Energiesector

De elektriciteitsproductie is een sleutelsector van de Bosnische economie. De elektriciteit wordt gegenereerd zowel in waterkracht- als in thermische centrales. De capaciteit is rond 16.000 GW uren elektriciteit. Met de aanwezigheid van kolenmijnen en water beschikt Bosnië over een belangrijk 'comparatief voordeel' en heeft het potentieel om uit te groeien tot een belangrijke exporteur van elektriciteit in Zuidoost-Europa, dat kampt met chronische elektriciteitstekorten.

Geen wonder dat de energiesector buitenlandse investeringen aantrok. Energy Financing Team (EFT), opgericht door de Servische zakenman Vuk Hamović, sloot in juni 2012 een lening voor € 350 miljoen af met China Development Bank, om een 300 mW kolencentrale te bouwen in Stanari (Noord-Bosnië). Dit was de grootste investering in de energiesector in de laatste 25 jaar. De kolen komen van de nabij gelegen kolenmijn.

De productie van elektriciteit in de nieuwe kolencentrale in Stanari startte in augustus 2016. In 2017 werd zoals gepland 2.035 GW uren elektiriciteit gegenereerd.

Meer info: www.eft-stanari.net/en/

Bosnië heeft ook een groot potentieel aan hydro-elektriciteit dat FIPA (Bosnië’s Foreign Investment Promotion Agency) schat op meer dan 6.000 mW (naar schatting wordt tegenwoordig slechts ca. 35% van dat potentieel aan hydro-elektriciteit benut).

Volgens uitvoerig onderzoek heeft Bosnië ook groot potentieel aan windenergie.

Er is ook een potentieel voor geothermische en zonne-energie maar het wordt nog niet genoeg onderzocht en geëxploiteerd. Preliminair onderzoek heeft uitgewezen dat op verschillende plaatsen olie- en gasreserves aanwezig zijn (naar schatting +/- 50 miljoen ton olie).

Meer info: www.fipa.gov.ba/publikacije_materijali/brosure/Energy%20sector.10.06.2015.pdf

Zware industrie: ontginning van mijnen en ertsen

Bosnië beschikt over ligniet- en bruinkoolmijnen, waarvan de productie grotendeels geleverd wordt aan de thermische elektriciteitscentrales. Er wordt in Bosnië ook ijzererts gewonnen dat aan de staalfabriek van Zenica (Arcelor Mittal) geleverd wordt. Er zijn bauxietmijnen die aan de aluminiumfabrieken van Mostar en Zvornik toeleveren en verder zijn er ook nog zink-, lood-, koper-, nikkel-, zilver- en mangaanwinningen. In deze sector valt ook de enige vermeldenswaardige Belgische/Waalse investering te situeren: La Carmeuse heeft een 100% dochter (Carmeuse Bosnia-Herzegovina) in het noordoosten (niet ver van Doboj), waar het kalk ontgint en produceert.

Bouwsector en infrastructuur

In de bouw- en bouwmaterialensector had Bosnië voor de oorlog een grote knowhow en goede reputatie met o.a. bouwprojecten in andere landen uit de groep van de niet-gebonden landen zoals Egypte, Irak en India. Na de oorlog werd nooit meer hetzelfde niveau gehaald. Naast enkele grotere bedrijven is er een plejade aan kleinere bedrijven actief in heropbouw- en renovatieprojecten. Bouwmaterialen worden lokaal geproduceerd (cementfabrieken van Kakanj en Lukavac), maar vanuit Kroatië en Slovenië is er ook een groot aanbod producten van deze categorie. In Sarajevo is er jaarlijks (eind maart) de beurs SAGRA, met focus op bouwmaterialen. Bosnië is een land in ontwikkeling, waar er op het vlak van infrastructuur (autowegen en treinverbindingen) nog werk aan de winkel is. Die projecten, waarvoor Bosnië geen geld heeft, worden gefinancierd via multilaterale instellingen (EBRD) of via EU-structuurfondsen. Vlaamse bedrijven die een graantje willen meepikken, houden best de EBRD-website goed in de gaten.

De creatie van een snelwegennet dat Sarajevo bereikbaar(der) moet maken zowel voor vrachtverkeer als voor toeristen, staat hoog op de prioriteitenlijst. Bosnië heeft tegenwoordig slechts 45 km autosnelwegen. In 2017 heeft Bosnië-Herzegovina een EBRD-lening (750 miljoen euro) gekregen om aansluitingen aan te leggen op Corridor 5c die loopt van Oekraïne naar Slovakije en Hongarije en verder door Bosnië naar de Adriatische kust.

Meer info: www.jpautoceste.ba/en/home/

In 2017 heeft de Bosnische overheid 11,9 miljoen euro subsidie verstrekt aan de Bosnische spoorwegen (Željeznice FbiH) voor het onderhoud van de infrastuctuur en ook de financiering van het passagiertreinverkeer.   

Meer info: BiH Ministry of Communication and Transport - www.mkt.gov.ba/default.aspx?langTag=en-US&template_id=99&pageIndex=1

Telecommunicatiesector

De Bosnische telecommunicatiemarkt is één van de minst ontwikkelde in Midden– en Oost-Europa en biedt als zodanig veel potentieel aan providers en aanbieders van telecommunicatie-uitrusting.

In 2016 is het aantal gsm-abonnees in het land gedaald met 1,1% naar zo’n 3,4 miljoen. Het aantal abonnees voor vaste telefonie bedroeg 692.575, dit is 2,8% lager dan het jaar ervoor.  

Volgens het onderzoek van ‘The Communication Regulatory Agency’ (www.rak.ba/eng/) waren er in Bosnië-Herzegovina 70 internetserviceproviders en 700.578 internetgebruikers in 2017 (5% stijging ten opzichte van 2016), de internetpenetratie bedroeg daarmee 86,77%.

Qua internettoegang was xDSL het meest dominante (57% van alle abonnees), toegang via kabel stond op de tweede plaats met 33% van het marktaandeel.

Enkele gegevens over het gebruik van informatie en communicatie technologie in bedrijven in 2017:

• bedrijven met een vaste breedband-internetverbinding                           96,3%
• bedrijven met internet toegang via mobiele breedbandverbinding           65,2%
• bedrijven met website                                                                          63,7%
• bedrijven aanwezig op minstens één soort sociale media                        44,3%
• bedrijven die e-commerce (aankoop en verkoop) gebruiken                     20,4%
• bedrijven die cloud-diensten gebruiken                                                    5,1%

Bronnen:

• The Communication Regulatory Agency - www.rak.ba/eng/
• Bosnisch Bureau voor de Statistiek - www.bhas.ba
• BuddeComm - www.budde.com.au/Research/Bosnia-Herzegovina-Telecoms-Mobile-and-Broadband-Statistics-and-Analyses