UITVOER GEOGRAFISCH BEKEKEN

Het verloop (+1,47%) van de Vlaamse export in 2016 was volgens de eerste gegevens een stuk positiever dan de gemiddelde evolutie van de export vanuit de EU-28 (-0,05%). Ons groeicijfer bleek daarbij ook nog eens hoger te liggen dan de resultaten van de buurlanden: Verenigd Koninkrijk (-10,76%), Frankrijk (-0,67%), Nederland (+0,20%) en Duitsland (+1,15%). De uitvoer naar onze 20 belangrijkste exportpartners deed het uitstekend: positieve uitschieters waren Frankrijk (+3,9%), Italië (+5,4%), Spanje (+4,9%), Zweden (+8,5%), Zwitserland (+12,1%) en Rusland (+13,1%). Er waren slechts twee dalers: Nederland (-0,7%; verlies bij uitvoer aardolieproducten) en de VS (-2,1%; minder brandstoffen en farma).

Wat met de Brexit... ? Dat voor Vlaanderen de exportbelangen in het Verenigd Koninkrijk uitermate groot zijn, spreekt voor zich: in 2016 tekende Vlaanderen niet minder dan 27,66 miljard euro aan jaarexport op en 13,61 miljard aan import. Globaal bekeken, nam de Vlaamse uitvoer naar het Verenigd Koninkrijk dus iets meer toe (+1,68%) dan het gemiddelde (+1,47%).
Van de Vlaamse sectoren die er op de Britse markt bepaald toe doen, was de sterk toegenomen afzet van wagens (+1,06 miljard euro; +13,7%) allesbepalend voor die lichte globale exportgroei richting Groot-Brittannië, want de overige branches ging het een stuk minder voor de wind: farma (-4,52%), kunststoffen (-5,6%), brandstoffen
(-13,5%), voeding en dranken (-2,43%; dranken zelfs -14,8%), tapijten (-3,65%), machines en apparatuur (-3,4%).

In 2016 vervoegde Rusland weer de groep exportstijgers en zette het van alle markten binnen de top 20 zelfs de hoogste procentuele exporttoename neer (+13,1%). In absolute cijfers was richting Rusland onze exportwaardestij­ging (+366 miljoen euro) ook al goed voor een zevende plaats. Het gros van die exportstijging werd gedragen door che­mie en farma (+14,8%) en machines, mechanica en apparatuur (+32,4%).
Zelfs (verwerkte) voeding droeg wat bij tot de exporttoename (+16,2%), al kwijnde agrovoeding van de Russische sanctielijst in 2016 verder weg en noteerde de uitvoer ervan onveranderd dieprood (-27%).

Globaal bekeken, ging ook in Azië (+2,28%) onze export vooruit, al liep de afzet in het Midden-Oosten (+1,47%) wel minder vlot dan elders. Bij de grotere markten in het Midden-Oosten haalde de verkoop aan de Verenigde Arabische Emiraten een klant uit de top 15 — een fraaie stijging van 3,8%. Israël kocht in 2016 zelfs 17,9% meer aan in ons land. In beide markten speelde diamant een rol van belang in de uitvoertoename erheen (61% er­van in Israël tot zelfs 77% in de V.A.E.).

Een behoorlijke exportstijging deed zich voor bij toptienklant India (+4,20%, een en al diamant, want goed voor 82,62% van onze afzet aldaar), en in mindere mate ook bij China (+1,34%), waar heel veel verloren ging bij organische chemie, on­danks de reuzestijging bij brandstoffen (+432%!). In Hongkong, dat als markt net de top 20 miste, ging het achter­uit (-6,13%; minder diamant), terwijl de afzet in Singapore dan weer schitterde (+21,53%; dank zij organische chemie, diamant, brandstoffen en farma). Ook vanuit Japan — exportmarkt nr. 16 — bereikte ons beter exportnieuws  (+6%, met een veralgemeende stijging over alle sectoren heen, op voeding na, waar -11,4% werd opgetekend).

Behalve Afrika (-8,79%) was Amerika het enige continent waar de uitvoer achteruitging (-1,87%). Enkel in Cen­traal-Amerika — amper 6,46% van de Amerikaanse totaalinvoer — was er wat groei (+5,08%), met dank aan Mexico (+10,26%, vooral brandstoffen, machines en meelproducten).

In Noord- én Zuid-Amerika noteerde het exportverloop resp. -1,74% en -5,16%. Vanzelfsprekend was de V.S. met een uitvoerdip van 2,11%. Dat was 382 miljoen euro minder dan in 2015, met ontsierende mincijfers bij de export van brandstoffen (min een half miljard euro of 31,8% lager), farma (ook al met een klein half miljard euro minderafzet of -8,7%) en transportmaterieel (-13,9%), ondanks een potige aanwas bij organische chemie (+21,52%). In Zuid-Amerika (-5,16%) lichtten de exporttabellen egaal rood op, maar vooral de uitvoer naar Argentinië knakte (-12,81%). Ook in Chili ging de afzet achteruit (-8,91%), net als in Peru (-14,38%), wat het Zuid-Amerikaanse subcontinent dan ook opzadelde met een van de slechtste exportontwikkelingen in 2016. Brazilië maakte na enkele moeilijke jaren nog altijd maar pas op de plaats (+0,53%).

