1. Algemene toestand

De actuele toestand

In Wit-Rusland zijn sinds de uitbraak van de pandemie officieel 994.037 gevallen bevestigd (gegevens 22 juli 2022). Wit-Rusland telt 104.014 gevallen per miljoen inwoners, wat meer is dan Azerbeidjan en Albanië, maar minder dan bijvoorbeeld Rusland, België, Armenië, Spanje en Zweden.

De besmettingscurve vertoonde een sterke piek begin februari omwille van de verspreiding van de omikronvariant, maar is nu weer gedaald naar een vrij laag niveau.

De meeste besmettingen vinden plaats in Minsk. Er vielen officieel 7,118 slachtoffers (gegevens 22 juli 2022). Volgens de Wit-Russische officiële pers leden zowat alle slachtoffers ook aan een chronische ziekte. Zo'n 985.592 mensen herstelden van de ziekte.

De cijfers moeten met een korrel zout genomen worden, want er zijn grote twijfels over de betrouwbaarheid van de Wit-Russische berichtgeving.

Sinds het begin van de pandemie werden in Wit-Rusland al meer dan 13.646.641 testen uitgevoerd (gegevens 1 juli 2022).

Op 22 juli zou 67,2 % van de bevolking volledig gevaccineerd zijn. De beschikbare vaccins in het land zijn Spoetnik V, Spoetnik Light (ook geproduceerd in Wit-Rusland) en Vero Cell van het Chinese Sinopharm.

Wit-Rusland heeft op 30 mei de vereiste om een negatieve PCR-test of COVID-19 vaccinatiecertificaat voor te leggen bij het binnenkomen van het land afgeschaft.

Op 3 april werden de uitreisrestricties via land die sinds december 2020 golden, afgeschaft. Een goede site met up-to-date informatie over de geldende COVID-19 regels in Wit-Rusland is: https://gpk.gov.by/covid-19/en/ (in het Russisch).

Op 22 oktober vorig jaar schafte het ministerie van Volksgezondheid al het verplichte dragen van maskers af nadat de president tijdens een vergadering het dragen van mondmaskers had bekritiseerd.

Volgens de vice-gezondheidsminister Aleksandr Tarasenko kreeg Wit-Rusland in augustus 2021 een miljoen dosissen van het Chinese COVID-19-vaccin. Op 19 mei landde in Minsk al een vliegtuig met 300.000 dosissen van het Chinese COVID-19-vaccin. Dit vaccin werd ontwikkeld door de Chinese National Biotec Group, een afdeling van de farmagigant Sinopharm. In februari leverde China ook al 100.000 eenheden van dit vaccin. De vaccins worden opgeslagen in de magazijnen van Belpharmatsia om dan verder verspreid te worden in de regio's.

Om de pandemie te relativeren, legde president Loekasjenko de nadruk op andere statistieken: zo stierven in de periode van de eerste golf in het land 25.000 mensen aan cardiovasculaire ziekten en 6.400 mensen aan kanker. Hiermee wilde Loekasjenko aantonen dat de impact van de pandemie zwaar overdreven wordt. In een redevoering begin februari 2021 benadrukte hij nog dat de behandeling van kankerpatiënten in Wit-Rusland niet mag lijden onder de COVID-19-pandemie.

Sinds midden maart dit jaar mogen Wit-Russen opnieuw Rusland binnen zonder enige beperking. Op 8 februari vorig jaar werd ook al de treinverbinding tussen Moskou en Minsk opnieuw geactiveerd. De treinverbinding is enkel toegankelijk voor Russen en Wit-Russen.

De coronarestricties voor vrachtwagenchauffeurs die Wit-Rusland als transitland gebruiken, werden op 30 juni 2020 afgeschaft.

Belavia kondigt op regelmatige tijden veranderingen aan in haar vluchtschema en bestemmingen, zodat de lijst voortdurend wijzigt. Een goede bron is de site: https://eng.belta.by/ (sleutelwoord Belavia invoeren). 

2. Voorzorgsmaatregelen

Er is een gebrek aan informatie waardoor het moeilijk in te schatten is hoe de situatie werkelijk is. Extra voorzichtigheid is geboden. 

3. Exitstrategie

Wit-Rusland ontwikkelde, in tegenstelling tot vele andere landen, geen exitstrategie aangezien er volgens de autoriteiten in se geen coronasituatie was.

