Algemene toestand

Op 2 maart werd de eerste besmetting vastgesteld. Op 10 juni zijn er 8455 besmettingen en 210 doden vastgesteld. Een speciale website werd gecreëerd in het Frans en in het Arabisch waarop dagelijks de nieuwe cijfers worden gepost. 

Het ministerie van Gezondheid stelde na de eerste besmettingen een ‘Comité technique et scientifique du programme national de prévention et de controle de la grippe et des infections respiratoires aigües sévères’ samen. Het comité stelde vom de therapie van chloroquine in associatie met Lopinavir/Ritonavir voor te schrijven. Deze behandeling werd op 27 mei nogmaals herbevestigd, met andere woorden, Marokko volgt de aanbevelingen van de WHO niet.

Dagelijks worden meer dan 17.500 CPR-testen uitgevoerd in één van de goedgekeurde labo’s (zoals Institut Pasteur in Casablanca, Hôpital Militaire en Institut National d’Hygiene in Rabat, de CHU’s van Casablanca, Rabat en Fes of regionale ziekenhuizen zoals in Beni Mellal).

Ondertussen heeft koning Mohamed VI ook het Marokkaanse patronaat, CGEM, opgedragen om tests uit te voeren in alle ondernemingen. Vanaf 3 juni kan een bedrijf hiervoor via een online formulier een aanvraag indienen om haar werknemers te laten testen.

Voorzorgsmaatregelen

Op 4 maart besliste de Marokkaanse overheid om alle manifestaties waar meer dan 1000 personen aanwezig zijn, te verbieden tot eind maart. Dit betreft niet alleen beurzen (zoals de landbouwbeurs SIAM), maar ook culturele en sportmanifestaties. De maatregel werd later gewijzigd naar een verbod op events van meer dan 50 personen. Op 16 maart werd ook de sluiting van alle horecazaken, filmzalen, sportcentra, hammams, moskeeën en scholen afgekondigd. Sinds 22 maart geldt ook een verbod op verplaatsingen tussen steden, vanaf 24 maart rijden ook geen passagierstreinen meer in Marokko. Het transport van goederen is nog wel toegestaan.

Marokko sloot vrij vroeg zijn grenzen (luchtruim maar ook maritieme grenzen en landsgrenzen) volledig af voor passagiers (inclusief plezier- en cruiseboten en jachten). Enkel cargo - containers en opleggers - krijgt mits specifieke voorwaarden nog toegang tot Marokko.

De sanitaire noodtoestand werd op vrijdag 20 maart uitgeroepen voor 1 maand. Dit betekent niet dat de economische activiteit wordt stilgelegd, maar wel dat er een limiet komt op verplaatsingen van personen. Concreet kan iemand met een certificaat afgegeven en gestempeld door de lokale autoriteit een verplaatsing doen buiten zijn domicilie-adres onder volgende voorwaarden:

• verplaatsing naar het werk als telewerk niet mogelijk is;
• om aankopen te doen in een bepaalde perimeter rond de woonplaats;
• om naar de dokter of apotheek te gaan.

Op 7 april werd het dragen van een mondmasker verplicht bij verplaatsingen buiten de woonplaats. Tot slot werd ook een avondklok ingesteld tussen 19u00 en 5u00 tijdens de ramadan die in Marokko op 25 april 2020 is begonnen.

De sanitaire noodtoestand werd ondertussen al meerdere malen verlengd, en loopt momenteel tot 10 juli, 

Exitstrategie

Hoewel de noodtoestand van kracht blijft, is er ondertussen een exitstrategie bekendgemaakt.

Nationale maatregelen zijn als volgt:

• industriële, commerciële en artisanale activiteiten worden hernomen;
• heropstart van buurtwinkels en buurtactiviteiten (‘petits métiers de proximité);
• heropstart van vrije beroepen;
• opening van de wekelijkse markten.

Voorlopig blijven cafés en restaurants, theater en bioscoop nog altijd gesloten.

