Mijnbouw en mineralen

In waarde vertegenwoordigt de mijnbouwsector in Kirgizië meer dan 48% van de volledige industriële productie van het land. De sector is goed voor meer dan 10% van het bbp, 41% van alle export en 11% van de fiscale inkomsten en biedt werk aan 15.000 mensen. Kirgizië beschikt over 430 ton goudreserves, 208.000 ton tin, 144.000 ton wolfraam, 349 miljoen ton aluminium, meer dan 1 miljard ton steenkool en nog andere mineralen. De minerale rijkdommen situeren zich vooral in het zuidwesten van Kirgizië met als voornaamste ertsen antimoon (vaak in combinatie met lood en zink), kwik (vaak in combinatie met fluoriet) en goud. De belangrijkste afzettingen van deze mineralen werden gevonden in de regio's Kadamzhay en Khaydarkan, in de uitlopers van het Alay-gebergte. Het Khaidarkan-complex voor de kwikontginning en -metallurgie in de regio Osj was de grootste producent van metaallegeringen met kwik in de voormalige Sovjet-Unie. Antimoon wordt gebruikt om verschillende legeringen te produceren voor technische en medische sectoren.

Op de internationale vakbeurs in Brussel werd het antimoon van Kirgizië erkend als een wereldwijde maatstaf. Landen uit de hele wereld zijn regelmatige afnemers van antimoon en antimoonverbindingen uit Kirgizië.

De Kumtor-dagbouwmijn is een van de grootste goudmijnen in Centraal-Azië die door een westerse goudproducent wordt gerund. Ze is sinds mei 1997 actief. De Kumtor Gold Company staat als operator van het Kumtorproject in voor de volledige productiecyclus. Centerra Gold Inc. is een goudwinningsbedrijf uit Canada dat gespecialiseerd is in het uitbaten, ontwikkelen, exploreren en aankopen van goudactiva in Noord-Amerika, Azië en andere markten wereldwijd. Het is de grootste westerse goudproducent in Centraal-Azië. Centerra runt twee vlaggenschipactiva: de Kumtormijn in de Republiek Kirgizië en de Mount Milliganmijn in Brits-Columbië in Canada. Ondertussen is de onderneming volop bezig met het opzetten van haar derde goudwinningsbedrijf – de Öksütgoudmijn in Turkije – die haar volle eigendom is. De aandelen van Centerra worden op de Toronto Stock Exchange (TSX) verhandeld. Nadat Centerra in 2016 een internationale arbitrageprocedure tegen de Kirgizische regering opstartte wegens onenigheid over de verdeling van de winsten, kwam er de schikking. In 2021 werden in Kumtor 513.624 troyounces of 14.561 kg goud geproduceerd.

Er zijn plannen voor nieuwe goudmijnen in Jerooy en Taldy-Bulak. Eind 2006 werd de ontdekking van een grote goudader in Tokhtonysay bekendgemaakt. Het staatsagentschap Kyrgyzaltyn is eigenaar van alle mijnen, die vaak in de vorm van joint ventures met buitenlandse bedrijven worden geëxploiteerd. Uranium en antimoon waren belangrijke delfstoffen in het Sovjettijdperk, maar worden nu niet langer in grote hoeveelheden geproduceerd.  De regering is van plan om de aanzienlijke resterende afzettingen (geschat op ongeveer 2,5 miljard ton) intensiever te ontginnen om Kirgizië minder afhankelijk te maken van buitenlandse energiebronnen. Daarbij is de afzetting in Kara-Keche in het noorden van Kirgizië, met een geschatte jaarlijkse capaciteit van 500.000 tot 1 miljoen ton, van groot belang. De beperkte eigen olie- en aardgasvoorraden volstaan niet om aan de binnenlandse vraag te voldoen.

Energie

De elektriciteitsindustrie is een strategische tak van de Kirgizische economie. Dankzij het hydro-elektrische potentieel kan het land stroom aan de buurlanden leveren. De sector vertegenwoordigt 10% van de begrotingsinkomsten en 4% van het bbp. Kirgizië is rijk aan waterbronnen. Waterkrachtcentrales wekken 80% van de stroom op. De rest komt van thermo-elektrische centrales die werken op koolwaterstofbrandstoffen. Het waterkrachtpotentieel wordt op 162 miljard kWh geraamd (38% van de reserves van Centraal-Azië). 252 grote en middelgrote rivieren, met een geschat potentieel van 18,5 miljoen kW en 140-160 miljard kWh elektriciteit, worden voor minder dan 10% benut.  Deze rivieren vormen grote reserves aan waterkracht: Naryn, Sary-Jaz, Kokomeren, Chatkal, Chu, Kara-Darya en Chon-Naryn.

