Introductie

De huidige situatie van de Griekse economie, in vergelijking met 8-10 jaar geleden, kan in een zin worden omgeschreven: ''een verschil van dag en nacht''. De Grieken maken zich niet zo veel zorgen meer over wat er in de zeer nabije toekomst zal gebeuren, zoals dit het geval was tijdens de economische crisis toen er elke dag slecht nieuws kwam over ''het verlaten van de eurozone'' of het ''teruggaan naar de drachme'' enz. Enkele maanden geleden raakte de Griekse economie zelfs boven investment grade. 25% van het Griekse bbp is tijdens de crisis gedaald. Meerdere EU-economieën kampten met aanzienlijke problemen, maar voor Griekenland was het nog erger. Nadat de Griekse economie op het laagste punt kwam, was opnieuw groeien de enige optie. De onzekerheid werd beperkt en er verscheen opnieuw vertrouwen. Nu groeit de Griekse economie, misschien in een langzamer tempo dan voorheen, maar nog steeds meer dan het EU-gemiddelde. Opvallend is dat de Griekse bedrijven optimistischer zijn over de toekomst dan de Griekse huishoudens.

Dit rapport heeft als doel een helder inzicht te bieden in de Griekse economie, waarbij de belangrijkste economische trends, voorspellingen, opportuniteiten en uitdagingen in kaart worden gebracht. Hoewel structurele uitdagingen zoals hoge werkloosheid en een omvangrijke schuld een hinderpaal zijn, maakt het land toch vooruitgang op deze gebieden en wordt er gestreefd naar een sterkere economische positie. Zo kent het land toenames in zowel het economisch- als het consumentenvertrouwen, alsook het aandeel directe buitenlandse investeringen.

Trends

• Griekenland kent een depreciërende groei in bruto binnenlands product (bbp) met 2.1% in het 3de kwartaal van 2023. In 2022 en 2023 behaalde het land een sterkere groei dan het gemiddelde van de Eurozone. Verder wordt er meer geïmporteerd uit andere landen, zowel in de goederen- (3.4%) als dienstensector (0.8%) en wordt er meer geïnvesteerd in het land.

• Het economisch vertrouwen steeg van 103.8 tot 106.0 op een jaar tijd in december 2023. Het consumentenvertrouwen nam lichtjes toe in december 2023 tot -40.3 van -47.9 het jaar voordien.
• In de periode van 2017 tot 2022 zijn meer buitenlandse bedrijven gaan investeren in Griekenland. Het aandeel directe buitenlandse investeringen bedroeg 2.4% van het totale bbp. In de periode voordien, van 2009 tot 2016, bedroeg het aandeel directe buitenlandse investeringen ten opzichte van het bbp 0.8%. Dit is te wijten aan de stijging in het bbp maar ook aan het toenemend vertrouwen in de Griekse economie.
• Griekenland kent vandaag de dag verbeteringen in de publieke administratie door de aanpassing van organogrammen, functieomschrijvingen, een verschuiving naar een efficiëntere en kleinere publieke sector, naar werving en bevordering op basis van verdiensten, gecentraliseerde transparante wervingsprocedures, en er is recentelijk veel meer inspanning geleverd op het gebied van digitalisering.
• Hervormingen in IRP: digitalisering, vereenvoudiging van procedures, trainingen, beloningssystemen, bestuur om de coördinatie te verbeteren, interne controle-eenheden.
• Belastingadministratie: belastinginning is verbeterd, inclusief modernisering van belastingaangifte en digitale platforms, en belastingwetgeving is gekwantificeerd, en belastingprocedures zijn vereenvoudigd.
• Sinds de oorlog tussen Rusland en Oekraïne uitbrak, hebben EU-landen moeten zoeken naar nieuwe energiebronnen. Over de laatste jaren heen is Griekenland een modelvoorbeeld geweest op de transformatiemarkt naar hernieuwbare energie. Zo telt de Griekse energiemarkt vandaag de dag 57% hernieuwbare energie.

Opportuniteiten

Griekenland heeft het potentieel om een belangrijk energieknooppunt te worden voor de overdracht van energie van oost naar west door de ontwikkeling van pijpleidingprojecten, grensoverschrijdende elektriciteitsnetwerken en alternatieve energiebronnen, zoals offshore reserves in de Middellandse Zee.

