Het EU-Vietnam Vrijhandelsakkoord

Op 1 augustus 2020 trad het EU-Vietnam Vrijhandelsakkoord (EVFTA) – dat op 30 juni 2020 werd ondertekend - in werking. Vanaf nu is 65% van de Europese export en 71% van de Vietnamese export tariefvrij. In een periode van maximum 10 jaar zal tot 99% van alle tarieven worden geschrapt. 

Na de afronding van de onderhandelingen in 2015 verliep de ratificatieprocedure voor EVFTA eerder traag.

Dit akkoord is evenwel het meest ambitieuze dat de EU tot nog toe afsloot met een opkomende economie en zal positieve gevolgen hebben voor Vlaamse exporteurs:

• Tal van producten uit de categorie textiel, machines en onderdelen, farmaceutische en chemische producten genieten van een onmiddellijke schrapping van de invoerrechten. Voor een reeks andere producten verminderen de invoertarieven gradueel, gespreid over een periode tussen 3 tot 10 jaar. Deze geleidelijke afbouw is bijvoorbeeld het geval voor auto’s, voedingsbereidingen, vlees en vleesproducten, vis, chocoladeproducten, bier en alcoholische dranken.
• Vietnam behoudt de bestaande tariefcontingenten van de WTO voor geraffineerde suiker, zout en eieren, zij het met een verlaging van het contingenttarief tot 0 over een periode van 10 jaar.
• Niet-tarifaire belemmeringen worden verminderd (o.m. door gebruik te maken van internationale standaarden, vereenvoudigde en geharmoniseerde douaneprocedures …)
• Het akkoord verleent de beste toegang voor dienstenbedrijven die Vietnam ooit aan een handelspartner gaf, bv. op het vlak van maritiem transport, milieudiensten, IT en telecom ….
• Er komt een betere toegang tot de markt voor overheidsopdrachten (o.m. van de centrale overheid en de twee grootste steden Hanoi en Ho Chi Minh City).
• Er zijn ook belangrijke bepalingen opgenomen met betrekking tot IPR bescherming, liberalisering van investeringen en duurzame ontwikkeling.
• Onder bepaalde voorwaarden is er ook cumulatie van oorsprong mogelijk, bijvoorbeeld bij sourcing uit/verdere verwerking in andere landen waarmee de EU al een vrijhandelsakkoord heeft zoals Zuid-Korea of Singapore. Ga daarom na of uw bedrijf hierdoor aanspraak kan maken op verminderde tarieven.

Voeding en dranken

Consumptiepatronen op het vlak van voeding en dranken veranderen snel in Vietnam. Het land heeft ondertussen meer dan 90 miljoen inwoners, met een almaar sneller groeiende middenklasse. Een hoger beschikbaar inkomen, minder tijd door een drukkere levensstijl en toenemende verwestering zijn enkele van de katalysatoren van de wijzigende en groeiende voedingsmarkt. De vraag naar internationale, kwalitatieve en veilige voedingsproducten stijgt dan ook sterk.

Deze groeiende vraag laat zich enerzijds voelen in de retail. Traditioneel wordt deze bevoorraad door lokale importeurs en distributeurs, maar de vraag naar rechtstreeks geïmporteerde producten is ook groeiende. Buitenlandse retailers als AEON, Big C, MM Mega Market (voorheen Metro Cash & Carry), Lotte, enz. zijn actief in Vietnam, naast een aantal grote nationale spelers, zoals Fivimart, Hapro, VinMart en Saigon Coop. Het aanbod internationale, en vnl. Europese producten, is nog vrij beperkt op dit moment, maar door de toenemende vraag breidt dit aanbod geleidelijk aan uit.

Ook in de foodservicesector zijn meer en meer internationale ketens actief. Burger King, Domino Pizza, KFC, Lotteria, McDonald’s, Pizza Hut, Starbucks, enz. breiden hun activiteiten uit in Vietnam en zorgen voor een groeiende vraag naar producten bij toeleveranciers in o.a. de bakkerij-, zuivel-, vlees- en gevogeltesector. Daarnaast is ook de toeristische sector een belangrijke 'driver' voor de handel in kwaliteitsvolle internationale producten.

