De Belgische energiemissie naar Griekenland en de Griekse aanpak van hernieuwbare energiebronnen

Flanders Investment & Trade heeft, samen met AWEX (Agence wallonne à l'Exportation et aux Investissements étrangers) een Belgische energiemissie naar Griekenland georganiseerd die plaatsvond van 16 tot 18 oktober 2023. Deze missie bracht prominente Griekse personen uit zowel de publieke als de private sector samen met Belgische bedrijven uit de sector om belangrijke onderwerpen op het gebied van hernieuwbare energie te verkennen, waaronder offshore-onshore windenergie, waterstoftechnologieën, eilandinterconnecties en energieopslag. De missie bestond uit informatieve ochtendsessies en Business-to-Business (b2b) meetings in de namiddag, met als hoofddoel de deelnemers een overzicht te geven in de mogelijkheden op het gebied van hernieuwbare energie in Griekenland. De Griekse sprekers deelden hun expertise en bevorderden een zinvolle dialoog over het potentieel van de energie-investeringen in Griekenland.

De Griekse energiesector evolueert snel in een poging om investeringen aan te trekken en de markt verder te liberaliseren. Met geplande investeringen ter waarde van 4,1 miljard euro tegen 2030 is het energie- en klimaatbeleid van Griekenland gericht op het bereiken van een netto-nul uitstoot tegen 2050, terwijl de energiezekerheid wordt gewaarborgd en het economische concurrentievermogen wordt verbeterd. Het Griekse Nationaal Energie- en Klimaatplan (NECP), dat in 2019 werd aangenomen, is het belangrijkste document waarin het energie- en klimaatbeleid tot 2030 wordt bepaald en bevat doelstellingen en ondersteunende maatregelen om het land op weg te helpen naar netto nul emissies. De nationale klimaatwet, aangenomen in mei 2022, stelt doelen om de totale uitstoot van broeikasgassen (BKG) tegen 2030 met 55% te verminderen, tegen 2040 met 80% en tegen 2050 een netto-nul uitstoot te bereiken.

Trends op het gebied van hernieuwbare energiebronnen in Griekenland

Circulaire economie: het implementeren van een circulaire economie-benadering in de sector van de hernieuwbare energie zorgt voor een optimaal gebruik van hulpbronnen. Deze aanpak legt de nadruk op hergebruik, het recyclen van materialen, de noodzaak van initiatieven op het gebied van afvalbeheer en duurzaam gebruik van bronnen om de noodzakelijke doelstellingen voor de energietransitie te bereiken. 

Ontwikkeling van groene waterstof:  Griekenland boekt vooruitgang op het gebied van waterstoftechnologie, vooral groene waterstof. Deze opkomende sector is veelbelovend voor energieopslag en toepassingen van schone brandstoffen. In navolging van de commercialisering van waterstof voert EUNICE Energy Group drie Europese projecten uit, gefinancierd door het Clean Hydrogen Partnership en de Europese Commissie: Crete Aegean H2 Valley – CRAVE-H2, Reversible SOEC/SOFC SYSTEM for a Zero Emissions Network Energy System - 24/7 ZEN, Crete Renewable Energy valley – Crete Valley.

Publiek-private samenwerking: Volgens het Griekse ministerie van Milieu en Energie wordt de ontwikkeling van hybride energiesystemen, beheerd door particuliere entiteiten, beschouwd als een toekomstgerichte aanpak. Als casestudy toonde de succesvolle publiek-private samenwerking op het eiland Chalki de effectiviteit van dergelijke samenwerkingen bij het bereiken van groene energieoplossingen.

Elektrificatie van het vervoer: Griekenland werkt actief aan de uitbreiding van zijn oplaadinfrastructuur voor elektrische voertuigen (EV). Dit omvat de installatie van openbare laadstations in stedelijke gebieden, snelwegen en populaire toeristische bestemmingen. Momenteel exploiteert Eunice Group alleen al meer dan 900 laadstations in het land. De inspanningen van de overheid zijn erop gericht om van EV's een haalbare en gemakkelijke optie te maken voor zowel inwoners als toeristen.

Toekomstige stappen

Groei windenergie

Volgens mevrouw Flora Karathanasi, een Offshore Wind Development Consultant bij Hellenic Hydrocarbons and Energy Resources Management Company (HEREMA), is de routekaart voor de offshore ontwikkeling:

Vóór 2025:

• Indienen van technische studies voor de bepaling van de ontwikkelingsgebieden.
• Openbare raadpleging.
• Uitnodiging en afgifte van exploratievergunningen.

Vóór 2026:

• Data-enquêtes door potentiële investeerders.

Vóór 2027:

• Openbare raadpleging over offshorewindmolenparken die worden geïnstalleerd.
• Verdeling van de ontwikkelingsgebieden en bepaling van de maximale capaciteit met ministerieel besluit.

Na 2027:

• Aankondigen van een concurrerend biedingsproces door de regelgevende instantie voor energie.

Volgens meneer Spyros Ladakakos, voorzitter van de Hellenic Wind Energy Association voor producenten en experts van windenergie, zal Griekenland de komende jaren in de schijnwerpers komen te staan op het gebied van hernieuwbare energiebronnen. Dit zal meer dan 8.000 permanente en zeer gespecialiseerde nieuwe banen creëren en zal leiden tot een toename van de exportproductiecapaciteiten (kabels, stichting, uitrusting).

Onderlinge verbinding van eilanden

Volgens meneer Michail Chatzipanos, directeur voor nieuwe projecten bij IPTO, streeft de onafhankelijke elektriciteitstransmissiebeheerder ernaar om tegen 2030 alle grote Griekse eilanden met elkaar te verbinden. Volgens het 10-jarige nationale ontwikkelingsplan zal de capaciteit met +70% worden verhoogd; tot 28,3 GW voor het hele systeem.