4. Economie

a. Economische impact na de eerste golf van 2020

Om de economische verliezen naar aanleiding van het coronavirus te compenseren initieerde Wit-Rusland op 30 maart 2020 onderhandelingen met het IMF over een lening van USD 900 miljoen. Ook met andere partijen werden steunmaatregelen besproken: van de Wereldbank vroeg Wit-Rusland een lening van 300 miljoen euro en van de Europese Investeringsbank een gelijkaardige som. Er werd ook met de China Development Bank en de Asian Infrastructure Investment Bank onderhandeld. In totaal wou de Wit-Russische regering van verschillende geldschieters een lening van ruim USD 2,5 miljard.

De Wereldbank keurde op 25 mei 2020 een lening van 90 miljoen euro goed om het coronavirus te bestrijden.

De onderhandelingen met de andere geldschieters verliepen echter moeilijk en zijn uiteindelijk afgesprongen omdat Wit-Rusland verschillende voorwaarden die aan de lening gekoppeld werden niet zag zitten (zoals het opleggen van een quarantaine in het land etc.). 

Gazprom meldde op 1 juni 2020 dat het bereid was om met Wit-Rusland te onderhandelen over de voorwaarden van de gasleveringen voor het jaar 2021 maar eerst moest Wit-Rusland haar schulden voor vorige leveringen betalen. Minsk had voor USD 165 miljoen openstaande schulden bij Gazprom die op 14 september 2020 betaald werden.

Loekasjenko zei dat de sluiting van bedrijven en handelszaken een ramp zou zijn voor de Wit-Russische economie en dat ook daarom werd afgezien van drastische beperkende maatregelen. 

In de eerste helft van 2020 daalde de export van goederen en diensten met 16,9% ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. De import daalde met 21% (National Statistics Committee).

Volgens een peiling uitgevoerd door MIS Research op vraag van het Belarusian Economic Research and Outreach Center (BEROC) constateerden twee op de drie eigenaars van firma's die tot 250 werknemers in dienst hebben in 2020 een inkomstendaling. Veertig procent van de ondervraagden zei verder dat hun inkomsten met twintig procent afnamen terwijl bedrijven, actief in onroerend goed en ontspanning, met een daling tot negentig procent te kampen hadden. Deze laatsten moesten ook personeel laten gaan.

Volgens de Nationale Bank van Wit-Rusland bedroeg de inflatie eind 2020 ruim 7,4%, komende van 4,7% in 2019. De prijzen stegen in het eerste kwartaal van 2020 erg snel, net zoals in de andere landen van de Euraziatische Unie. In 2021 bedroeg de inflatie ruim 9,97%. 

Op 18 januari vorig jaar meldde de Wit-Russische Dienst voor Statistiek dat de Wit-Russische economie in 2020 met 0,9% gekrompen was ten opzichte van 2019. Deze redelijk beperkte daling zou o.a. samenhangen met het feit dat Wit-Rusland geen harde lockdown heeft gekend. 

b. Handelsbelemmeringen

Botst u buiten de EU op handelsbelemmeringen of andere problemen op het vlak van markttoegang? Laat het ons weten via handelsbelemmering@fitagency.be. Wij analyseren uw aangifte en maken die via de geijkte kanalen over aan de bevoegde instanties.

Vanaf 1 januari 2022 wordt de export van een hele reeks producten naar Wit-Rusland onmogelijk omwille van sancties die door de Wit-Russische regering werden afgekondigd. Een volledige lijst van getroffen producten is verkrijgbaar bij FIT.

De oorlog in Oekraïne waarbij Wit-Rusland betrokken partij is, heeft een hele rits nieuwe sancties in het leven geroepen die het zakendoen met Wit-Rusland kunnen bemoeilijken. Het is dus aan te raden ook het dossier "sancties tegen Wit-Rusland" te raadplegen op de homepage van onze website. 

c. Relancemaatregelen

De Wit-Russische regering lanceerde een fiscaal hulppakket voor 110 miljoen Wit-Russische roebel (€ 35,1 miljoen) om de economie te ondersteunen. Er is echter niet voldoende geld om de zakenwereld op een volwaardige manier te steunen. Dit is ook één van de redenen waarom Loekasjenko de sluiting van fabrieken en horeca niet als een optie zag en ziet.

Op 23 april 2020 werden verdere steunmaatregelen besproken voor de zwaarst getroffen sectoren bestaande uit belastingvoordelen, uitstel van huurbetalingen, maatregelen voor werknemers en andere gevoelige sociale aspecten. Op 24 april 2020 ondertekende de Wit-Russische president Aleksandr Lukasjenko het besluit nr. 143 ter ondersteuning van de nationale economie.

