De Europese Unie kondigde sinds 2 oktober 2020 verschillende sanctiepakketten af tegen Wit-Rusland (Belarus).
 

Wat houden deze sancties in?

• Het bevriezen van tegoeden en economische middelen
• Verbod naar of door de EU te reizen
• Verbod op financiering van personen en/of entiteiten op de sanctielijst
   

Overzicht van de sanctiepakketten

Een eerste pakket wordt aangenomen op 2 oktober 2020 en viseert 44 personen die verantwoordelijk zijn voor de repressie en intimidatie van vreedzame demonstranten, democratische oppositieleden en journalisten en verkiezingsfraude bij de presidentsverkiezingen in augustus 2020.

Op 6 november 2020 worden 15 personen toegevoegd aan de sanctielijst, waaronder president Loekasjenko en zijn zoon.

Op 17 december 2020 wordt een derde pakket uitgevaardigd tegen 36 bijkomende personen en entiteiten. Het gaat om hooggeplaatste ambtenaren en prominente zakenlui of ondernemingen die banden hebben met of steun verlenen aan het regime.

De escalatie van de mensenrechtenschendingen en het gewelddadig onderdrukken van het maatschappelijke middenveld, de democratische oppositie en journalisten én het onrechtmatig doen landen van een Ryanair vlucht waarna een regimekritische journalist en zijn partner gearresteerd worden, doen de EU besluiten tot een vierde pakket op 21 juni 2021. Er worden daarbij 78 personen en 8 entiteiten aan de lijst toegevoegd.

Op 2 december 2021 komen er nogmaals 17 personen en 11 entiteiten bij op de sanctielijst. Redenen voor deze uitbreiding zijn de aanhoudende mensenrechtenschendigen, de instrumentalisering van migranten voor politieke doeleinden en het uitvoeren van hybride aanvallen aan de grenzen van de EU.
 

Nieuwe sancties na de Russische invasie in Oekraïne

Omwille van de Wit-Russische betrokkenheid bij de Russische aanval worden 42 hooggeplaatste militairen op de sanctielijst geplaatst.

Op 2 maart 2022 worden er handelsbeperkingen ingesteld voor goederen die gebruikt kunnen worden bij de productie of vervaardiging van:

• Tabaksproducten
• Minerale brandstoffen
• Bitumineuze stoffen
• Gasvormige koolwaterstoffen
• Kaliumchlorideproducten (de zgn. potas)
• Houtproducten
• Cementproducten
• Ijzer- en staalproducten
• Rubberproducten

Bovendien kwamen er bijkomende beperkingen op de uitvoer van producten en technologie voor dual use gebruik en geavanceerde goederen en technologie die Wit-Rusland kunnen helpen ontwikkelen op het gebied van het militair-industrieel complex, technologie, defensie en veiligheid.

Een week later, op 9 maart 2022, werden maatregelen genomen tegen de Wit-Russische financiële sector:

• Drie Wit-Russische banken en hun dochterondernemingen verliezen hun toegang tot Swift
• Publieke financiering voor handel en investeringen worden verboden
• Transacties i.v.m. het beheer van reserves en activa van de Centrale Bank worden verboden
• Het verstrekken van eurobankbiljetten wordt verboden
• De financiële instroom naar de EU wordt aanzienlijk beperkt

Op 8 april 2022 kondigde de EU een vijfde sanctiepakket tegen Rusland aan. Volgende maatregelen hebben ook een impact op Wit-Rusland:

• Wit-Russische transportfirma’s mogen binnen de EU geen goederen over de weg vervoeren (incl. transit). Uitzonderingen zijn er voor farmaceutische en medische producten, landbouwproducten en voedingsmiddelen en vervoer voor humanitaire doeleinden.
• Gerichte economische maatregelen om bestaande maatregelen te versterken en mazen in de wetgeving te dichten:
  - Uitbreiding van het verbod op het storten in cryptowallets en een verbod op de verkoop van bankbiljetten en verhandelbare effecten in officiële valuta’s van de EU-lidstaten aan Wit-Rusland (incl. natuurlijke rechtspersonen en entiteiten).
• Begin juni werden bijkomende sancties uitgevaardigd tegen 12 individuen en 8 entiteiten. Het betreft o.m. hoge ambtenaren, zakenlui, leden van de rechterlijke macht en propagandisten. Onder de entiteiten vinden we o.m. Belaruskali en diens exporttak Belarusian Potash C°, de staatsomroep Belteleradio en bedrijven actief in de productie van tabak en voertuigen voor het openbaar vervoer terug. In totaal staan nu 195 individuen en 35 entiteiten op de sanctielijst. Zowel voor individuen als entiteiten geldt dat tegoeden in de EU bevroren worden en dat EU-burgers en bedrijven hen geen fondsen ter beschikking mogen stellen. Voor natuurlijke personen blijft ook het reisverbod naar of doorheen de EU van kracht.
• De lijst met uitvoerbeperkingen voor dual use goederen en technologie wordt uitgebreid.
• De Belinvestbank wordt uitgesloten van de financiële berichtendienst Swift.

Bijkomende sancties vanaf augustus 2023

In augustus 2023 werden 38 personen (o.m. leden van de rechterlijke macht, propagandisten en gevangenisbeambten) en 3 entiteiten (staatsbedrijven die het regime steunen) toegevoegd aan de bestaande sanctielijst. In totaal bevat deze lijst nu 233 personen en 37 entiteiten.

De sancties werden ook uitgebreid naar:

• uitvoerverbod voor goederen en technologie voor lucht- en ruimtevaart zoals vliegtuigmotoren en drones
• verbod op de verkoop, levering, overdacht of uitvoer van vuurwapens, (essentiële) onderdelen daarvan en munitie
• verdere uitvoerbeperkingen voor goederen die door Rusland gebruikt worden in zijn oorlog tegen Oekraïne, waaronder halfgeleidercomponenten, elektronische geïntegreerde schakelingen, fabricage- en testapparatuur, fotocamera's en optische onderdelen
• verdere uitbreiding van het exportverbod op goederen en technologie voor dual use

Meer info over de sancties tegen Wit-Rusland vindt u op de website van de Europese Raad: Sancties Wit-Rusland.
 

Wit-Russische sancties

In december 2021 kondigde Wit-Rusland een invoerverbod aan van een reeks voedingsproducten uit de EU. Dit verbod is op 1 januari 2022 ingegaan.

Het betreft :

• Varkens
• Varkens- en rundsvlees en een aantal bijproducten (bv worst)
• Gezouten, gepekeld, gedroogd en gerookt vlees
• Voedselmeel van vlees of vleesbijproducten
• Melk- en zuivelproducten
• Groenten
• Fruit en noten
• Vet (rund, varken, schaap, geit), reuzel en dierlijke oliën
• Zoetwaren
• Zout

Er werd eveneens een verordening afgenomen over het instellen van quota voor de invoer van bepaalde productsoorten.

Meer info over het Wit-Russische invoerverbod en de douanecodes van getroffen producten (in het Russisch).