De handelsrelaties met de Verenigde Staten zijn voor Vlaanderen van immens belang. De Amerikaanse economie is immers nog steeds veruit de grootste ter wereld, goed voor bijna een kwart van het wereld-bbp. De VS zijn onze grootste handelspartner buiten de Europese Unie. In 2019 waren de Verenigde Staten voor Vlaanderen de vijfde exportbestemming (of "klant") en onze derde bron van import (of "leverancier"). Een gezonde groei van de VS-economie is dus óók van belang voor Vlaanderen.

Eind januari leek er nog geen corona-vuiltje aan de lucht en rekende het Congressional Budget Office op een reële groei van 2,2% in 2020, slechts een kleine vertraging tegenover de 2,3% van 2019. Maar sedertdien heeft COVID-19 ook verwoestend uitgehaald in de Verenigde Staten. En in de plaats van groei komt er nu krimp, zware krimp.

Op 28 mei maakte het Department of Commerce (het ministerie van Handel) bekend dat het bruto binnenlands product (bbp), de breedste maatstaf van economische gezondheid, in de eerste drie maanden van het jaar gezakt was aan een tempo van maar liefst 5% op jaarbasis. De grootste kwartaaldaling sinds de minus 8,4% in het vierde kwartaal van 2008, in de diepdonkerste dagen van de financiële crisis.

En dat terwijl de coronacrisis pas vanaf half maart - dus slechts de laatste twee weken van dat kwartaal - tot lockdowns en sluitingen van bedrijven, kantoren en winkels leidde. Het tweede kwartaal, april-juni, dreigt dan ook nog veel slechter te worden: uit een rondvraag van de financiële website Marketwatch blijkt dat analisten nu gemiddeld een bbp-krimp van 27,7% verwachten in die periode - en sommigen zien het zelfs tot min 40% gaan.

40 miljoen nieuwe werklozen

Niet verwonderlijk, als je bedenkt dat de Amerikaanse economie voor bijna 70% geschraagd wordt door de consumentenbestedingen, en dat die consumenten in onzekere tijden de vinger op de knip houden. Zeker als ze werkloos worden. Sinds de start van de corona-lockdowns in de VS hebben al meer dan 40 miljoen mensen een aanvraag voor een werkloosheidsvergoeding ingediend.

Om de economie te stutten heeft de Amerikaanse overheid immense stimuleringspakketten ontplooid, voor duizenden miljarden dollar, met goedkope leningen voor grote en kleine bedrijven, met directe contante betalingen - “helikoptergeld” genoemd, als was het vanuit zo’n chopper rondgestrooid - van USD 1200 aan burgers die minder dan USD 75.000 per jaar verdienen, met verhoogde werkloosheidsuitkeringen, en zo voorts. De ‘Federal Reserve’, de centrale bank, verlaagde ook de rente fors en gaf te kennen dat zij verschillende instrumenten zou inzetten om de economie te stabiliseren.

Vooruitzichten

De ernst van de economische schade zal uiteraard afhangen van hoe lang de lockdown-maatregelen duren - eind mei waren die in de meeste staten al in afbouw - en ook van hoe snel bedrijven hun toevoer en hun productie kunnen herstellen, hoe omvangrijk het aantal faillissementen zal zijn, hoeveel mensen uiteindelijk hun job zullen verliezen, hoe snel of hoe traag de consument zijn vertrouwen terugvindt en zijn oude verbruiksgewoonten herneemt - als dat überhaupt ooit gebeurt. En, niet te vergeten, wat er in de rest van de wereld gebeurt, zowel qua coronabesmettingen als qua economische terugval en herneming, zal uiteraard ook een impact hebben op de VS.

Veel waarnemers denken dat de Amerikaanse groei in het juli-september-kwartaal sterk zal aantrekken. Het Congressional Budget Office voorspelt nu dat het bbp in die periode met 21,5% op jaarbasis zal stijgen. Toch zou die stijging bij lange na niet voldoende zijn om de economische productie die in het eerste en tweede kwartaal verloren is gegaan, in te halen.

En veel economen vrezen dat de positieve bbp-prestaties die voor de tweede helft van het jaar worden voorspeld, niet bewaarheid zullen worden als de huidige inspanningen om de economie te heropenen niet goed verlopen. Als de versoepeling van de regels voor thuisblijven resulteert in een tweede golf van het coronavirus, zou dat een ernstige tegenslag betekenen voor de inspanningen om de consumenten hun dollars weer te laten uitgeven in winkels, restaurants, etcetera..

