De gezondheidszorg in Griekenland – Algemeen overzicht

In vergelijking met de 27 landen van de EU loopt de Griekse gezondheidszorg in veel opzichten achter. De afgelopen jaren zijn er echter verbeteringen aangebracht en de sector heeft tijdens de pandemie een enorme boost gekregen met EU-financiering en toen de Griekse regering het National Recovery and Resilience Plan Greece 2.0 in gang zette.

Onderdelen van het plan in verband met gezondheidszorg zijn:

• de modernisering van zorgeenheden,
• de digitalisering van zorgdiensten,
• de bevordering van onderzoek en innovatie,
• het verbeteren van de weerbaarheid, toegankelijkheid en duurzaamheid van de gezondheidszorg.

De eerste stappen op het gebied van digitalisering, R&D en nieuwe technologieën zijn gezet, maar de gebieden waarop veranderingen nodig zijn, zijn nog talrijk. Daarom is het erg moeilijk om het benodigde investeringsbedrag in te schatten, of het nu gaat om de volksgezondheid of om particuliere instellingen. Men moet kijken naar specifieke domeinen waarop het nodige moet gebeuren, of het nu gaat om infrastructuur (in ziekenhuizen) of om de uitbreiding van telegeneeskunde of om opleidingen in digitale technologieën in de private en publieke sector. Bovendien zijn er maar heel weinig leidinggevenden op het gebied van technologie in de gezondheidssector en er moet zeker een toename van leidinggevenden zijn.

Ten slotte moet het regelgevend en wettelijk kader gewijzigd worden, aangezien het vaak verouderd of niet bijgewerkt is. De noodzaak voor Griekenland om juist op het gebied van het regelgevingskader snellere stappen te zetten is zeer belangrijk omdat de Griekse gezondheidsmarkt regelgevingsgedreven is, d.w.z. zich ontwikkelt op basis van het regelgevingskader en niet consument gedreven en/of technologie gedreven.

Het Griekse life sciences ecosysteem

De life sciences-industrie in Griekenland wordt beschouwd als een cruciale sector voor de economie, waarbij de belangrijkste interessesegmenten in Griekenland betrekking hebben op de markten voor farmaceutische producten en medische hulpmiddelen.

Volgens gegevens die in 2019 door de Wereldbank zijn gepubliceerd, heeft Griekenland 7,8% van zijn BBP uitgegeven aan gezondheidszorg. De farmaceutische verkoop is gegroeid met een CAGR van 4,6% en bereikte in 2020 ~ € 7 miljard (Enterprise Greece 2022). In 2020, een jaar gekenmerkt door COVID-19, bedroegen de R&D-uitgaven in Griekenland € 2.473,45 miljoen, een stijging van € 135,8 miljoen in vergelijking met 2019 (groeipercentage 5,8%). Op basis van de stijging van de R&D-uitgaven met 5,8% en de daling van het BBP met 9,8% in Griekenland in 2020, bedroeg de 'R&D Intensity'-index, die de R&D-uitgaven uitdrukt als een percentage van het BBP, 1,50% vergeleken met 1,28% in 2019 (National Documentation Centrum 2021).

In 2021 werden R&D-uitgaven van € 1.245,20 miljoen (0,69% van het BBP) gedaan in het bedrijfsleven, een stijging van 8,3% ten opzichte van 2020.

Ook in de overheidssector werd een stijging van de R&D-uitgaven opgetekend, waar de R&D-uitgaven € 579,00 miljoen bedroegen (0,32% van het BBP), een stijging van 7,8% ten opzichte van 2020.

In het hoger onderwijs bedroegen de R&D-uitgaven € 795,83 miljoen (0,44% van het BBP) en lagen daarmee op hetzelfde niveau als in 2020, met een stijging van 0,4%. Op het gebied van particuliere non-profit instellingen werden R&D-uitgaven van € 15,20 miljoen geregistreerd (0,01% van het BBP) (Nationaal Documentatiecentrum 2022).

Ondanks een aanzienlijke stijging in de afgelopen jaren blijven de R&D uitgaven onder de EU-benchmarks. Het totale aantal nieuwe patentaanvragen en -verleningen neemt echter toe. Tegelijkertijd is er een opmerkelijke toename van het uitvoeren van klinische onderzoeken (belangrijkste focus in fase II en III) binnen het Griekse gezondheidszorgsysteem. De digitaliseringsinitiatieven van Griekenland vergroten verder het potentieel voor klinische proeven. Van 2017 tot 2021 is het aantal klinische proeven in Griekenland verhoogd met 56 (135 in 2017 tot 191 in 2021) (Enterprise Greece 2022).

