Corona doet Vlaamse export met 8% krimpen in 2020
De Vlaamse goederenuitvoer bedroeg 298 miljard euro in 2020. Dat is 8,1% minder dan het jaar ervoor. Ook de Vlaamse invoer ging 10,01% lager dan in 2019 en kwam uit op 281,1 miljard euro. Dit blijkt uit cijfers die Flanders Investment & Trade vandaag bekendmaakt op basis van data van de Nationale Bank van België (INR-NBB).
Sinds 2013 voert Vlaanderen meer uit dan in. In 2019 was er door handelsconflicten en protectionistische maatregelen voor het eerst een daling van zowel de uitvoer (-1,5%) als de invoer. De wereldwijde COVID-19-crisis zorgde in 2020 voor een verdere terugval. De daling van 8,1% in de Vlaamse uitvoer is de sterkste daling sinds 2009, toen de export een terugval kende van 17%. Daarmee was 2009 het slechtste Vlaamse uitvoerjaar ooit.
Vanaf maart 2020 viel de wereldhandel geleidelijk aan stil en tekende zich voor dat jaar het eerste negatieve groeicijfer af in de Vlaamse export. Concreet ging het om een exportdaling van -1,6% in het 1e kwartaal. De bijzonder zwakke exportcijfers in april en mei deden het verlies in het 2e kwartaal pieken met -21,4%. In het 3e kwartaal was het exportverlies met -8,8% beperkter, om in het 4e kwartaal terug op te veren. Met 79,4 miljard euro viel de uitvoer amper 0,4% lager uit dan het 4e kwartaal van 2019.
Brexit-voorraden krikken laatste maanden van 2020 op
Anticiperend op een Brexit zonder akkoord mét importtarieven en douaneformaliteiten sloegen importeurs aan Britse zijde aan het stockpilen. Gevolg: onze export naar het VK kende een groeispurt van +30,2% in november en +42,6% in december 2020. De gezamenlijke 1,34 miljard euro meeruitvoer tijdens deze maanden zorgde ervoor dat het jaarverlies van onze export naar het VK enigszins werd getemperd tot slechts -6,48%.
Hoe dan ook blijft het VK met 8% een sleutelmarkt van de Vlaamse uitvoer. Niettemin tekende het VK in 2020 het op vier na grootste exportwaardeverlies op van de top 50 exportmarkten. De jaaruitvoer klopt af op 24,21 miljard euro, een achteruitgang met 6,48% of 1,7 miljard euro waardeverlies tegenover 2019. De grootste klappen vielen in 5 sleutelsectoren: automotive (-10,2%), farmaceutica (-25,9%), kunststoffen (-13,8%), aardolieproducten en minerale brandstoffen (-18,4%), en machines en mechanica (-7,83%).
Vlaams exportverlies in Europese middenmoot
Eurostat-cijfers voor 2020 plaatsen Vlaanderen met 8,07% daling van de jaaruitvoer in 2020 in de buurt van het EU-exportgemiddelde (-8,23%). Van de grote EU-exporteurs heeft alleen Nederland zijn export minder (-6,71%) zien teruglopen. De jaaruitvoer van Duitsland (-9,25%), Italië (-9,74%), Spanje (-10,03%) en Frankrijk (-16,28%), daarentegen, ging net sterker achteruit dan de Vlaamse. Binnen Europa kende alleen Ierland een exportstijging: +3,66%. Farma en immunologische producten, organische chemie en ICT-componenten joegen de uitzonderlijke Ierse exportgroei aan.
Farma stijgt, brandstoffen grootste verliezer
De jaarexport van chemie en farma als sector steeg met 3,5%, de grootste — en bijna enige — jaarwinst van alle sectoren. Chemie en farma bleven ook in 2020 de Vlaamse exporticonen bij uitstek, met 75,2 miljard euro buitenlandse afzet en 25,2% aandeel in de Vlaamse totaaluitvoer. Het gros van de stijging in de jaarexport, 23,6% of 6,4 miljard euro, valt op het conto van farmaceutica – medicijnen en vaccins – te schrijven.
Op de 2e plaats stond transportmaterieel, goed voor 37,0 miljard euro — 12,4% van de hele Vlaamse jaarexport — na een stevige afname (-16,6%) in 2020. Ook onze 3e uitvoersector, machines, mechanica en elektr(on)ische apparatuur, met 11,3% exportaandeel, moest in 2020 een verlies van 5,9% incasseren.
Minerale producten werden in 2020 een pak minder uitgevoerd, een terugval van maar liefst 9,6 miljard euro of een jaardaling van 31%. Dit waren voornamelijk minerale brandstoffen (aardolie, aardgas, distillatieproducten), waarvan de exportdaling al 9,5 miljard euro beliep (-32,5%). Minder verbruik door de industrie en vooral de ineenstorting van de prijzen liggen hiervan aan de basis.
EU blijft belangrijkste handelspartner
Het grootste deel van de omzet, bijna twee derde, behalen Vlaamse exporteurs binnen de eurozone. Zelfs na de 9,34% terugloop van onze intracommunautaire export, blijft de EU-27 onze belangrijkste exportmarkt, goed voor 63% van de Vlaamse uitvoer. Alleen al naar de 4 EU-buurlanden (Duitsland (-12%), Frankrijk (-8,7%), Nederland (-13,7%) en Luxemburg (-16%) exporteerde Vlaanderen 43% van zijn uitvoertotaal.
Naar de andere grote EU-markten binnen de top 10 van de uitvoerbestemmingen tekende de export ‘betere’ cijfers op: in Italië (-5,3%) en Spanje (-5,9%) hielden Vlaamse bedrijven redelijk stand. In Polen (-2,4%) was het verlies nog kleiner en in Zweden was er zelfs een lichte stijging (+2,8%).
De Europese markten buiten de EU — dus inclusief het VK sinds februari 2020 — tekenden in 2020 voor 13,21% van de Vlaamse totaalexport. De landengroep haalde in totaal 2,6 miljard euro minder Vlaamse uitvoer binnen (-6,3%).
Minder afzet in Aziatische markten
De Vlaamse export legde in 2020 iets mindere resultaten voor op het Aziatische continent (-8,4%), ondanks een aanzienlijke toename van de uitvoer naar China (algemene stijging van +22,7%, sterkere toename van vaccins, geneesmiddelen en koper(producten)).
Export naar de VS groeit
Net als in 2019 was Amerika in 2020 het buitenbeentje: goed voor een gemiddelde uitvoerstijging met 5,3%. De export naar Noord- Amerika (+6,8%) steeg het sterkst. Naar de VS groeide de Vlaamse jaaruitvoer met 9,5% of welgeteld 1,6 miljard euro ten opzichte van 2019. Sinds begin 2020 kwam een exportstroom op gang van vaccins richting de VS. Ook de afzet in Zuid-Amerika (+2,8%) ging omhoog.
Vlaanderen nam 81% van de Belgische goederenuitvoer voor zijn rekening, hetzelfde niveau als in 2019. De inbreng van Wallonië (export -7,1%) in de nationale uitvoer beliep 16,1%. Brussel (export -8,3%) stond in voor de resterende 2,7%.
Overschot handelsbalans stijgt naar recordhoogte
Doordat de Vlaamse invoer in 2020 iets feller terugliep (-10%) dan de uitvoer (-8%), helde de handelsbalans met 17,3 miljard euro een stuk meer in ons voordeel over: ruim 40% meer dan in 2019.
