Landbouw- en voedingsindustrie

De landbouw- en voedingsindustrie is één van de grootste sectoren en levert een belangrijke bijdrage aan de economie in Moldavië. De bodem in de Republiek Moldavië bezit unieke rijkdommen. De overwegend zwarte bodem (75%) heeft een hoog potentieel qua productiviteit en een zeer hoge benuttingsgraad. Van de totale oppervlakte aan ontgonnen landbouwgrond is 40% in handen van vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid, 37% is in het bezit van familieboerderijen, 10% behoort toe aan andere vormen van bedrijfsorganisaties, nog eens 10% aan productiecoöperaties en de resterende 3% is van individuele bedrijven. Het land is een belangrijke regionale producent van druiven en afgeleide producten ervan - de druiventeelt en de wijnindustrie zijn de voornaamste sub-sectoren van de Moldavische economie - en van fruit, waaronder pruimen, abrikozen, kersen en perziken. De fruitverwerkende industrie is goed voor 75% van de totale voedselverwerking. Tabak is ook een belangrijk handelsgewas. Suikerbieten en granen (waaronder tarwe, maar vooral maïs) worden op grote schaal geteeld. De veestapel is ook zeer belangrijk voor de infrastructuur in Moldavië (rundvee, pluimvee, varkens, schapen). Rundvee heeft hierin het belangrijkste aandeel en levert de grootste hoeveelheid melk en vlees. Globaal gezien bestaat de landbouwproductie in Moldavië voor 70% uit plantaardige productie en voor 30% uit dierlijke productie. 

In de loop der jaren was de landbouwproductie echter onderhevig aan schommelingen die meestal veroorzaakt werden door ongunstige klimatologische omstandigheden, zoals uitzonderlijk droge periodes, en door een aantal macro-economische en structurele evoluties zoals een inefficiënt systeem van landbouwsubsidies, een gebrek aan investeringsgelden en een te grote versnippering van landbouwgrond.

De bijdrage van de landbouw aan het BBP bereikte in 2015 12%. Het agrarische aandeel van het BBP registreerde een gestage daling sinds 2001, toch blijft de landbouw een belangrijke sector voor de nationale economie van de Republiek Moldavië. Ongeveer 24,3% van de beroepsbevolking is tewerkgesteld in deze sector.

De landbouwsector biedt volgende mogelijkheden op zakelijk vlak: leasing van landbouwgrond, investeringen in onontsloten terreinen (greenfield) en levering van uitrusting, technologie en expertise, irrigatie, maken van wijn, veiligheid en kwaliteit van voeding. Er kunnen projecten ontwikkeld worden voor de lokale markten of voor export naar Rusland, andere GOS-landen en Europa. De sector vertegenwoordigt ongeveer 50% van de totale uitvoer van Moldavië.

Diverse subsidies, preferentiële leningen en andere vormen van technische ondersteuning zijn toegewezen voor de ontwikkeling van de agrarische sector in Moldavië.

• ENPARD (2015-2022) – de Europese Unie voor Steun voor Landbouw- en Plattelandsontwikkeling (64 miljoen euro)
• IFAD (2017-2020) – het Internationaal Fonds voor Landbouwontwikkeling zal verder agrarische projecten in Moldavië financieren door middel van het 'Rural Resilience Project' (PRR).

Naast de EU-fondsen, hebben een aantal andere donoren substantieel bijgedragen: de VS, de Wereldbank, EIB, terwijl sommige landen individueel hun steun hebben geleverd.

Textiel

De textiel- en kledingsector in Moldavië behoort tot één van de oudste bedrijfstakken van de nationale economie. Deze industrie blijft van cruciaal belang omdat ze gebaseerd is op één van de belangrijkste middelen waarover het land beschikt, met name een sterke en competente beroepsbevolking. De kledingindustrie in Moldavië is voornamelijk gebaseerd op CM- (snijden en in elkaar zetten) en CMT- (snijden, in elkaar zetten en afwerken) diensten. De vraag naar dergelijke diensten binnen Europa heeft de groei van deze industrie in Moldavië gestimuleerd en aanzienlijk doen toenemen gedurende de laatste tien jaar. De fabrikanten in Moldavië produceren een grote verscheidenheid aan kledingstukken (modieuze kledij/merkkledij voor mannen, vrouwen en kinderen, ondergoed, thuiskleding, uniformen, enz.) gemaakt uit verschillende soorten materialen. De meeste bedrijven doen naaiwerk, al zijn er ook een paar bedrijven waar gebreide kleding wordt vervaardigd. De meeste confectiebedrijven zijn kleine of middelgrote bedrijven die flexibel genoeg zijn om de schommelingen in de vraag van buitenlandse bestellingen op te vangen.

