Bouw en bouwmaterialen

Wit-Rusland heeft een behoorlijke voorraad aan minerale grondstoffen voor de productie van bouwmaterialen, waaronder grote reserves aan cementgrondstoffen, dolomiet, krijt, bouw- en decoratieve steen, klei voor de productie van ruwe keramiek, silicaat en zand voor de bouw. Wit-Rusland heeft echter een tekort aan zand bestemd voor glasproductie en klei voor de productie van hoogwaardige baksteen.

De bouwmarkt draait vooral in Minsk op volle toeren. Er zijn weinig Sovjetsteden die zo snel gegroeid zijn als Minsk. Er is vraag naar bouwmaterialen en afwerkingsproducten.  De overheid voert een actieve politiek op gebied van woningbouw met een accent op dorpswoningen. Er zijn ook verschillende grote renovatieprojecten en infrastructuurwerken. 

Ondanks de coronapandemie groeide de Wit-Russische bouwsector in 2020 met 2% waarbij de omzet steeg van USD 7.3 miljard in 2019 tot USD 7,5 miljard in 2020. In 2021 groeide de bouwsector met ruim 3,6% en specialisten menen dat de komende drie jaar een gemiddelde groei van 3% mag verwacht worden.

Volgens de directive 'On construction industry development priorities' van 4 maart 2019 is het de bedoeling dat het aandeel van de bouwsector in het bbp stijgt tot 6,3% in 2025. Op 13 oktober 2020 zei premier Golovtsjenko nog het volgende over de Wit-Russische bouwsector: " The construction industry is a most important driver of national economy growth. At present in comparison with many other branches of the national economy, the construction industry is growing and makes a positive contribution to the country's GDP"

De nationale bouwsector bestaat uit 4.500 bouwbedrijven, producenten van bouwmaterialen, wetenschappelijke instellingen en projectbureaus. De export van bouwmaterialen en diensten wordt als een prioriteit beschouwd door de regering. Zo werd bijvoorbeeld in Hongarije een joint venture opgezet waarbij de Wit-Russsiche partner optreedt als contractor en subcontractor voor verschillende grote projecten.

87% van de bouwmaterialen wordt geproduceerd door bedrijven die ondergeschikt zijn aan het ministerie van Bouw en Architectuur. Privé-ondernemingen zijn meestal gespecialiseerd in de productie van ramen, deuren, meubelen, enz. Het zijn vooral deze bedrijven die nieuwe producten op de markt brengen en bijdragen tot de ontwikkeling en vernieuwing van de lokale productie. 

Eén van de belangijke vernieuwingen in de bouwsector was in 2010 de overgang naar Europese normen volgens de Directive 89/106/EEC. Deze normen regelen zowel de productie van bouwmaterialen als de bij projecten gebruikte  bouwstandaard (civil engineering standards). Dit maakt het een stuk gemakkelijker voor Wit-Rusland om de EU-markt te betreden. Ook wat betreft de export vanuit de EU naar Wit-Rusland betekent dit een vereenvoudiging van regels en procedures. Op dat vlak verschilt Wit-Rusland van Rusland waar de lokale normen vaak voor problemen zorgen.

Hout- en meubelindustrie

Wit-Rusland beschikt over grote houtvoorraden. Ongeveer 40% van de totale oppervlakte van het land bestaat uit bosrijk gebied (cijfers 2021). De beboste oppervlakte bedraagt 9,6 miljoen hectare. Volgens de nationale wetgeving zijn de bossen publiek bezit en dus eigendom van de staat.

De houtindustrie draagt voor 4,8% bij aan het Wit-Russische bbp (2021) en is goed voor ruim 7% van de totale Wit-Russische export waarbij dat aandeel voortdurend stijgt. De houtverwerkende bedrijven exporteren gemiddeld 70% van hun productie. De sector wordt daarom sterk door de overheid gestimuleerd. Zaaghout wordt bijvoorbeeld geëxporteerd naar Litouwen, Letland, Duitsland, Polen, België en Nederland. De Europese Unie is goed voor meer dan een derde van de export en de Euraziatische Economische Unie voor 34,8% (cijfers 2020). Buiten de export wordt hard gewerkt aan de zogenaamde importvervanging waarbij Wit-Rusland import wil vervangen door eigen productie. Terwijl dit in het nadeel is van buitenlandse exporteurs is het nog steeds zo dat kwalitatieve producten meestal worden geïmporteerd. Vooral in het goedkopere segment stijgt de concurrentie van lokale producenten.

In totaal stelt de houtindustrie ruim 100.000 mensen te werk (cijfers 2021) waarvan de meeste in landelijke gebieden wonen. 

De vaak nog verouderde meubelindustrie heeft nood aan accessoires, machines en technologie en daarom is er vraag naar uitrusting en technologie op gebied van houtverwerking. De modernisering van de houtindustrie is een prioriteit en is volop aan de gang dus het is zaak er op tijd bij te zijn.