Griekse start-ups

Het Griekse life sciences-ecosysteem heeft ook geprofiteerd van de groeiende ondernemerscultuur in het land, met een aantal start-ups en spin-offs die voortkwamen uit academische instellingen en onderzoekscentra. Er zijn meer dan 150 Griekse farmaceutische bedrijven die over de hele wereld geneesmiddelen ontwikkelen, produceren en exporteren. Volgens Elevate Greece, het nationale start-up register van Griekenland, bevindt ongeveer 14% van alle Griekse start-ups zich in de biowetenschappensector, wat de grootste en snelst groeiende sector van het land vertegenwoordigt. 70% van de start-ups bevindt zich in de fase van startfinanciering (Future of Healthcare 2022).

Binnen het Griekse innovatie-ecosysteem staan biowetenschappen op de eerste plaats met 14,1%, gevolgd door toerisme met 9,1%, milieu met 9,1% en agrotechnologie met 7,1% (Greek City Times). Volgens de Hellenic Federation of Enterprises (SEV) is meer dan de helft van de start-ups op het gebied van gezondheidstechnologie bezig met digitale gezondheidszorg en bieden ze platforms voor ziektebeheer, telegeneeskunde en welzijn aan. Andere oplossingen in het ecosysteem zijn diagnostische tests (een sector die snel groeide tijdens de pandemie) en medische hulpmiddelen.

3d Hellenic Biocluster Forum

In het kader van het Europese ClusterXchange programma heeft MEDVIA via Medic Nest (een gezamenlijk initiatief van 4 EU Life Science Clusters en de visie van een Europese Meta Cluster in Precision Medicine) deelgenomen aan het 3de Biocluster Forum georganiseerd door HBIO. Dit forum heeft de mogelijkheid aan buitenlandse bedrijven aangeboden om de Griekse markt te verkennen, ervaringen uitwisselen en potentiële partners te vinden.

Inspirerende sprekers van over de hele wereld waren uitgenodigd, allemaal experts in disruptieve innovatie, met als doel de wereldwijde biotech-innovatiegemeenschap te verbinden. Gerichte panels van experts uit de industrie, mentoren en life sciences-professionals hebben actuele onderwerpen met betrekking tot investeringen besproken, zoals het aantrekken van kapitaal en het behalen van succes, gevolgd door een pitchwedstrijd.

Opportuniteiten

Griekenland promoot sterk digitaliseringsinitiatieven in het hele gezondheidszorgsysteem (te financieren door de Griekse RRP) en vergroot het potentieel voor klinische proeven verder. Met name "Greece 2.0." richt zijn financieringsinitiatieven op regionale ontwikkeling, waaronder de ondersteuning van onderzoek en innovatie. Met name wordt in paragraaf 4.5 de nadruk gelegd op de bevordering van onderzoek en innovatie in regionale gebieden. Het plan omvat initiatieven ter ondersteuning van de oprichting van innovatiehubs en onderzoekscentra in regionale gebieden, evenals programma's voor financiering en ondersteuning van kleine en middelgrote ondernemingen (kmo's) die zich bezighouden met onderzoek en innovatie. Te denken valt aan onderzoek naar gepersonaliseerde geneeskunde, telegeneeskunde en de ontwikkeling van nieuwe behandelingen en vaccins. (Greece 2.0, pijler 4, punt 4.5.)

De voorgestelde te renoveren en op te richten onderzoekscentra staan hieronder vermeld:

Gevestigde onderzoekscentra:

1. Biomedical Research Foundation of the Academy of Athens
2. Institute of Molecular Biology and Biotechnology (IMBB)
3. Institute of Biomedical Research and Technology (INBIT)

Onderzoekscentra in ontwikkeling:

1. Hellenic Center for Life Sciences (HCLS)
2. Athens Biomedicine Institute (ABI)
3. Institute of Translational Medicine and Biotechnology (ITMB)
4. Biomedical Sciences Research Center "Alexander Fleming"