Eind april voorspelde zakenbank Goldman Sachs een bbp-ontwikkeling van -6,2 procent voor het jaar 2020 als geheel. Bij Grant Thornton, een grote belastingadviseur, verwacht men dat het bbp dit jaar met 7 procent krimpt. En als er later op het jaar een tweede shutdown zou moeten komen omdat er een nieuwe besmettingsgolf is, wordt dat makkelijk min 10 procent of nog erger.

Wat de werkloosheidsgraad betreft, verwacht het Congressional Budget Office (CBO ) dat die in het derde kwartaal rond 16 procent zal liggen, en dat die ook in 2021 nog boven de 10 procent zal blijven.

V, U, L of W herstel?

Hoe lang en hoe hard het coronavirus nog om zich heen blijft schoppen, zal inderdaad een allesbepalende factor zijn voor het herstel van de economie. Bij de aanvang van de crisis opperden vele analisten nog dat er een V-vormig herstel zou komen, dat er na de scherpe daling van de conjunctuur een even scherp herstel zou komen. Maar over dat geloof is sedertdien door de meesten wel een kruis gemaakt.

Nu verwacht men eerder een U-vormig herstel, waarbij het aanmodderen op de bodem van de U behoorlijk lang kan duren. Of een L-vormig herstel, waarbij na de snelle neergang een veel langzamer herstel komt. Berenberg Bank denkt dat na het bereiken van het dieptepunt twee jaren nodig zullen zijn om terug het bpp-niveau van 2019 te halen. Maar het kan ook een W-vormig herstel worden, waarbij na een eerste herstel een tweede zware klap volgt - een “double dip recession” - niet onrealistisch als in het najaar een volgende zware besmettingsgolf over de VS zou rollen.

Nike swoosh, anyone?

En bij gebrek aan passende Romeinse letters, grijpen sommigen naar nog andere vergelijkingen. De ‘Nike swoosh’ bijvoorbeeld (het fameuze logo van de sportartikelenreus), waarbij de economische activiteit maar in een geleidelijke boog naar het pre-crisis niveau terug klimt, ergens diep in 2021.

En bij Robeco Institutional Asset Management verwijst men naar de Arabische letter ‘Baa’, die als het ware in golfjes omhoog en omlaag kabbelt, maar per slot van rekening behoorlijk horizontaal blijft, helaas.

Nieuwe ruzie met China

En net nu rakelt het Witte Huis het conflict met China weer op. Na de handelsoorlog van de voorbije jaren, met opeenvolgende rondjes verhogingen van importtarieven aan weerszijden, was er in januari 2020 een soort staakt-het-vuren ondertekend, bestempeld als een “eerste fase” van een handelsovereenkomst.

China deed toegevingen omtrent een betere markttoegang voor Amerikaanse bedrijven en een betere bescherming van intellectuele eigendom, en het zou voor 200 miljard dollar Amerikaanse producten kopen.

Bedoeling van beide zijden was om nog voor november - de maand van de presidentsverkiezingen in de VS - onderhandelingen aan te vatten over “fase twee” van het handelsakkoord.

Maar enkele maanden later is president Trump, geconfronteerd met kritiek op zijn aanpak van de coronacrisis, zwaar beginnen uithalen naar China omdat dat land de ernst van de corona-epidemie in z’n binnenland aanvankelijk doelbewust zou hebben verzwegen en/of gemaskeerd en daardoor de ziekte vrij spel hebben gegeven om zich wereldwijd te verspreiden en zoveel slachtoffers te maken - in de VS alleen al meer dan 100.000.

Midden mei plaatste het Witte Huis opnieuw tientallen Chinese bedrijven op een “zwarte lijst” waarmee geen handel mag worden gedreven (of alleen onder heel strenge controle). In de Senaat werd een wetsvoorstel goedgekeurd dat het voor Chinese firma’s veel moeilijker zou maken om een notering te hebben op Amerikaanse aandelenbeurzen. En nu Beijing een controversiële veiligheidswet wil doorduwen in Hongkong, zal het Witte Huis de speciale handels- en economische relaties met Hongkong opheffen, als het zover komt.

Geen positieve wending dus voor de handelsrelaties. Waardoor er nog een extra vraagteken komt achter de mogelijke kracht van een herstel van de VS-economie. En van de wereldeconomie.