De meubelindustrie vormt de basissector van de houtverwerkende industrie. In totaal waren in 2021 in Wit-Rusland ongeveer 1300 meubelfabrikanten actief wat twee keer meer is dan vijf jaar geleden. Een meerderheid hiervan zijn kleine bedrijven. De grootste speler op deze markt is het concern Bellesbumprom, dat meer dan 50% van de meubelfabrikanten controleert. De fabrikanten, vooral de kleine, zijn vaak gespecialiseerd in een bepaald assortiment. De grote bedrijven, die deel uitmaken van Bellesbumprom, vervaardigen een breed assortiment aan meubilair.

In Wit-Rusland domineert op dit moment – omwille van prijsredenen – de vraag naar lokaal vervaardigd meubilair. De staat ondersteunt de lokale fabrikanten en heeft douanerechten voor geïmporteerd meubilair vastgelegd. Enkele grote internationale producenten hebben in Wit-Rusland geïnvesteerd zoals bijvoorbeeld Kronospan. Omwille van het Wit-Russische lidmaatschap van de Euraziatische Economische Unie kunnen hun producten ook vrij verdeeld worden in alle lidstaten van de unie. Ikea laat ook in Wit-Rusland produceren en het volume van de orders gaat voortdurend in stijgende lijn.

De export van Wit-Russische meubelen overstijgt drie maal de import. Ruim 70% van de productie werd in 2020 geëxporteerd (tegenover 50% een aantal jaren geleden). Er is natuurlijk ook import van meubelen in Wit-Rusland maar hier speelt het prijskaartje een beslissende rol. Het gemiddelde loonniveau laat vaak niet toe duurdere geÏmporteerde meubelen te kopen. Er is natuurlijk een rijke klasse voor wie prijs geen rol speelt maar hier moet men gaan voor marge en niet voor volume.

De Europese Unie kondigde in 2021 in een resolutie sancties af tegen (o.a.) de Wit-Russische houtindustrie. Dit kan ook gevolgen hebben voor geplande buitenlandse investeringen zoals bijvoorbeeld Estonian Kaamos Timber en de Oostenrijkse HS Timber Group (vroegere Holzindustrie Schweighofer) die in 2022 zagerijen wilden openen in Wit-Rusland.

Meer weten:

• www.rlpa.by - Association of Forrest Industries
• www.bellesbumprom.by/en - Grootste producent van hout- en houtproducten in Wit-Rusland 

Landbouw en voeding

De Wit-Russische overheid hecht veel belang aan de ontwikkeling van de landbouw- en de voedingsnijverheid. Bijgevolg maken uitrustingsgoederen, technologieën en toebehoren voor deze sectoren een kans op slagen. Men moet wel bereid zijn om deel te nemen aan tenders die zowel veel tijd als stalen zenuwen vergen van de kandidaat-leveranciers.

De voornaamste plaats in de agro-industriële sector wordt ingenomen door de landbouw. Hier zijn (direct en indirect) een half miljoen mensen werkzaam (een goede 10% van de Wit-Russische werkende bevolking). De landbouwsector is (slechts) goed voor 6% van het bbp (2021) maar is van enorm belang, rekening houdend met haar sociale rol. De sector verzekert de volledige voedselzekerheid van het hele land. Over het algemeen worden alleen producten ingevoerd die omwille van klimatologische omstandigheden niet in het land zelf geproduceerd kunnen worden. De politiek van importvervanging wordt hier systematisch doorgevoerd, temeer daar sinds begin 2022 een hele reeks voedingsproducten uit de EU niet meer mogen worden ingevoerd (sancties). Hiermee volgt Wit-Rusland het voorbeeld van Rusland. 

In 2021 telde het land 1.400 landbouwcoöperaties en 3.000 individuele boerderijen. Het aandeel van de coöperatieven in de landbouwproductie bedraagt ruim 90%. 

Wit-Rusland is een van de koplopers in Oost-Europa voor wat de productie van voedsel per capita betreft, met een productie van graan boven de 700 kg per inwoner. In 2020 bedroeg de productie van graan ruim 10,3 miljoen ton (wat lager was dan de geplande 10,5 miljoen ton). In 2021 werd er 7,4 miljoen ton graan geoogst. 

Wit-Rusland is ook een leider in de productie van vlaslinnen met een productie van 47.800 ton in 2021. Het land behoort hiermee tot de top 5 in de wereld.

Het aandeel van de voedingsindustrie in het totale aandeel van de industrie bedraagt bijna 20%. Ook hier speelt de staat een overheersende rol. Dit wordt geïllustreerd door het staatsbedrijf Belgospishcheprom (www.bgp.by/en/) dat ruim 50 voedingsproducerende bedrijven verenigt die een uiteenlopende waaier aan voedingsmiddelen produceren. Wit-Rusland is bekend voor haar zuivelindustrie die ondertussen erg modern is en van hoge kwaliteit. De export van dit soort producten groeit jaarlijks.