Veilig voedsel loopt als een rode draad doorheen het verhaal van voedingsinvoer in Vietnam. Vietnamese consumenten worden zich almaar meer bewust van het belang van veilig voedsel. Regelmatig duiken er verhalen op in de pers en op de sociale media over schandalen rond onveilig voedsel, zowel nationaal als internationaal. Dit zorgt voor een groeiende vraag naar veilig voedsel in het algemeen, en meer specifiek ook naar biologische en organische producten.

De vraag is groeiende in verschillende productcategorieën: koeken en zoetwaren, vlees, groenten, alcoholische dranken, zuivel, enz.

Meer informatie over de specifieke mogelijkheden voor bier in Vietnam kan u lezen in de marktstudie "Introductie tot de Vietnamese biermarkt", gemaakt door het FIT-kantoor in Hanoi.

Machines en industriële productie

Vietnam sloot verschillende belangrijke vrijhandelsakkoorden af. De twee meest recente en wellicht ook van de belangrijkste zijn het EU-Vietnam Free Trade Agreement en het Trans-Pacific Partnership, ondertussen aangepast en omgedoopt tot CPTPP (zonder de VS). Verschillende belangrijke exportsectoren kunnen potentieel sterk groeien dankzij deze akkoorden, mits er aan bepaalde voorwaarden voldaan wordt.

De textielindustrie is één van deze sectoren. De export van kleding en schoeisel is uitermate belangrijk in de Vietnamese export. Echter, het land staat traditioneel bekend om zijn Cut-Make-Trim activiteiten, wat het dus op het einde van de productieketen plaatst waar de toegevoegde waarde beperkt is. Om ten volle te kunnen genieten van de recent geconcludeerde vrijhandelsakkoorden is meer toegevoegde waarde, en lokale productie van stoffen van belang. Er zijn dus grote investeringen in deze productie vereist, een trend die zich stilaan begint te realiseren. Dit biedt opportuniteiten voor fabrikanten van textielmachines en aanverwante technologie.

Een ander voorbeeld is de elektronica-industrie. Waar er in 2009 nog maar nauwelijks sprake was van een lokale elektronica-industrie, is Vietnam nu een wereldproducent en -exporteur van consumer electronics. Smartphones van Samsung, Lcd-schermen van LG en microchips van Intel zijn slechts enkele van de producten die vandaag de dag massaal in Vietnam geproduceerd worden. Dit soort bedrijven vormen een belangrijke factor in de exportgroei, wat op zich een motor is van de algemene economische groei van het land. Echter, om deze vnl. FDI-bedrijven te verankeren in Vietnam, is lokale toelevering van componenten van belang. Dit gebeurt momenteel nog maar in beperkte mate. Veelal zijn het de buitenlandse investeerders die hun nationale subcontractors mee in het bad trekken en dus mee laten investeren in Vietnam. Van een eigen, lokale, toeleveringsindustrie is momenteel nauwelijks sprake. Dit wordt echter gestimuleerd door de Vietnamese overheid, dus ook daar zijn er mogelijkheden van fabrikanten van machines die nodig zijn voor de productie van elektronica-componenten.

Milieu en cleantech

De Vietnamese markt voor cleantech-producten en oplossingen is groot en groeiende. Het land kampt met steeds groter wordende milieuproblemen. Een aantal factoren liggen aan de basis.

Vietnam wordt stelselmatig bij de vijf landen gerangschikt die het meest onderhevig zijn aan de gevolgen van globale klimaatsverandering. De gemiddelde temperatuur stijgt er dubbel zo snel als de wereldwijde trend, en een aanzienlijk deel van de bevolking en economische activiteit bevindt zich in laaggelegen kustgebieden en delta’s. De verschillende neerslagpatronen in het droog- en regenseizoen worden steeds meer uitgesproken, wat leidt tot overstromingen en droogte met grote gevolgen voor bv. de landbouwsector.

De algemene en economische ontwikkeling van het land is een tweede factor die druk zet op het milieu. Vietnam kent een sterke urbanisatiegraad, wat leidt tot groeiende concentraties van de bevolking in stedelijke gebieden. De snelheid van deze groei wordt in realiteit niet bijgebeend met de uitbouw van adequate infrastructuur, bv. op vlak van openbaar vervoer en afvalophalen en -verwerking. In Hanoi en Ho Chi Minh City worden momenteel de eerste onder- en bovengrondse metrolijnen gebouwd, maar de vraag rijst of deze tijdig een oplossing zullen kunnen bieden aan de groeiende verkeersinfarcten in beide steden. Ook op vlak van afvalverwerking heeft het land nog een hele weg af te leggen. Het gros van het afval wordt in stortplaatsen gedumpt, zonder adequate scheiding, recyclage of verwerking.

