globale telecommunicatiesector vertraagt. Een van de prioriteiten in het langetermijnontwikkelingsplan van Kazachstan - 2030 is de oprichting van een eigen onafhankelijk en effectief systeem van telecommunicatiediensten, dat in de toekomst kan concurreren met vergelijkbare infrastructuren van ontwikkelde landen. Om dat doel te bereiken, werden hoofddoelstellingen voor de toekomst vastgelegd. De ontwikkeling van de industrie via nieuwe technologie en een vrijgemaakte telecommunicatiemarkt, bijvoorbeeld. De ontwikkeling en modernisering van de telecommunicatienetwerken en de maatregelen die de overheid heeft genomen om de sector te liberaliseren en de economische groei van het land te bevorderen, zorgen voor stijgende inkomsten in de telecommunicatiesector.

De markt voor vaste lijncommunicatie is de sterkst ontwikkelde markt van de Kazachse telecomsector. Per 100 huishoudens zijn er gemiddeld 33,6 vaste telefoontoestellen. Op het platteland bedraagt die dichtheid 14,5%, dankzij het project 'Modernisering en ontwikkeling van de telecommunicatienetwerkverbinding op het platteland met CDMA'. Het gaat om een project van Kazakhtelecom. Telecomoperatoren hebben met twee belangrijke belemmeringen te maken: de uitgestrektheid van het grondgebied van Kazachstan en de lage bevolkingsdichtheid.

De mobiele telecommarkt is het grootste en meest dynamische segment van de Kazachse telecommarkt. Drie operatoren beheersen de huidige mobiele telecommarkt in Kazachstan: KCell (75% - Kazakhtelecom), Beeline (Kartel), Tele2 (Mobile Telecom Service) en Altel (100% - Kazakhtelecom).

In Kazachstan groeit de markt voor internet en dataverkeer erg snel. Kazakhtelecom is de grootste internetprovider, maar er zijn ook kleinere bedrijven met eigen communicatiekanalen: Alma TV, KazTransCom, Transtelecom, ASTEL, Sekatel, Space.kz (internet via satellietverbinding) enz.

3G is sinds 2010 in Kazachstan beschikbaar. Altel introduceerde in 2012 4G-technologie. Tot 2015 bezat het de exclusieve rechten. In 2016 begonnen de mobiele operatoren Beeline, TELE2 en Kcell met het uitrollen van 4G. 5G is binnenkort beschikbaar in grote steden en moet tegen 2023 voor algemeen gebruik beschikbaar zijn. Kazachstan is een markt die erg gericht is op smartphones. In 2020 werden er 4,3 miljoen stuks verkocht.