Het Centrum voor de Mechanisatie van de Landbouw is een onderdeel van de Academie der Wetenschappen van Wit-Rusland. Het Centrum bestaat 60 jaar en is onderverdeeld in verschillende departementen die verschillende landbouwsectoren behandelen, zoals veeteelt, vlasteelt, groenten- en fruitkweek, enz. Het gaat daarbij om de toepassing van hedendaagse technologieën in deze sectoren. Het Centrum speelt zowat de rol van aankoper voor deze sectoren (zoals ook het geval was in de Sovjetperiode). Het Centrum heeft projecten lopen op het gebied van vlasteelt en -verwerking en heeft hiervoor machines en technologie nodig.

De landbouw blijft een van de sectoren die sterk staatsgecontroleerd is en daarom flexibiliteit en marktoriëntatie mist wat de efficiëntie niet te goede komt. Voor investeringsprojecten wordt meestal gebruik gemaakt van tenders waarbij deelname een bureaucratische uitputtingsslag is. Echter, indien u bereid bent energie en tijd te steken in deze tenders kunnen er soms mooie orders uitkomen. Zo hebben al een aantal Vlaamse producenten machines en uitrusting kunnen leveren aan Wit-Russische staatsbedrijven uit de voedingssector.

Logistiek

Het integratieproces van Wit-Rusland met de economieën van de andere leden van de Euraziatische Unie en haar ligging t.o.v. West-Europa heeft bijgedragen tot de ontwikkeling van de logistieke sector in het land en de mogelijkheden tot vrachttransit tussen Azië en Europa.

Voor de Wit-Russische overheid is het van prioritair belang om de transport- en logistieksector te ontwikkelen. Het staatsprogramma 'State Program of the Logistics System Development of the Republic of Belarus for 2016‐2020' verbeterde de kwaliteit van de logistieke faciliteiten en deed het volume beschikbare magazijnruimte toenemen. Ook na de coronapandemie en de politieke onrust wil de regering verder inzetten op de ontwikkeling van deze sectoren. 

Belarus maakt deel uit van de volgende transportsystemen:

• Corridor II: verbindt Berlijn via Warschau en Minsk met Moskou en de oostelijke regio’s van Rusland (+ China via OBOR)
• Corridor IXb: verbindt Scandinavië en de Baltische staten via St. Petersburg en Minsk met Kiev, Chisinau en de landen in Zuid-Europa.
• Corridor IX: verbindt Helsinski met Chisinau via St. Petersburg, Moskou en Kiev.

Belarus heeft geen directe toegang tot de zee. Daarom gebeurt het maritieme transport via de Baltische staten, Oekraïne en Rusland.

Meer en meer wordt Wit-Rusland een toegangspoort voor de markt van de Euraziatische Unie en dan vooral Rusland.

Wit-Rusland wil verder ook actief inspelen op de nieuwe zijderoute die China met West-Europa moet verbinden. Er worden nieuwe logistieke centra uit de grond gestampt waarbij ook China een actieve rol speelt. Het 'Great Stone Industrial Park' is daar een goede illustratie van. Er wordt verwacht dat de (economische) invloed van China in Wit-Rusland de komende jaren nog zal toenemen hoewel de politieke strubbelingen na de laatste presidentsverkiezingen het Chinese enthousiasme een beetje bekoeld lijken te hebben.

Innovatie en IT

Een grote uitzondering op de algemene politiek van staatscontrole was de IT-sector waar totaal andere (en veel vrijere) regels golden. Na de laatste presidentsverkiezingen versterkte de greep van de staat zich opnieuw.

Innovatie in Wit-Rusland concentreert zich vooral in het Belarus Hi-Technologies Park​ in de buurt van Minsk. Dit park is een speciale economische zone met een speciaal en voordelig belastingsregime en flexibele wetgeving dat het Silicon Valley van Wit-Rusland moet worden. De bedrijven die zich in het park bevinden, zijn vrijgesteld van de meeste belastingen inclusief BTW en inkomsttax. Werknemers in het park genieten van een aanzienlijk verlaagde personenbelasting (-30%).

Eind 2020 waren er 969 geregistreerde bedrijven die samen meer dan 65.000 mensen tewerkstellen. Het park genereert 3,5% van het bbp. 

• 41% van de residenten werden opgericht door Wit-Russische investeerders
• 24% van de residenten zijn joint ventures
• 35% van de residenten hebben een buitenlandse investeerder

De residenten hoeven zich niet fysiek in het park te bevinden maar moeten er enkel geregistreerd zijn. Dit maakt dat men de residenten overal in Wit-Rusland terugvindt wat de flexibiliteit nog groter maakt.

Ruim 91,5% van alles wat ontwikkeld wordt in het Hi-Tech Park wordt geëxporteerd. Onder de klanten vindt men grote namen terug zoals Peugeot, Mitsubishi, British Petroleum, Gazprom, Reuters, British Telecom, London Stock Exchange, World Bank en Coca-Cola,

Meer weten: www.park.by