In Afrika (-8,79%) kende onze afzet in Noord-Afrika globaal nog de kleinste terugval (-1,54%). Het waren Alge­rije (-11,75%) en Egypte (-2,41%) die het regiogemiddelde omlaag haalden, want richting Marokko (+12,81%), Tunesië (+4,22%) en zelfs Libië (+0,58%) bracht 2016 wél enige exportgroei. Met een daling van 11,55%, maakte de uitvoer naar Sub-Saharaans Afrika (SSA) een harde smak: het meeste boette onze export in naar Togo(-40,13%, voor brandstoffen zelfs -42,69%). Naar, Nigeria (+3,41%), de belangrijkste Vlaamse klant in Afrika, viel dan weer wel exportgroei te noteren.

Voor het eerst sinds 3 jaar konden we richting BRICS weer een positief exportcijfer optekenen (+3,55%). ok Rusland (klant nr. 17) verraste met een exportstijging van liefst 13,1% na jaren van inzakkende export erheen. Ook Brazilië deed mee en liet zich — ook al na 2 teleurstellende exportjaren — heel voorzichtig van een iets zonniger kant zien (+0,53%).
Ook de Vlaamse uitvoer naar de Next-11, die andere cluster van beloftevolle markten, ging in 2016 omhoog (+3,72%) en kwam zo uit op een aandeel van 3,81% in de totale Vlaamse export, iets hoger dan in 2015 (3,73%).

UITVOER SECTORAAL BEKEKEN

Ondanks het teruglopende belang ervan in de Vlaamse totaalexport, hebben minerale brandstoffen ook in 2016 als sterkste daler bij de export nog altijd een behoorlijke impact op het globale jaarverloop ervan. Hoe zwaar die toch nog doorweegt, mag blijken uit het volgende: stel dat we brandstoffen even wegdenken uit onze berekeningen, dan zou de Vlaamse exportgroei in 2016 net geen 2,9% hebben bedragen (+2,88%) — de gemid­delde export­toename over alle overige 97 exportproducten heen — en zowat het dubbele van het groeipercentage mét brandstoffen meegerekend (+1,47%).

Terloops nog dit: Eurostatcijfers geven aan dat in 2016 het volume van de (Belgische) jaarexport aan minerale brandstof­fen (HS 27) 1,3% omhoog is gegaan, terwijl de exportwaarde een volle 17,4% is teruggelopen.
Met 71,36 miljard euro afzet en een aandeel van 23,6% in de Vlaamse totaaluitvoer, bleven exportgiganten chemie en farma ook in 2016 aan kop in de Vlaamse sectorale exportportefeuille. Met afstand ook, want qua uitvoer­waarde 1,8 keer meer waard dan transportmaterieel, uitvoersector nummer 2, goed voor 38,3 miljard euro (of 12,66% van de hele jaarexport). Behalve transportmaterieel, presteerde ook voeding & dranken erg fraai (+7,01%) met 1,14 miljard euro meer export over zowat alle subcategorieën heen, maar toch vooral van chocolade, biscuiterie en gebak, groentebereidingen en dran­ken. Met een aandeel van 5,77% in onze jaarexport haalde voeding & dranken de zevende plaats als ex­porttak.
Ook bij de uitvoer van textiel — 3,73% aandeel in totaalexport en negende exportsector— ging ruim een half mil­jard euro hoger (+5,2%); het gros van de toename voltrok zich bij kleding en confectieartikelen.

Daarnaast liet ook diamant een niet onaardige exportstijging noteren: in 2016 kwam er in onze 8e exporttak 817 miljoen euro aan exportwaarde bij (een toename met 5,12%). Voor diamant nam het marktenviertal India (+6,6%), Zwitserland (+35,71%), Israël (+25,76%) en de Verenigde Arabische Emiraten (+4,39%) (meer dan) de integrale stijging van de jaarexport voor zijn rekening.

INVOER GEOGRAFISCH ÉN SECTORAAL BEKEKEN

De Vlaamse import daalde met 0,43% tot 284,9 miljard euro. Dat Vlaanderen in 2016 wereldwijd 1,23 miljard euro minder aan importgoed binnenhaalde, daar had alweer de tandem Nederland en brandstoffen danig de hand in: alleen al uit Nederland zakte de totale import een volle 2,75 miljard euro (-5,62%), terwijl voor de productgroep brandstoffen (-19,35%) uit datzelfde Nederland zelfs 4 miljard euro aan importwaarde opdroogde.

De waarde van ons orderboek bij de Verenigde Staten ging wel fors achteruit (2,2 miljard euro of -8,23%). Voor organische chemie was dat -17,93%, voor minerale brandstoffen -22,47% en voor farmaceutica -6,23%. Het bleef nipt onze derde leverancier.
Het Verenigd Koninkrijk, onze vijfde leverancier, verkocht in 2016 voor ongeveer 1,4 miljard euro minder aan onze re­gio (-9,45%) met brandstoffen, machines/mechanica, organische chemie en farma als grootste verliesposten.

Een (gedeeltelijke) compensatie voor de negatieve invoercijfers kwam er vooral vanuit een viertal industrietakken, die in 2016 van ruim een half tot 4,5 miljard euro aan meerinvoer boekten: ruimschoots aan kop daar lag de automobielbranche, invoersector nummer 2, (+4,5 miljard euro; +12,60%). Ook van machines werd voor 1,3 miljard euro meer geïmporteerd (+3,79%). Daarnaast ging ook de invoer van voeding 7% hoger (vooral cacao, suiker en gebak).