Zowel de lucht- als waterkwaliteit in heel het land hebben eveneens danig te lijden onder de stedelijke en industriële ontwikkeling. Een gebrekkige reglementering en vooral een gebrek aan controle en afdwinging van de bestaande reglementering zijn hier belangrijke redenen voor.

Eerste Minister Pham Minh Chinh deed tijdens de Klimaatconferentie van Glasgow (COP26) in 2021 de eerder verrassende toezegging dat Vietnam in 2050 klimaatneutraal wil zijn wat de noodzaak aan ingrijpende investeringen impliceert.  

Op al deze vlakken (zoals controle, management en verwerking van afval, vervuilde waterstromen en lucht) zijn er immers grote noden, wat opportuniteiten biedt voor bedrijven met dergelijke oplossingen en technologie. 

Landbouw en voedingsproductie

Landbouwproducten vormen nog steeds een sterke kern van de Vietnamese economie. Vietnam behoort bij de grootste producenten en exporteurs ter wereld van o.a. rijst, peper, koffie, cashewnoten, zeevruchten, tropisch fruit, enz. Eén van de issues in deze sector is dat de productie nog sterk aan efficiëntie kan winnen, waarbij investeringen in mechanisatie en het gebruik van doeltreffender gewas beschermingsproducten, meststoffen, enz. belangrijk zijn. Ook is het zo dat Vietnam vnl. onverwerkte landbouwproducten exporteert. De lokale verwerking kan zeker op een veel hoger niveau getild worden, waarbij Europese producenten van voedingsmachines, verpakkingsmachines, enz. maar ook dienstenbedrijven als marketing- en branding bedrijven, logistieke spelers, enz. een belangrijke rol kunnen vervullen. Zij kunnen er immers niet enkel voor zorgen dat de producten an sich kwalitatiever worden, maar ook dat zaken zoals distributie en transport efficiënter worden georganiseerd en dat Vietnamese ‘merken’ sterker en beter gekend worden op de wereldmarkt.

Logistiek en infrastructuur

Vietnam ontwikkelt zich steeds meer als regionale productiebasis voor internationale bedrijven. Het gros van die productie is gericht op wereldwijde export. De logistieke kosten liggen in Vietnam uitzonderlijk hoog in vergelijking met veel andere landen. Investeringen in logistieke en transportdiensten met een grotere efficiëntie als doel, dringen zich dan ook op. Daaraan gekoppeld zijn er trouwens ook verdere investeringen in infrastructuur nodig. Op dit vlak worden al jaren grote inspanningen geleverd, vaak gefinancierd door derde landen (Japan, Zuid-Korea,…) en internationale instellingen (Wereldbank, ASIAN Development Bank,…), maar verdere investeringen in havens, luchthavens, wegen…, de ontwikkeling van binnenscheepvaart, enz. zijn noodzakelijk. Dit biedt kansen voor bedrijven die hun knowhow, expertise en technologie ter zake wensen aan te bieden aan de Vietnamese overheid of contractor van grote infrastructuurwerken, of b.v. wensen in te stappen in PPP-structuren.

Digitalisering

Hoewel de Vietnamese economie en maatschappij al een tijd in een fase van digitalisering zit, heeft de COVID-19 crisis de vraag en nood aan meer doorgedreven digitalisering verder aangewakkerd. De Vietnamese overheid kondigde in april 2022 aan dat digitalisering de sleutel is tot het economisch herstel van Vietnam en cruciaal is voor Vietnamese bedrijven om te kunnen concurreren en toegevoegde waarde te creëren. Dit biedt mogelijkheden voor technologiebedrijven met digitale oplossingen voor e-commerce, industrie, onderwijs, de overheid, de banksector, enz.

Gezondheidszorg

Vietnam is bezig aan een upgrade van haar gezondsheidszorginfrastructuur, wat leidt tot opportuniteiten voor bedrijven allerhande actief in de medische sector, gaande van geneesmiddelen, medische apparatuur, modernisering van ziekenhuizen, enz.  COVID-19 wakkerde die tendens enkel verder aan.