Meer informatie over de relancemaatregelen van de Wit-Russische regering: https://eng.belta.by/president/view/measures-to-support-belarusian-economy-amid-pandemic-authorized-130074-2020/

Op 12 mei 2020 zei de president dat er hulp zou gegeven worden aan concrete noodlijdende sectoren of organisaties omdat men er dan zeker van is dat die hulp ook aankomt. Volgens hem heeft die strategie in het verleden al haar vruchten afgeworpen. Sindsdien wordt niet echt meer gesproken over relancemaatregelen.

d. Economische vooruitzichten

De gespecialiseerde economische website FocusEconomics voorspelde afgelopen herfst voor 2021 een groei van de Wit-Russische economie met 1,9%, terwijl de groei in 2022 zo'n 1,8% zou bedragen. 

Economen waarschuwen dat de Wit-Russische economische groei in de nabije toekomst in kracht kan afnemen eens de wereldprijzen van populaire exportgoederen (die nu vrij hoog zijn) zullen dalen en de EU-sancties hun tol zullen beginnen eisen. Alieś Aliachnovič, vice-president van de CASE Belarus denktank onderstreept dat de sterke stijging in de waarde van de Wit-Russische export vooral ingegeven is door de erg hoge prijzen voor goederen zoals petroleumproducten, potassium, meststoffen, metaal- en houtproducten. Het fysieke volume van de Wit-Russische export groeide in augustus 2021 slechts met 1,5% ten opzichte van het jaar ervoor terwijl de waarde met 30% toenam in dezelfde periode.

Met andere woorden: de export is niet gegroeid omdat Wit-Rusland meer begon te verkopen maar omdat de prijzen de hoogte ingingen omwille van de hoge wereldprijzen.

Sancties en politieke instabiliteit kunnen de groei op korte termijn temperen.

De betrokkenheid bij de oorlog in Oekraïne en de nieuwe sancties die het land opgelegd kreeg, zullen de economische vooruitzichten waarschijnlijk negatief beïnvloeden.

e. Opportuniteiten op korte en langere termijn

Buiten de IT-sector, de retail en de bouw waar het privé-initiatief de bovenhand heeft (of had), blijft de staatsinvloed in het economische leven in Wit-Rusland vrij groot. Dit wordt door veel economen gezien als een van de grootste hinderpalen die een dynamische economische ontwikkeling belemmeren.

De politieke strubbelingen na de presidentsverkiezingen van augustus voegen nog een factor van onzekerheid toe aan de perspectieven op korte termijn.

De verschillende sancties die zowel door de Europese Unie als Wit-Rusland eind 2021 en begin 2022 werden afgekondigd, kunnen de handelsrelaties alleen maar schaden.

De coronacrisis bood in die zin mogelijkheden omdat sommige bestaande commerciële relaties verstoord werden waardoor er plaats was/is voor nieuwe leveranciers. Dit geldt vooral voor de retail- en de bouwsector. 

Het is echter nog koffiedik kijken wat de toekomst na de coronacrisis brengt voor Wit-Rusland, temeer het land een eigenzinnige positie inneemt voor wat betreft de bestrijding ervan. De economische schade blijkt voorlopig echter mee te vallen.

Dat er zo goed als geen handelszaken gesloten werden, kan een voordeel zijn na de coronacrisis aangezien er geen verlies is door sluiting en er ook geen heropstart nodig is. Anderzijds is er minder consumptie van een duidelijk ongeruste bevolking zodat men niet echt kan spreken van 'business as usual'.

De betrokkenheid bij de oorlog in Oekraïne en de nieuwe sancties die het land opgelegd kreeg, zullen ongetwijfeld de opportuniteiten voor Vlaamse bedrijven beïnvloeden.

5. Nuttige links

• https://www.ips-journal.eu/regions/europe/article/show/belarus-unorthodox-corona-response-4193/
• https://coronavirus-belarus.by/
• https://stopcovid.belta.by 

6. Dossier Coronavirus

Het coronavirus heeft een wereldwijde impact, niet alleen op de gezondheid maar ook op de economie. Ook uw export kan hiervan gevolgen of zelfs hinder ondervinden.
FIT monitort de risico's dagelijks en ons buitenlands netwerk informeert u over alle implicaties voor Vlaamse exporteurs op hun internationale activiteiten.
In het dossier Coronavirus vindt u een aantal nuttige tips, adviezen en inzichten in de economische impact van de verspreiding van het virus op internationaal ondernemen.
Met vragen over internationaal ondernemen in tijden van Corona, kan u terecht bij exportadvies-corona@fitagency.be.