Marokko werd in 2 zones ingedeeld:

Zone 1:

• Provincies en prefecturen van Oriental, Béni Mellal-Khénifra, Drâa-Tafilalet, Souss-Massa, Laâyoune-Sakia El hamra, Dkhla-Oued Ed Dahab, Guelmim-Oued Noun
• Prefectuur van M’diq-Fnideq, provincies Tétouan, Fahs-Anjra, Al Hoceima, Chefchaouen, Ouezzane
• Prefectuur van Meknès, provincies Ifrane, Moulay Yaâcoub, Sefrou, Boulemane, Taounate, Taza
• Provincies Khémisset, Sidi Kacem, Sidi Slimane
• Provincies Settat en Sidi Bennour
• Provincies Chichaoua, Al Haouz, El Kalâa des Sraghna, Essaouira, Rehamna, Safi, Youssoufia

Zone 2:

• Prefectuur van Tanger-Assilah, provincie Larache
• Prefectuur van Fès, provincie El Hajeb
• Prefectuur van Rabat, Salé, Skhirate-Témara en provincie Kénitra
• Prefectuur van Casablanca, Mohammédia en provincies El Jadida, Nouaceur, Médiouna, Benslimane, Berechid
• Prefectuur van Marrakech

De eerste fase van de exitstrategie is in voege vanaf 11 juni waarbij Zone 2 in strikte lockdown blijft. Voor wat betreft Zone 1 mag zonder certificaat gecirculeerd worden binnen een prefectuur of provincie, zijn kapperszaken en beautysalons opnieuw open alsook parken en publieke plaatsen en mogen de inwoners opnieuw individuele buitensporten beoefenen.

Economie

Economische impact

Automobiel, textiel en toerisme zwaarst getroffen sectoren

Zowel Renault als PSA sloten hun fabrieken in Marokko voor een langere periode. Deze sluitingen hadden ook zware gevolgen voor toeleveranciers aan de automobielsector. Vanaf de week van 4 mei werden de fabrieken geleidelijk aan terug opgestart en draaien op 2/3de van hun capaciteit.

Ook de textielsector is getroffen, zowel door de verstoorde levering van grondstoffen uit Azië, als door een daling van de buitenlandse vraag, vooral uit Europa. Verschillende textielfabrieken zijn overgeschakeld naar de productie van mondmaskers, schorten en ander medisch materiaal. Vanaf 11 mei wordt export van medisch textielmateriaal terug toegelaten (zie hieronder).

De zwaarst getroffen sector is echter het toerisme, waar omzetverliezen voor dit jaar van om en bij de € 3 miljard worden voorzien. Zes miljoen minder toeristen heeft ook een grote impact op het luchttransport (geschat verlies van 5 miljoen passagiers).

Het Haut Commissariat du Plan (HCP) publiceerde onderstaande resultaten van een enquête uitgevoerd begin april over de economische situatie:

• 57% van de Marokkaanse ondernemingen zijn tijdelijk (142.000 bedrijven) of definitief (6.300 bedrijven) gesloten,
• waarvan 89% in de horeca, 76% in de textielsector, 73% in metaalverwerkende industrie en 60% in de bouwsector;
• 98% van de gesloten ondernemingen zijn zeer kleine bedrijven (TPE) of kmo's;
• in de formele sector zijn nu al 726.000 jobs verloren;
• exportbedrijven hebben ook problemen omwille van de invoering van exportlicenties (impact bij 67% van de exporterende bedrijven).

Wat betreft de (buitenlandse) handel zijn er niet alleen verhoogde transporttarieven waar te nemen. Er wordt ook een daling van ongeveer 20% in de transportflow verwacht. De in- en uitvoerstatistieken voor de eerste 4 maanden van 2020 werden intussen gepubliceerd en deze zijn ronduit dramatisch: een daling van 20% in de export en een daling van 13% in de import ten opzichte van dezelfde periode in 2019. De enige sector die het goed deed/doet, is de landbouw/agribusiness.

Het Marokkaanse patronaat, CGEM, publiceerde op 25 mei hun ‘Plan de relance économique’ dat tot stand is gekomen na een enquête met sectoriële federaties. In dat plan worden verschillende maatregelen voorgesteld om de economie te stimuleren zoals fiscale maatregelen, de strijd tegen de informele sector, de promotie van ‘Made in Morocco’ producten, maar ook protectionistische maatregelen (zoals een lager btw-tarief voor lokaal geproduceerde producten of een importban wanneer een lokaal equivalent product aanwezig is). Welke maatregelen de Marokkaanse overheid zal aannemen, is op dit moment nog niet bekend.

