EIBN is een samenwerkingsverband van Europese kamers van koophandel en Indonesische partners, gecofinancierd door de Europese Commissie.

De sectoranalyse “Healthcare” van EIBN gaat dieper in op volgende subsectoren in Indonesië:

• tandheelkundige zorg;
• medische apparatuur;
• laboratorium- en diagnostische apparatuur
• IT voor de gezondheidszorg;
• voedings- en gezondheidssupplementen;
• huishoudelijke apparaten voor de gezondheidszorg;
• islamitische medicijnen.

Introductie tot de markt: ontwikkelingen en kansen

De Indonesische markt van de gezondheidszorg en medische hulpmiddelen is een veelbelovende sector met diverse mogelijkheden voor Europese bedrijven. Dit heeft te maken met sterke groeipercentages, veranderende demografische en consumptiepatronen, de implementatie van het National Health Insurance System en een gebrek aan binnenlandse leveranciers. Er blijven echter uitdagingen bestaan zoals de vereiste om een lokale partner te hebben en het langdurige registratieproces.

Een belangrijke ontwikkeling in de Indonesische gezondheidszorg heeft te maken met het National Health Strategic Plan dat de overheid in 2015 lanceerde en meer bepaald met de implementatie van het nationale ziekteverzekeringssysteem, de Jaminan Kesehatan Nasional (JKN). Dit systeem zal tegen 2019 het eerste systeem zijn dat al de Indonesische burgers en buitenlanders die langer dan zes maanden in Indonesië wonen, verzekert. Hiermee wordt het grootste gezondheidszorgsysteem ter wereld gevormd.

Sinds de implementatie van het JKN-programma is het percentage mensen dat medische behandeling zoekt aanzienlijk toegenomen. Naast de JKN behelst het National Health Strategic Plan ook een open beleid naar buitenlandse spelers actief in de gezondheidszorg. Hiervoor heeft de regering een budget vastgelegd voor het verbeteren van de samenwerking met buitenlandse investeerders. Dit zal de vraag naar (geavanceerde) medische apparatuur doen toenemen. Meer specifiek bieden de Indonesische sectoren voor tandheelkundige, medische en chirurgische apparatuur winstgevende kansen voor Europese bedrijven. Daarnaast kunnen bedrijven ook overwegen om actief te worden op de Indonesische markt voor healthcare IT, gezondheidsinfrastructuur, voedingssupplementen, huishoudelijke medische hulpmiddelen en/of islamitische geneesmiddelen.

De meeste binnenlandse fabrikanten produceren enkel standaard ziekenhuisapparatuur waardoor meer dan 95% van de totale lokale vraag door internationale bedrijven moet worden ingevuld. De concretisering van het nationaal ziekteverzekeringsstelsel vergroot de behoefte aan geavanceerde medische en chirurgische apparatuur en creëert daardoor waardevolle commerciële kansen voor binnen- en buitenlandse bedrijven. Momenteel zijn de Verenigde Staten, Duitsland, Nederland en Japan de grootste exportlanden naar Indonesië met bedrijven zoals Philips, GE Healthcare en Pfizer. Indonesische medische kopers hebben een voorkeur voor producten uit Europa, de VS en Japan die een betere kwaliteitsreputatie hebben dan Chinese producten.

Hoe zit de markt ineen?

In Indonesië is het aantal ziekenhuizen en zorginstellingen aanzienlijk toegenomen. 60% van de gezondheidsvoorzieningen komen van overheidsinstellingen (voornamelijk gemeenschapszorgcentra – Puskesmas) en de overige 40% zijn privé ziekenhuizen. Koopkrachtige Indonesiërs reizen vaak naar het buitenland voor hun medische interventies. De meesten gaan naar Singapore, Maleisië, China, de VS of Europa omdat deze bekend zijn voor hun kwaliteitsvolle service. Dit fenomeen staat bekend als gezondheidstoerisme.

Het Ministry of Health (MoH) van Indonesië is het overheidsorgaan dat de standaarden vastlegt voor de gezondheidszorg, strategische richting geeft aan de zorgverstrekking en de industriële sector bewaakt, evalueert en reguleert. Er bestaan ook een aantal organisaties die de overbrugging maken tussen overheid en bedrijven.

Er zijn geen beperkingen op de import van medische apparatuur. Er is echter één uitzondering: de Indonesische overheid verbiedt in het algemeen de invoer van gebruikte apparatuur. Goederen moeten geregistreerd worden bij het Directorate General of Pharmacy and Medical Devices Services van het ministerie van Volksgezondheid en zijn onderworpen aan een importtarief tussen de 0 en 25% en een belasting op de toegevoegde waarde van 10%.

Hoe de markt benaderen?

Vooraleer de Indonesische gezondheidszorgmarkt te betreden, moeten Europese bedrijven een betrouwbare lokale zakenpartner vinden. Het is verplicht om met een agent en/of distributeur samen te werken.

Buitenlandse farmaceutische bedrijven moeten hun medicijnen in Indonesië produceren of een samenwerking aangaan met een lokale fabrikant om een goedkeuring voor hun medicijnen te krijgen. Dit is een handelsbelemmering voor kleinere spelers op de markt. In tegenstelling tot medische apparatuur heeft Indonesië wel een aantal grote lokale spelers zoals PT biofarma (staatsbedrijf voor vaccinaties) en Kalbe Farma die in hun respectievelijke sectoren quasi monopolies genieten.
Het bijwonen van conferenties en evenementen kan een goede strategie zijn om importeurs, agenten en distributeurs te ontmoeten. Een lokale partner kan helpen bij het verkrijgen van de nodige importvergunningen van het Indonesische Ministerie van Volksgezondheid voor medische apparatuur, bij het onderhandelen over betalingsvoorwaarden met lokale klanten en bij formele (bv bureaucratie) en informele barrières (bv aangepaste behandeling, licenties).

Europese bedrijven moeten zich bewust zijn van het tekort aan gekwalificeerd medisch personeel in Indonesië, wat betekent dat er niet altijd voldoende geschoold personeel is om de apparaten te bedienen, te onderhouden en te kalibreren. Het is dus zeker een voordeel voor het buitenlands bedrijf om een training voor personeelsleden als onderdeel van de after-sales service te integreren.