De 'Manufacturing Textiles, Apparel, Leather, Leather Articles and Footwear Industry' (TAFL) heeft een gestage groei genoteerd sinds 2000. De productie van deze bedrijfstak bereikte in 2014 14,3% van het bbp. In vergelijking met 2013 is de Tafl-industrie één van de meest dynamische sectoren in Moldavië met een positieve groei van 20,4% in 2014.

De textielsector in Moldavië heeft een belangrijk groeipotentieel en biedt veel commerciële opportuniteiten: gebreide artikels en tapijten, kledingstukken, leer (artikels en schoeisel uit leer). De industrie vertegenwoordigt bijna 25% van de totale uitvoer van het land. De EU is de belangrijkste uitvoerbestemming. Een aantal ondersteunende sectoren komen langzaam maar zeker tot ontwikkeling, zoals leveranciers van borduurwerk, distributeurs van accessoires, uitrustingen, gadgets en reserveonderdelen, en opleidingsinfrastructuur.

ICT

De ICT-sector in Moldavië is één van de meest productieve en snelst groeiende industrieën van de laatste jaren. Het is een belangrijke werkgever waar de werknemers tot de bestbetaalden van het land horen. Terwijl de hardware subsector voornamelijk gestuurd wordt door de invoer, is de ontwikkeling van software een ICT subsector met een hoog groeipotentieel qua offshore/nearshore activiteiten. Moldavië behoort de laatste jaren dan ook tot één van die landen uit de Zuidoost-Europese regio die de voorkeur genieten wanneer het over outsourcing gaat. Het onderwijs en de infrastructuur hebben bijgedragen tot de ontwikkeling van de ICT-sector. De onderwijssector profiteerde van het snel groeiend aantal jonge talenten. Het aantal afgestudeerden in IT-specialismen is de laatste vijf jaar verdubbeld terwijl de omvang van de infrastructuur - vooral Internet en mobiele telefoon - meer dan vertienvoudigd is. Alhoewel de sector wat versnipperd is wat betreft producten en spelers, ontwikkelt hij zich voortdurend om zijn processen te kunnen afstemmen op de internationale normen. De meeste IT-bedrijven zijn micro-, kleine of middelgrote ondernemingen (er zijn slechts een paar grote IT-bedrijven) en een groot aantal daarvan zijn dochterondermemingen van buitenlandse firma's. De laatste tijd zien we tekenen van samenwerking tussen binnenlandse IT-bedrijven, wat erop wijst dat de bedrijven zich volop ontwikkelen en specialiseren. Het pas opgerichte Moldovan ICT Association, één van de meest dynamische verenigingen van het land, toont eveneens aan dat firma's cruciale stappen ondernemen om te komen tot een samenwerking die de productiviteit verhoogt.

De bijdrage van de ICT-sector aan het bbp bedraagt 7,7%, met een marktwaarde van ongeveer 360 miljoen dollar (bron - Nationale Bank van Moldavië 2015).

Wat de zakelijke mogelijkheden binnen de ICT-markt betreft, is Moldavië op het vlak van software uitstekend geplaatst: analyse & ontwerp, ontwikkelen en testen van software; ondersteunende activiteiten (callcenters - competitieve werkkrachten met grote taalvaardigheid); mobiele telefonie (bereik nog steeds onder potentieel).

De Moldavische regering ondersteunt de ontwikkeling van de IT-sector: creatie van technologische parken en incubatoren, specifieke voordelen voor ICT-bedrijven (0% vennootschapsbelasting, 0% inkomstenbelasting voor IT-personeel etc).

