Letland is een klein, open economie gelegen op een strategisch belangrijke plaats in Europa. De ligging en de goed uitgebouwde transportnetwerken zowel over zee, per spoor en via lucht maken het een interessant land voor internationale handel. Bijvoorbeeld bestaat er sinds enkele jaren een containertreinlijn die Letland met China verbindt in minder dan 15 dagen, tegenover de gewoonlijke 45 dagen voor zeetransport. De Letse hoofdstad Riga is de grootste in Balticum, de luchthaven van de stad bij verre na de meest gebruikte in de regio, en de bevolking hoog opgeleid en meertalig.

Sinds de herstelling van de onafhankelijkheid in 1991 is de economie van Letland erg veranderd, en dat vaak in fases van snelle en soms moeilijke wendingen. In 1999 werd het land, als eerste van de drie Baltische staten, lid van de Wereldhandelsorganisatie. In 2004 volgde het lidmaatschap van de NAVO en hetzelfde jaar nog dat van de EU. Daarop volgde een sterke groei van het bbp, zelfs met meer dan 10% per jaar in 2006 en 2007.

De economische crisis van 2008/2009 heeft Letland hard getroffen, met een daling van het bbp met ruim 25% en een stijging van de werkloosheid van 6% naar 21% tot gevolg. Toch slaagde het land er door harde besparingen in om het tij te keren en al in 2012 weer één van de grootste groeicijfers van de EU op te tekenen. De groeicijfers waren ook in de jaren die volgden positief, tot de coronacrisis in 2020 daar een (hoogstwaarschijnlijk tijdelijke) stop aan zette. Een van de redenen van het succes in de jaren na de economische crisis was het feit dat Letland de besparingsmaatregelen in één ruk heeft doorgevoerd en niet gespreid heeft over verschillende jaren. Er werd gekozen voor een interne devaluatie en niet voor het devalueren van de toenmalige lokale munt, de Lat.

Hoewel er (beperkte) protesten waren tegen de harde besparingsmaatregelen tijdens de economische crisis leidde dit niet tot landelijke stakingen noch tot protestacties. Dit komt onder andere door de zwakte van de vakbonden en het feit dat de Letse bevolking tijdens het communisme voortdurend te maken had met tekorten en moeilijke levensomstandigheden. Toch moet Letland nog verdere structurele hervormingen doorvoeren. Zo moet de arbeidsproductiviteit en de competitiviteit in het algemeen de hoogte in. De economische crisis heeft de Letse economie nochtans grondig veranderd, het accent werd hierbij van binnenlandse consumptie verschoven naar export.

Als gevolg van de harde maatregelen tijdens de crisisjaren volgde er een ‘braindrain’: In de tien jaren na de economische crisis verlieten maar liefst 200.000 Letten het land om hun heil te zoeken in landen als het Verenigd Koninkrijk, Ierland en meer recent Noorwegen. Deze braindrain ondermijnt dan ook de economische ontwikkeling van het land. In de laatste jaren zijn de migratiestromen iets verminderd, maar blijven negatief. Hierbij helpt het natuurlijk ook niet dat Letten niet bijzonder positief staan tegenover immigratie.

Letland voerde in 2014 de Euro in. De centrale bank maakte echter de kanttekening dat de positie van Letland niet onverdeeld sterk is, onder andere omdat het land steunt op deposito's van niet-residenten (vooral Russen). Verder zijn er bedenkingen over corruptie en mogelijk witwassen van geld. De sancties die door de EU en Rusland aan elkaar werden opgelegd vanaf midden 2014 hadden evenwel een remmende invloed op de economische vooruitgang. Toch zijn zowel de exportcijfers als de bbp sindsdien blijven stijgen, alhoewel trager. De bbp per capita was in 1995 maar een derde van het gemiddelde in de EU, en in 2019 al twee derde van het gemiddelde.

De structuur van de Letse economie is in de loop der jaren ook veranderd. Het belang van de landbouw, de industrie en transport zijn afgenomen, terwijl dat van toerisme, IT en andere diensten toegenomen is. De grootste industrieën in 2019 waren groot- en detailhandel (14.0%), productie (11.7%), vastgoed (12.4%) en transport en opslag (8.2%).

Letland importeert vooral machines en uitrusting, voedselproducten, voertuigen, chemicaliën en brandstoffen. Bij de export domineert hout en houtproducten, machines en uitrusting, voedselproducten. Bij diensten staan transport en reisdiensten bovenaan de lijst bij zowel exporten als importen. Nog een exporttroef bij de diensten zijn IT diensten. De economische sancties tegen Rusland hebben de rol van het land bij de economie van Letland verminderd: De grootste exportmarkten voor Letland zijn nu Litouwen, Estland, Rusland, Duitsland en Zweden, en de invoer komt vooral uit Litouwen, Duitsland, Polen, Estland en Rusland. In totaal staat de EU voor 72% van alle handel van goederen. Exporteurs hebben ook actief gediversifieerd naar verre landen zoals India, Japan en Egypte.

Voor investeerders is het bestaan van drie speciale economische zones (in Liepaja, Latgale en Rezekne) en twee vrijhavens (in Riga en Ventspils) van interesse. Meer dan 80% van buitenlandse investeringen focussen op de metropool Riga. Tegenwoordig is Zweden het belangrijkste land voor buitenlandse investeringen in Letland, met 15% van het totale cijfer.

Hoewel de lonen in de regio gestegen hebben als de economieën gegroeid zijn, lag de gemiddelde brutoloon in de lente van 2020 nog op 1.100 euro (netto 812 euro). De werkloosheidspercentage lag op 6,5%. Voor de coronacrisis had Letland met 37% een van de laagste staatsschulden van de EU, en heeft dus de mogelijkheid gehad om meer te lenen. Midden 2020 stond dit cijfer op 43%. De Europese Comissie heeft in de herfst van 2020 voorgespeld dat de bbp van Letland tijdens 2020 met 5,6% ging dalen en daarna in 2021 en 2022 met 4,9% en 3,5% gaat groeien.

Meer weten

• www.leta.lv/eng: Up to date economische informatie over Letland
• www.csb.gov.lv/en: Lets bureau voor de Statistiek
• www.bank.lv/en: Nationale Bank van Letland