Volgens Johannes Luebking (Generaal Directeur, Herstel en Veerkracht Taskforce (RECOVER) voor de Europese Commissie), heeft offshore windenergie veel potentieel qua energieopwekking, nu moet het operationeel worden. RePowerEU omvat ambitieuze hervormingen en investeringen ter waarde van ongeveer 770 miljoen euro.

In Griekenlands Ontwikkelingsplan 2030 zijn 188 projecten ter waarde van 27,6 miljard euro opgenomen met als doel de infrastructuur te verbeteren. Deze projecten omvatten belangrijke infrastructuurprojecten zoals de Thessaloniki Metro, snelwegen en wegverbindingen in verschillende regio's, en uitbreidingen van het metro- en spoorwegsysteem in Athene. Deze investeringen bieden aanzienlijke kansen voor economische groei, werkgelegenheid en verbetering van de infrastructuur in Griekenland. De plannen omvatten ook verbeteringen in irrigatienetwerken en de aansluiting van spoorlijnen op grote Griekse havens. (Ekathimerini)

Uitdagingen

De Griekse werkloosheidsgraad kende een daling van 11.3% in januari 2023 tot 10.4% in januari 2024, wat neerkomt op 495.132 werklozen in het begin van 2024. Het aantal werkende mensen neemt toe en het aantal werklozen neemt af. De werkloosheidsgraad kent een daling sinds 2014 toen het een werkloosheidsgraad van 27.2% bedroeg. De constructiesector is de leidende sector met het meest aantal mensen in dienst.

De publieke administratie wordt geteisterd door bureaucratische inefficiënties, gebrek aan transparantie en verantwoordelijkheid, vriendjespolitiek en politieke inmenging.
De belastingadministratie: lage belastinginning, complexe belastingwetten met talloze juridische mazen, zwak handhavingsmechanisme en beperkte middelen.
Rechtssysteem: systematische inefficiënties en trage afhandeling van zaken.
Publieke sector: moeilijkheden bij het werven en behouden van personeel, aanpassing aan de recente technologische vooruitgang, continu opleiding bieden aan professionals.

Op de energiemarkt krijgen veel projecten vergunningen, maar niet elk project haalt zijn uitvoeringsdeadline door zowel interne- als externe factoren. Deze vertragingen worden in Griekenland niet bestraft. Volgens George Alexopoulos, vicedirecteur HELLENiQ ENERGY, zouden projecten niet zo makkelijk vergunningen mogen krijgen zoals dat het geval is.

Europa loopt achter op opkomende technologieën, zoals waterstof, CCS groene waterstof en elektrobrandstoffen. Ze ontwikkelen projecten van meer dan 2 miljard euro in hun raffinaderijen die 250 MW aan groene waterstofproductie en elektrobrandstofproductie zullen omvatten, genoeg om aan de behoeften van Griekenland te voldoen tot het decennium van 2030. Er is ook behoefte aan investeringen in opslagsystemen en de vervulling van deze behoefte moet worden gestimuleerd.

Voorspellingen

Het bbp van Griekenland wordt verwacht met 2.4% te groeien in 2024 tot $237 miljard ten opzichte van het jaar voordien. Volgens Statista zal het land tegen 2028 een bbp bedragen van ongeveer $270 miljard. 

De jaarlijkse groeisnelheid van de geharmoniseerde consumptieprijsindex (HICP) was 4,2% in 2023, vergeleken met 9,3% in 2022. Deze verandering wordt voornamelijk toegeschreven aan de stijging van de prijzen van niet-energie goederen, die met 6,5% zijn gestegen. Daarentegen hadden de prijzen van energiegoederen een negatief effect van -2,3%, terwijl het effect van indirecte belastingen neutraal was. 

De economische groei wordt verwacht stabiel te blijven, rond de 2,3% in zowel 2024 als 2025, wat overeenkomt met eerdere prognoses. De reële consumptie zal naar verwachting vergelijkbare groeipercentages laten zien als in 2023, wat echter zal leiden tot een iets lagere bijdrage aan de groei van het reële BBP. Algemeen wordt verwacht dat de HICP-inflatie in 2024 en 2025 geleidelijker zal afnemen tot 2,7% en 2%.