Bouwmaterialen

De sector van de bouwmaterialen, één van de meest dynamische groei-industrieën van Moldavië, bestaat uit twee grote onderdelen: grondstoffen (gips, steen en zand) en verwerkte materialen (cement, kalk en pleister). Dankzij de stijgende vraag naar binnenlands vastgoed heeft deze sector zich de laatste jaren verder kunnen ontwikkelen. Ondanks de crisis is men huizen blijven bouwen en renoveren. Op middellange en lange termijn zal de vastgoedsector waarschijnlijk blijven groeien aangezien Moldavië één van de laatste landen is van Oost-Europa of de voormalige Sovjet-Unie die op grote schaal commercieel en residentieel vastgoed ontwikkelt. Het reeds aanwezige vastgoed is meestal oud en in waarde gedaald en moet grondig gerenoveerd worden. Dit zal de vraag naar bouwmaterialen op de binnenlandse markt doen stijgen. Er werd ook vooruitgang geboekt door de oprichting van de Vereniging van Producenten van Bouwmaterialen. Deze fungeert vooral als overkoepelende organisatie waarin, in dialoog met de overheid, gemeenschappelijke bekommernissen besproken worden en gemeenschappelijke belangen behartigd worden.

Meubels

De meubelnijverheid is één van de meest dynamische en sterkst groeiende sectoren in Moldavië. Een grote verscheidenheid aan meubilair, zoals gestoffeerde meubels, kantoormeubels, slaapkamers en keukenmeubilair worden vervaardigd in Moldavië. Ongeveer de helft van de productie is maatwerk, de rest is massaproductie. De waardeketen van de meubelindustrie is vrij goed ontwikkeld en georganiseerd, hoewel er nog steeds zwakke punten bestaan m.b.t. de geavanceerdheid van het bedrijfsleven, arbeidsvaardigheden en technologie. Veel bedrijven vestigden zich met weinig investeringen tijdens de opleving van de woningbouw. Zij produceren niet die kwaliteitsproducten die in de toekomst gevraagd zullen worden. Er is vrijwel geen overheidssteun en ondanks het feit dat er enige samenwerking is via de Vereniging van Meubelproducenten en de Federatie van Ontwerpers, staat de sector nog altijd zwak.

De sector is snel gegroeid omdat vastgoed zich in tien jaar tijd enorm heeft ontwikkeld in Moldavië en de omliggende regio. Hoewel de sector tijdens de crisis vertraagde, groeit hij nog steeds. De vraag naar meubilair zal stand houden naarmate het vastgoed zich herstelt, smaken evolueren en de migratie naar stedelijke gebieden zet zich verder.

Transport en logistiek

Moldavië, een strategische grens tussen de EU en Oost-Europa, kan een transport-knooppunt worden voor de streek. Moldavië heeft volgende transportmogelijkheden: wegvervoer (9.500 km, waarvan 3.300 km nationale en 6.100 km lokale wegen; vier grote Noord-Zuid en Oost-West routes die elkaar doorkruisen in Chisinau), vervoer via spoor (1.138 km - verbinding met Oekraïne en het GOS), zeevaart (Giurgiulesti International Free Port) en luchtvaart (tien luchtvaartmaatschappijen waarvan de openbare luchtvaartmaatschappij Air Moldova en de private luchtvaartmaatschappij Moldovan Airlines de grootste zijn). De structuur van het netwerk is over het algemeen goed afgestemd op de eisen van het verkeer en de doelstellingen van de binnenlandse en internationale verbindingen. Het gebrek aan onderhoud van de transportinfrastructuur en de hoge logistieke kosten belemmeren echter de ontwikkeling van de transportindustrie.

De ontwikkeling van transport en logistiek zijn een prioriteit voor Moldavië. Dit moet gebeuren via overheidsinvesteringen, een grotere inbreng van de private sector en buitenlandse deelname: 93% van de wegen moet hersteld worden en het spoornet moet verbeterd worden aangezien het enkelsporig en niet elektrisch is.

Wat de logistiek betreft is er nood aan moderne opslagplaatsen en de uitbreiding van logistieke diensten.