De doelstelling van het regionale elektriciteitstransmissieproject CASA-1000 is om in de zomermaanden overtollige elektriciteit van Kirgizië en Tadzjikistan naar Pakistan en Afghanistan te exporteren. Zelfs zonder nieuwe centrales aan het systeem toe te voegen, beschikken de Centraal-Aziatische landen over voldoende overtollige elektriciteit om deze hoogspanningslijnen te voeden. Het moderne en efficiënte CASA-1000-hoogspanningsnet zal de regio helpen om te veranderen en betekent een belangrijke stap in de verwezenlijking van de geplande regionale elektriciteitsmarkt van Centraal- en Zuid-Azië, CASAREM. Dit initiatief is niet alleen voordelig voor de vier betrokken landen, maar versterkt ook de elektriciteitssystemen van en de samenwerking tussen Centraal-Azië en Zuid-Azië. Een belangrijk onderdeel van dit initiatief is de ontwikkeling van een grensoverschrijdend hoogspanningsnet dat de landen met elkaar verbindt en dat de uitwisseling van elektriciteitsoverschotten tussen de regio’s moet vereenvoudigen. Eenmaal afgewerkt, kan via het CASA-1000-hoogspanningsnet elektriciteit tussen Kirgizië en Tadzjikistan (de eerste 477 kilometer) en van Tadzjikistan naar Afghanistan en Pakistan (de volgende 750 kilometer) worden getransporteerd.

Als alles volgens plan verloopt, zal het project in 2023 klaar zijn. De totale kostprijs van het project bedraagt meer dan USD 1 miljard. Die kosten worden als volgt verdeeld:

Kirgizië: USD 209 miljoen
Tadzjikistan: USD 314 miljoen
Afghanistan: USD 354 miljoen
Pakistan: USD 209 miljoen

De vier landen hebben de intergouvernementele raad opgericht, een belangrijk instrument om CASA-1000 te verwezenlijken. Naast het engagement van de vier landen kan CASA-1000 rekenen op de steun van de Wereldbankgroep, de Islamitische Ontwikkelingsbank, het United States Agency for International Development (USAID), het US State Department, het United Kingdom Department for International Development (DFID), het Australian Agency for International Development (AusAID) en andere donorgemeenschappen.

Landbouw

Landbouw blijft een dominante sector binnen de Kirgizische economie. Goed voor ongeveer 14% van het bbp en werkgever voor de helft van de beroepsbevolking. De landbouw in Kirgizië is verdeeld in drie sectoren: landbouw, veeteelt en aquatische rijkdommen. De landbouw produceert suiker, tarwe, katoen en groenten. Enkele van die producten worden ook uitgevoerd.

We wijzen er opnieuw op dat Kirgizië buitengewone waterrijkdommen heeft met een totaalvolume van meer dan 2.000 km3:

• rivieren: +/- 50 km3
• grondwater: +/- 15 km3
• meerwater: > 1.500 km3
• gletsjerwater: 650 km3

Kirgizië exporteert irrigatiewater naar de buurlanden Oezbekistan, Kazachstan en Tadzjikistan. Dankzij de natuurlijke drinkwaterbronnen kunnen bedrijven in Bisjkek water uit artesische putten verwerken en bottelen voor de plaatselijke markt.

Het grondgebied van de Republiek Kirgizië is bergachtig en dus uitermate geschikt voor veeteelt, de grootste landbouwactiviteit van het land. Tot de belangrijkste teeltgewassen behoren tarwe, suikerbieten, katoen, tabak, groenten en fruit. Ook wol, vlees en zuivel zijn belangrijke handelsproducten. De verwerking van landbouwproducten is een belangrijk onderdeel van de industriële economie en een van de aantrekkelijkste sectoren voor buitenlandse investeerders. Het land kan vandaag aan de binnenlandse vraag naar graan, suiker, katoen en groenten voldoen. Een deel van die producten wordt ook naar de buurlanden en naar Rusland geëxporteerd. Het gaat vooral om tarwe, gerst, graan, haver en rijst. Kirgizië verbouwt meer dan 20 soorten groenten. Door het gunstige klimaat komen er ook steeds meer fruit- en bessenkwekerijen. Kirgizië heeft een grote verscheidenheid aan fruit, noten en bessen. Er zijn meer dan 20 fabrieken en 18 kleinere verwerkingsbedrijven die zich bezighouden met de verwerking van groenten en fruit. De grootste zijn de conservenfabrieken van Bisjkek, Tokmok en Issyk Koel. Daar worden jaarlijks ongeveer 60.000 ton tomaten, 10.000 ton groenten en 40.000 ton bessen en fruit verwerkt.

