De globale e-commerce steeg in 2021 met 14% ten op zichte van het jaar ervoor en blijft een sterke opwaartse trend vertonen. Vooral de restricties omwille van de coronapandemie wijzigden - wellicht voorgoed - het koopgedrag van heel wat mensen. Men verwacht dat de globale e-commerce markt een omzet van USD 6388 miljard zal bereiken tegen 2024 met een groeipercentage van 9% per jaar. 

Rusland, de elfde economie ter wereld met een bevolking van 146 miljoen mensen, volgt deze trend. In 2021 was e-commerce goed voor RUB 3552 miljard (+/- €41 miljard) komende van RUB 1657 miljard (+/- €19,1 miljard) in 2018. De internetpenetratie bedraagt in Rusland ondertussen 85% en tussen 2020 en 2021 kwamen er maar liefst 6 miljoen internetgebruikers bij.

Het aantal Russen dat online koopt zal volgens recente prognoses stijgen van 98,1 miljoen in 2018 tot 105,8 miljoen in 2023. Volgens Data Insight werden in de eerste helft van 2021 in Rusland ruim 290 miljoen pakjes geleverd, een stijging van 56% ten opzichte van dezelfde periode het jaar ervoor.

Ook in Rusland veranderde het consumentengedrag onder invloed van de gezondheidscrisis. Voor de pandemie kocht slechts 25% van de dames schoonheidsproducten online, in 2021 waren er dat al 70% en de meesten onder hen zijn van plan ook in de toekomst dit te blijven doen. 

Voor de zakenwereld (ook de buitenlandse) is de actieve ontwikkeling van de Russische e-commerce een uitstekende zaak: vooral huishoudtoestellen en elektronica zijn populair. Hun aandeel is goed voor 25% van de lokaal gekochte goederen en voor 28% van de in het buitenland aangekochte producten. Op de tweede plaats komen meubelen en producten voor het huis (15% van de lokaal aangekochte goederen en 17% van de in het buitenland aangekochte producten). Daarna komt kleding en schoeisel (respectievelijk 14 en 10%) gevolgd door voeding (9 en 6%) en schoonheidsproducten (7% lokaal aangekocht en 3% uit het buitenland).

Moskou spant zoals wel vaker de kroon. In de stad Moskou wordt voor RUB 416 miljard (€4,8 miljard) van lokale leveranciers online gekocht en voor RUB 83 miljard (€958 miljoen) vanuit het buitenland. De Moskou regio is goed voor een omzet van RUB 222 miljard (€2,56 miljard) van lokale leveranciers en RUB 31 miljard (€358 miljoen) uit het buitenland. Sint-Petersburg staat op de derde plaats met RUB 151 miljard (€1,74 miljard) lokale online aankopen en RUB 26 miljard (€300 miljoen) uit het buitenland. De Krasnodar regio staat op de vierde plaats en de Sverdlovsk regio op de vijfde.

De lokale consument verwacht meer en meer een persoonlijke benadering met bijvoorbeeld de mogelijkheid om online de bestelling te wijzigen en op een makkelijke manier via de smartphone aankopen te doen. 

Milieuvriendelijkheid begint ook in Rusland een rol te spelen bij de (online) consumenten. Zo is er een initiatief van de supermarktketen Vkusvil waarbij klanten plastic zakken en flesdoppen kunnen meegeven met de koerier na een online aankoop. Ook Sbermarket (1 van de grootste spelers in online food retail) lanceerde samen met Metro Food Cash & Carry een pilootproject in Moskou waarbij klanten plastic zakken kunnen meegeven met de koeriers. 

Online aankopen hebben het economisch landschap de laatste jaren sterk gewijzigd in Rusland. Traditionele spelers zoals Sberbank (nota bene een bank) hebben zich op deze sector geworpen en bieden ondertussen online voeding en transport aan. 

De lastmile-mogelijkheden werden drastisch uitgebreid en de consument krijgt steeds meer opties om pakjes te ontvangen. Dit kan ondertussen zelfs gewoon op straat.

De producent krijgt meer en meer de mogelijkheid om direct in contact te treden met de eindklant, wat ook voor buitenlandse spelers een heel interessante optie is, vooral in moeilijkere exportlanden zoals Rusland.

Men probeert de IT-systemen achter de online platformen zo eenvoudig en intuïtief mogelijk te maken waardoor gebruikers niet over IT-skills voor gevorderden hoeven te beschikken. Big data worden gebruikt om het aanbod te personaliseren. Via kunstmatige intelligentie worden de producten aangepast aan de (onuitgesproken) wensen van de klant en machine learning zorgt ervoor dat de logistieke processen steeds efficiënter en sneller worden.

Het gevaar in Rusland is dat e-commerce in de richting van een monopolie evolueert, een tendens die ook in andere sectoren zichtbaar is. Hierbij zou de staat ernaar kunnen streven dat het e-platform van Sberbank (een staatsbank) verplicht wordt voor commerciële spelers waardoor de overheid ook hier haar controle kan vergroten. Een goede illustratie is een recent nieuwsbericht dat Sberbank mogelijk de Russische activiteiten van de Finse retailer Stockmann zou overnemen om zo het kledingsegment in de (online) portefeuille te versterken.

Er zijn belangrijke uitdagingen voor buitenlandse aanbieders van online producten. Eerst en vooral moet de marketing in het Russisch gebeuren. Verder blijft de import vaak een probleem en moet men kiezen tussen een importeur en een lokale vertegenwoordiging. Op voorhand moet ervoor gezorgd worden dat de certificaten in orde zijn. Dit is een complex proces dat niet onderschat mag worden. De lokale productie neemt in Rusland jaar na jaar toe waardoor er steeds meer lokale concurrenten aanwezig zijn. De buitenlandse producent moet ook voldoen aan de Russische eisen qua databescherming. Dit wil zeggen dat de gegevens van Russische klanten op een server in Rusland moeten staan. De Russische klant (vooral deze in Moskou) is gewend aan een snelle levering (vaak binnen het uur). De buitenlandse aanbieder moet er dus voor zorgen dat zijn logistiek op punt staat.

Het werken met lokale Russische e-platformen kan een uitdaging zijn. Sommige Russische platformen werken enkel met een beperkt aantal landen of enkel met lokale verkopers. In dit geval is een lokale vertegenwoordiging nodig.

Rusland zit dus duidelijk ook op de e-commerce trein en dit kan kansen opleveren voor Vlaamse bedrijven. Ons kantoor in Moskou antwoordt graag op al uw exportvragen over Rusland en geeft met plezier verdere uitleg over deze en andere sectoren.