Griekenland is al verbonden met al zijn buurlanden: Italië, Albanië (2 interconnecties), Noord-Macedonië (2 interconnecties), Bulgarije (tweede interconnectie voltooid in 2023) en Turkije. Bovendien zijn er plannen voor verdere uitbreiding naar Egypte, Duitsland, Saoedi-Arabië en Israël. 

Kansen en uitdagingen

Windenergie

De windenergiesector in Griekenland zit in een opwaartse lijn, met investeringen in zowel onshore als offshore windparken. Volgens de HWEA worden de verwachte investeringen op dit gebied geschat op meer dan 6 miljard euro in 2030 en een indrukwekkende 28 miljard euro in 2050.  Bovendien zal dit de opzet van een aanzienlijke toeleveringsketen ondersteunen. Op deze manier levert het toegevoegde waarde aan de Griekse economie, zoals scheepswerven, havens, kabels, logistiek enz.

Het land is klaar om over te stappen op offshore windenergie. In de zomer van 2022 stemde de regering een geactualiseerd wetgevingskader voor de ontwikkeling van offshore windenergie LAW 4964/2022, met als doel te helpen bij het verbeteren van de uitrol van windenergie in Griekenland. Het blijft echter een uitdaging om de snelle en effectieve praktische toepassing van deze wet veilig te stellen, zonder de fouten die Griekenland de afgelopen 3 decennia heeft gemaakt met investeringen op het vasteland. Wat vermeden moet worden is: planningstekorten, vertragingen bij het verlenen van vergunningen en onnodige bureaucratie.

Vijfentwintig mariene gebieden die zich uitstrekken tot 2.712 km2, waar windparken met een productie van ten minste 12,4 GW kunnen worden ontwikkeld zijn opgenomen in het National Offshore Wind Park Development Program. De agenda sluit aan bij de Griekse doelstellingen voor offshore windenergie die zijn vastgelegd in de 10-jarige nationale energie- en klimaatplannen. De Hellenic Hydrocarbons and Energy Resources Management Company (HEREMA) heeft echter specifieke uitdagingen geïdentificeerd, namelijk: gebrek aan de nodige drijvende technologie, mariene ruimtelijke ordening, regelgevingskaders, defensieoverwegingen (nationale veiligheid) en de ontwikkeling van vaardigheden op het gebied van toeleveringsketen en human resources.

Onderlinge verbinding van eilanden

Het proces voor de interconnectie omvat verschillende initiatieven voor de transformatie van de ECO-eilanden. Deze strategieën van IPTO, de onafhankelijke elektriciteitstransmissiebeheerder, hebben tot doel: vergroening van de energiemix, de digitalisering van elektriciteitsnetwerken, 100% elektrificatie van het vervoer, de modernisering van de haveninfrastructuur, ultrasnelle breedbandconnectiviteit en een circulaire economie door middel van afvalbeheer en waterzuivering. Het indicatieve budget voor de holistische transformatie van een eiland van gemiddelde grootte (1.000-2.000 inwoners) ligt rond de 15 miljoen euro.

Het is vermeldenswaard dat, ondanks de vooruitgang in het veld en de positieve voorspellingen, er dreigende uitdagingen zijn in de sector van de energietransmissie, waaronder de potentiële economische impact op investeringen in hernieuwbare energie als gevolg van inperkingen van meer dan 10%. Bovendien vormen de verminderde opwekkingsuren van thermische centrales, die naar verwachting slechts 1 ~ 3 eenheden meer dan 3.000 uur zullen werken, economische en veiligheidsproblemen. Om deze uitdagingen het hoofd te bieden, benadrukt IPTO het belang van een alomvattend nationaal beleid dat hernieuwbare energiebronnen en transmissie-infrastructuur omvat.

Groene waterstof

De CRAVE-H2-partners zetten zich in om banden aan te gaan met andere H2 Valleys-initiatieven in Europa. Green H2 zal worden geproduceerd met alkalische elektrolysers en zal worden gebruikt voor elektriciteitsproductie met PEM-brandstofcellen en als brandstof voor transportbussen. De 24/7 ZEN zal een krachtige rSOC-energiebalanceringsinstallatie op schaal van 33/100 kW ontwerpen en bouwen en de compatibiliteit ervan met elektriciteits- en gasnetten aantonen. Ten slotte wil de Kreta-vallei een Renewable Energy Valley 'Living Lab' (REV-Lab) op Kreta creëren. Het productievolume en het initiëren van de afname van de invoer van groene stroom uit de GAP-interconnector wordt door Eunice Group echter als een uitdaging gezien.

Conclusie

Tijdens de missie werd het duidelijk dat Griekenland zich inzet voor hernieuwbare energie en investeringen in duurzame energie en dat het ambitieuze doelstellingen heeft om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen en energiezekerheid te bereiken. Met veelbelovende trends op het gebied van de acceptatie van de circulaire economie, de ontwikkeling van groene waterstof en de uitbreiding van de energie-infrastructuur, maakt Griekenland actief de weg vrij voor een schonere en veerkrachtigere energietoekomst. Het blijft echter van cruciaal belang om regelgevingskwesties, wetgeving en economische gevolgen voor investeringen in hernieuwbare energie aan te pakken. Bovendien tonen initiatieven op het gebied van groene waterstof een groot potentieel voor verdere samenwerking binnen Europa, en waarbij de nadruk wordt gelegd op het evoluerende landschap van hernieuwbare energie in Griekenland.

Bronnen

-Power Point Presentaties tijdens de Belgische Energiemissie naar Griekenland

-Internationaal Energieagentschap

-Enterprise Greece