Vereenvoudigde invoerprocedures

Goed nieuws in tijden van crisis is dan weer dat de invoer werd vereenvoudigd. De Marokkaanse douane nam bijzondere maatregelen zoals:

• de tijdelijke opheffing van invoerrechten op granen zoals zachte tarwe, kikkererwten, bonen (circulaires 6029/211 en 6030/211 van 27 maart 2020);
• EUR-1 en EUR-MED oorsprongscertificaten worden digitaal aanvaard (circulaire 6034/233 van 3 april 2020);
• het digitaliseren van de invoer (communiqué van 8 april 2020) waarbij de douane een eenvoudige invoerverklaring aanvaard bij het inklaren (een voorbeeld van dergelijke verklaring zit bij de circulaire 6037/312 van 17 april 2020);

• de overgangsperiode voor het verplichte conformiteitsattest bij import van industriële goederen wordt verlengd tot 19 juni (communiqué van 20 april 2020 door het ministerie van Industrie).

De teksten van de circulaires kan u opzoeken op de website van de Marokkaanse douane.

Handelsbelemmeringen

Marokko heeft vrij vroeg en zeer vlug de verplichting van een exportlicentie opgelegd voor verschillende medische producten, een maatregel die op dit moment niet meer van toepassing is.

Botst u buiten de EU op handelsbarrières of andere problemen op het vlak van markttoegang? Laat het ons weten via handelsbelemmering@fitagency.be. Wij analyseren uw aangifte en maken die over aan de bevoegde instanties.

Relancemaatregelen

Het ministerie van Economie, Financiën en de Hervorming van de Administratie heeft op 16 maart een ‘Comité de Veille Économique’ (CVE) in het leven geroepen dat verschillende maatregelen heeft genomen voor Marokkaanse werknemers (in de formele en informele sector) en bedrijven. Deze maatregelen gaan van een maandelijkse bijdrage ter compensatie van loon of salaris tot een vermindering van patronale bijdragen. Er werd ook een noodfonds in het leven geroepen, de grootste donateur is de Europese Unie.

Marokko kreeg ook een herschikking van een Wereldbank-lening, afgesloten in januari 2020, van 275 miljoen USD. Het geld was bedoeld als ondersteuning van het ontwikkelingsbeleid voor rampen en risicobeheer. De herstructurering gaat vooral naar steun van de gezondheidssector.

Het staat zo goed als vast dat de Marokkaanse overheid een rectificatie van de Loi des Finances 2020 zal doorvoeren.

Opportuniteiten op korte en lange termijn

De economische situatie in Marokko is op dit moment zo onzeker (cf. het percentage bedrijven dat gesloten is), dat opportuniteiten op korte termijn ons eerder beperkt lijken.

Het IMF voorziet een daling van het bnp met 3,7% en voorspelt een werkloosheidsgraad van 12,5% voor 2020.

De distributie van consumptiegoederen is echter nooit stilgevallen en het hamsteren van bepaalde producten (zoals toiletpapier) in Europese supermarkten, zijn situaties die in Marokko niet zijn voorgevallen. De supply chain van de retailers is met andere woorden zeer goed georganiseerd en ook tijdens de ramadan werden geen tekorten geconstateerd.

De studiedienst van de Marokkaanse bank Attijariwafa publiceerde deze week een nota waarin zij 4 sectoren als interessant en met groeipotentieel aanduidde. Het gaat om:

• telecommunicatie (mobiele data en digitalisatie);
• moderne distributie (nieuwe consumptiepatronen);
• agri-business (enige sector die geen disruptie kende tijdens de crisis, die groeit en die personeel aanwerft) en
• edele metalen.

Nuttige links

• Ministerie van Gezondheid, DMP: http://dmp.sante.gov.ma/
• "MENA Region, two shocks at once put severe liquidy pressure on oil exporters with limited buffers", Credendo, 14 mei 2020. 
• "COVID-19 Poses Formidable Threat for Fragile States in the Middle East and North Africa", IMF Country Focus, 13 mei 2020.

Dossier Coronavirus

Het nieuwe coronavirus heeft een wereldwijde impact, niet alleen op de gezondheid maar ook op de economie. Ook uw export kan hiervan gevolgen of zelfs hinder ondervinden. FIT monitort de risico's dagelijks en ons buitenlands netwerk informeert u over alle implicaties voor Vlaamse exporteurs op hun internationale activiteiten.

In het dossier Coronavirus vindt u een aantal nuttige tips, adviezen en inzichten in de economische impact van de verspreiding van het virus op internationaal ondernemen. Met vragen over internationaal ondernemen in tijden van corona, kan u terecht bij exportadvies-corona@fitagency.be.