U bent hier

Chileense wet omtrent reclame en verpakkingen van voedselproducten mist zijn doel niet

In juni 2016 ging in Chili de Wet No. 20.606 van kracht die reclame voor voedselproducten en de etikettering op de verpakking van voedselproducten regelt. De Chileense overheid probeerde met de introductie van de wet iets te doen aan het groeiende probleem van obesitas in het land, en wou vooral kinderen daartegen beschermen.
Recente consumptiecijfers wijzen aan dat de maatregel een succes is.

Wat zegt de wet?

Het decreet richt zich vooral op voedselproducten die bepaalde gehaltes aan zout, suiker, calorieën en verzadigde vetten overschrijden en die bestemd zijn voor consumptie door kinderen onder de 14 jaar. 

In plaats van een belasting op suiker, die het Verenigd Koninkrijk en andere landen hebben opgelegd, heeft Chili de verkoop op scholen verboden en gekozen voor zeer duidelijke zwart-witte etiketten om gezinnen te waarschuwen en te informeren over de gezondheidsrisico's van junkfood en drankjes voor hun kinderen.

In tegenstelling tot de 'verkeerslichten' in het Verenigd Koninkrijk - waarbij een rood label voor suiker wordt gegeven, en een groen label voor fruit - geven de etiketten van het Chileense ministerie van Gezondheid enkel het slechte nieuws: veel suiker, veel zout, veel calorieën of veel vet. Suikerhoudende dranken, ongezonde snacks en verpakte levensmiddelen moeten de etiketten duidelijk zichtbaar op de voorkant van de verpakking dragen.

Impact op het gedrag van de Chileense consument

Onderzoek heeft nu aangetoond dat de aankoop van producten met een te hoog gehalte aan één of meerdere van deze ingrediënten op twee jaar tijd met bijna een kwart is gedaald. Toen het verbod van start ging, consumeerden mensen in Chili meer suikerhoudende dranken per hoofd dan enig ander land ter wereld. De financiële kosten en de gezondheidskosten door obesitas, diabetes type-2 en andere gezondheidsproblemen, zijn dan ook dramatisch.

Onderzoekers van de 'University of North Carolina' aan 'Chapel Hill Gillings School of Global Public Health' hebben tijdens de eerste fase van de hervormingen vastgesteld dat de aankopen van suikerhoudende dranken met 23,7% zijn gedaald. De grootste dalingen betroffen het aantal gekochte gezoete fruitdranken en gezoete zuiveldranken.

De onderzoekers stelden vast dat dit decreet uniek is, omdat het de eerste in zijn soort is die waarschuwingslabels vereist voor overtollige niveaus van zorgwekkende voedingsstoffen, zoals suiker of zout, op de voorkant van voedsel- en drankverpakkingen.

De verordening bevat de strengste limieten ter wereld voor hoe en waar voedselbedrijven reclame kunnen maken voor junkfood bij kinderen. De reducties die de onderzoekers waarnamen in de aankoop van suikerhoudende dranken waren aanzienlijk groter dan wat werd vastgesteld elders in Latijns-Amerika, na de implementatie van andere beleidsmaatregelen, zoals een belasting op gesuikerde dranken.

De limieten voor acceptabele niveaus van suiker, zout en vet zijn gestaag gedaald naarmate strengere fasen van de voorschriften werden ingevoerd. In juni 2019 ging de derde en laatste fase van start: de toegestane hoeveelheid suiker in levensmiddelen zonder waarschuwingsetiket daalde dan van de oorspronkelijke 22,5 g per 100 g tot 10 g per 100 g. De toegestane hoeveelheid zout halveerde in twee jaar tijd van 800 mg tot 400 mg per 100 g.

Naar een wereldwijde impact? 

De onderzoekers merkten op dat deze wetgeving een sterk effect had op het begrip van gezinnen van wat een gezond dieet is. Ze organiseerden focusgroepen met moeders met een laag en gemiddeld inkomen. Deze moeders zeiden dat hun kinderen naar huis kwamen en hen vertelden dat ze dingen moesten kopen zonder waarschuwingslabels. Het belang hiervan kan niet onderschat worden. Als een interventie van de overheid kan zorgen voor een verandering in de voedselnormen bij de bevolking, dan is dit potentieel interessant voor andere landen die met gelijkaardige problemen te kampen hebben. 

Voor sommige landen is dit al het geval. Minstens een dozijn landen hebben het beleid van Chili en de evaluatieresultaten rechtstreeks gebruikt om een ​​vergelijkbaar beleid te ontwikkelen. De onderzoekers verwachten daarom dat over vijf tot tien jaar heel wat meer landen wereldwijd Chili als maatstaf voor hun eigen beleid zullen gebruiken. Door het aanbrengen van duidelijkere etiketteringssystemen op voedsel- en drankverpakkingen zal de bevolking in die landen beter weten welke producten ongezond zijn en kan zo het reclamelawaai van de voedselmarketing doorbroken worden, aldus de onderzoekers.

Chili is door de Wereldbank geclassificeerd als een land met een hoog inkomen, met geavanceerde voedselsystemen waarin retailers veel controle hebben over het aanbod, net zoals het Verenigd Koninkrijk en Europa. Het onderzoek van de University of North Carolina duidt aan dat het systeem van waarschuwingen op de voedselverpakking een aanzienlijk effect zal hebben op koopgewoonten, dit in tegenstelling tot de 'verkeerslichtetikettering' in het Verenigd Koninkrijk, beweren de onderzoekers.

Echter, onderzoekers in Oxford, Cambridge en Londen hebben aangetoond dat ook de heffing op suikerhoudende dranken in het Verenigd Koninkrijk een succes lijkt te zijn. Vele fabrikanten hebben dan ook stappen ondernomen om voldoende suiker uit hun producten te halen om aan de maatregel te ontsnappen. Inderdaad, toen de plannen werden aangekondigd om de belasting in te voeren, bevatte ongeveer 52% van de in aanmerking komende frisdranken 5 g of meer suiker per 100 ml. De heffing werd van kracht in april 2018 en in februari 2019 viel nog slechts 15% van deze frisdranken in deze categorie.

Volgens de Britse onderzoekers is de heffing belangrijk, omdat het zowel het suikergehalte van veel dranken verlaagt, als de prijzen van suikerrijke dranken verhoogt, waardoor het publiek gezondere keuzes kan maken. Deze bevolkingsaanpak is niet alleen belangrijk om ziekten te voorkomen, maar ook om ongelijkheden op gezondheidsgebied te verminderen.

Aangezien dit een wereldwijde trend is, lijkt het nuttig voor Vlaamse voedselproducenten om de nodige aanpassingen te doen, gezondere producten op de markt te brengen, en op die manier deze etiketten te vermijden.

Meer informatie vindt u in de originele studie van de Gillings School of Global Public Health.

13 februari 2020