Bovendien introduceerde Andreas Pollner, Managing Director & CDH Pharma Cluster Bayer Hellas, tijdens de conferentie van Future of Healthcare 2022 de "Healthcare Accelerator", een academie voor klinische proeven die ontwikkeld is met de visie om een "ecosysteem" te creëren dat gebaseerd is op drie pijlers: medisch onderwijs, klinische praktijk en klinisch onderzoek. Nektarios Tavernarakis, voorzitter van de raad van bestuur Research and Technology Foundation-Griekenland en hoogleraar moleculaire systeembiologie concentreerde zich op de toekomstige projecten voor de ontwikkeling van nieuwe behandelingen voor neurodegeneratieve ziekten. Als gevolg hiervan zal in samenwerking met het John Hopkins University Hospital op het eiland Kreta een centrum voor de ziekte van Alzheimer gebouwd worden. Het wordt een medische precisie-eenheid in Heraklion. AbbVie Pharmaceuticals is een multinationaal farmaceutisch bedrijf met een centrum voor klinische proeven in Athene, Griekenland (Deloitte 2021).

De belangrijkste Griekse R&D-centra op basis van hun internationale ranking zijn:

1. Foundation for Research and Technology Hellas
2. Demokritos National Centre for Scientific Research
3. National Observatory of Athens
4. National Hellenic Research Foundation

Een gedetailleerde lijst kan hier gevonden worden.

Griekenland scoort overall op de 16e plaats (van de 132 landen) in de Human Capital & Research-dimensie van de Global Innovation Index voor 2021 (Enterprise Greece). 5.070 werken in start-ups in Griekenland. Life sciences hebben de hoogste percentage werkleden (11,9%). Het aantal Fulltime Equivalents (FTEs), dat overeenkomt met voltijdse 'functies' ten opzichte van 2019, steeg met 5,8% voor het totale R&D-personeel en met 7,0% voor onderzoekers. Het R&D-personeel bedroeg in 2020, 57.059 voltijdse (FTE) posities en 41.800 (FTE) onderzoekers. Het hoogste cijfer voor de R&D-werkgelegenheid werd opgetekend in het hoger onderwijs (National Documentation Centre).

Meer specifiek zijn er mogelijkheden voor:

• Bedrijven in medische hulpmiddelen die zich richten op diagnostiek, chirurgische ingrepen en patiëntbewaking.
• Organisaties voor contractonderzoek (CRO's) die diensten leveren zoals klinische proeven, preklinische testen en advies over geneesmiddelenontwikkeling.
• Digitale gezondheidsbedrijven gericht op het ontwikkelen van software- en hardware oplossingen.
• Gepersonaliseerde geneesmiddelenbedrijven die genetische en biomarkergegevens gebruiken om geïndividualiseerde behandelplannen voor patiënten te ontwikkelen.
• Bedrijven in regeneratieve geneeskunde richtten zich op het ontwikkelen van therapieën op basis van stamcellen en andere regeneratieve technologieën.
• Healthtech start-ups gericht op het verbeteren van de toegang tot en de kwaliteit van de gezondheidszorg door middel van telegeneeskunde, bewaking op afstand en andere digitale oplossingen.
• Start-ups op het gebied van AI en machine learning gericht op het analyseren van complexe zorggegevens om de diagnose, behandeling en patiëntresultaten te verbeteren.

Uitdagingen

Regelgevende omgeving: De regelgevende omgeving in Griekenland kan complex en bureaucratisch zijn, wat voor uitdagingen kan zorgen voor bedrijven die door het regelgevingslandschap willen navigeren en goedkeuringen voor hun producten en diensten willen verkrijgen (een wetgevingsgids van het advocatenkantoor Zepos & Yanopoulos wordt uitgegeven door de Law Reviews en is gratis verkrijgbaar bij een abonnement).
Beperkte marktomvang: Griekenland heeft een relatief kleine bevolking, wat de marktomvang voor in het land ontwikkelde life sciences-producten en -diensten kan beperken. Bedrijven zullen verder moeten kijken dan de binnenlandse markt om schaalgrootte te bereiken en een groter klantenbestand te bereiken.
Concurrentie van andere ecosystemen: Er moet echter worden opgemerkt dat in vergelijking met andere ecosystemen de Griekse goed opgeleid, Engelstalig personeel biedt, niet ver van België ligt en lagere bedrijfskosten vraagt voor vergoedingspakketten. Griekenland kan ook worden beschouwd als de toegangspoort tot Azië en Afrika en ook tot kleinere naburige markten (Balkan enz.).