De etnografische achtergrond speelde een belangrijke rol bij de ontwikkeling van de veestapel, aangezien de bevolking van Kirgizië al van oudsher vee fokt. Die historische, natuurlijke en klimatologische omstandigheden zorgen ervoor dat in het hele land vee te vinden is. Met een opdeling in twee categorieën: melk- en vleesrunderen. Er zijn ongeveer 20 zuivelfabrieken en kleinere verwerkingsbedrijven in de Chui-regio die zuivelproducten verwerken. Marktleiders in de sector van de melkdranken zijn de nationale bedrijven Shoro en Artesian.

Nog typisch voor Kirgizië is een grootschalige productie van varkensvlees. Het land telt meer dan 15 grote vleesverwerkende bedrijven, onder andere in Bisjkek, Kaindy en Tesh-bale. Marktleiders in de vlees- en worstproductie zijn de binnenlandse bedrijven Riha, Cher, San Sanych en The Emperor. In totaal zijn een 100-tal kleinere verwerkingsbedrijven in de Kirgizische vleesproductie actief. Ook het fokken van schapen is wijdverspreid in Kirgizië. Daarvoor zijn de bergweiden ideaal en het levert grote hoeveelheden wol en zuiver vlees op. De pluimveehouderij focust op het fokken van kippen, ganzen, eenden en kalkoenen. Voordelen van het kweken van pluimvee zijn de lage kosten en de stabiele inkomsten, waardoor het een van de efficiëntste sectoren in Kirgizië is.

Toerisme

Het potentieel van de toeristische industrie in Kirgizië is groot (ongeveer 5% van het bbp):

• Het unieke Issyk-Koelmeer is het op een na grootste bergmeer ter wereld.
• De grote zijderoute, die duizenden toeristen lokt, doorkruist het land.
• Alsmaar meer toeristen uit Zuidoost-Azië en India komen. 

Kirgizië is een bergachtig land (93% van het grondgebied). De majestueuze Tiensjan- en Pamirhoogvlaktes met hun befaamde en hoogste bergtoppen ter wereld, zoals de Pobeda Peak (7.439 meter) en de Lenin Peak (7.134 meter), bepalen het landschap.

Volgens internationale experts benut Kirgizië nu slechts 15% van zijn toeristische potentieel. Maar de bestaande toeristische infrastructuur in Kirgizië voldoet niet aan de moderne toeristische normen. Internationale financiële instanties en regeringen zoals ADB, EBWO en de Zwitserse regering financieren en subsidiëren de aanpassing en ontwikkeling van grootschalige toeristische voorzieningen in Kirgizië.

Het doel van het staatsprogramma voor de ontwikkeling van het toerisme voor 2019-2023 is om het aandeel van het toerisme in het bbp te verhogen tot 7%. Ook is het de bedoeling om het aantal buitenlandse toeristen te verhogen tot 6 miljoen mensen in 2023.

Deze activiteiten zijn veelbelovend en momenteel in ontwikkeling: bergtoerisme, extreem toerisme, gezondheidstoerisme, watertoerisme, sporttoerisme, cultuurtoerisme (bezienswaardigheden), duiken, zakentoerisme en eventtoerisme.

Het ziet ernaar uit dat toerisme op langere termijn zal uitgroeien tot een drijvende kracht voor de economische groei van het land. Kirgizië heeft immers unieke natuurlijke rijkdommen (de oevers van het Issyk-Koelmeer, bergen, warmwaterbronnen, oerbossen enz.) en een boeiend cultureel erfgoed. Maar de ontwikkeling van de sector wordt enigszins beperkt door de afgelegen ligging van het land en is daarom afhankelijk van de vraag uit de buurlanden (voornamelijk Kazachstan en Rusland). Hoewel de Kirgizische bergen en meren aantrekkelijke toeristische bestemmingen zijn, verloopt de ontwikkeling van de sector erg langzaam door de geringe investeringen. Het Issyk-Koelmeer en de bergketen van Tiensjan zijn wel vrij populaire toeristische bestemmingen.