U bent hier

Dossier "Sancties tegen Rusland"

Sancties sinds 2014                                                                                                                                       

In 2014 al vaardigde de EU restrictieve maatregelen (sancties) uit tegen de Russische Federatie omwille van de schending van Oekraïne’s soevereiniteit en territoriale integriteit met de annexatie van de Krim en de destabiliserende acties in het oosten van Oekraïne.

Via volgende link krijgt u toegang tot een overzicht van de destijds afgekondigde maatregelen: EU sancties 2014.

Rusland reageerde door tegensancties te nemen die de import van agro- en voedingsproducten uit o.m. de EU moesten bannen. Meer info hierover vindt u hier: ec.europa.eu/food/horizontal-topics/international-affairs/eu-russia-sps-issues/russian-import-ban-eu-products_en.

Zowel de EU als Rusland hebben deze bovenvermelde sancties de afgelopen jaren systematisch verlengd.

November 2021 – februari 2022: de spanning loopt op

De voorbije maanden zorgde de Russische troepenopbouw langs de grenzen van Oekraïne voor oplopende geopolitieke spanningen. De EU en haar nauwste internationale bondgenoten begonnen aan een oefening om bijkomende sanctiepakketten te ontwerpen waarbij men hoopte dat dit een sterk ontradend effect zou hebben op de machthebbers in het Kremlin. Terzelfder tijd werden de diplomatieke demarches opgedreven om de oplopende spanningen te kalmeren.

Eerste sanctiepakket 23 februari 2022

Op maandag 21 februari 2022 besliste president Poetin om de onafhankelijkheid te erkennen van de twee separatistische regio’s Donetsk en Loehansk in de oostelijke Donbas-regio. Dit leidde prompt tot de EU-afkondiging van een eerste sanctiepakket.

Het eerste pakket omvat:

  • Beperkende maatregelen opgenomen tegen individuen en entiteiten die de Oekraïense territoriale integriteit, soevereiniteit en onafhankelijkheid ondermijnen en bedreigen.
  • Beperkingen op economische betrekkingen met de niet onder regeringsgezag vallende gebieden van de oblasten Donetsk en Loehansk ingesteld.
  • Maatregelen die de toegang tot financiële- en kapitaalmarkten moeten beteugelen.

U vindt meer informatie over dit eerste pakket in volgend perscommuniqué van de Europese Raad: Sanctiepakket 23 februari 2022.

Militaire agressie en tweede sanctiepakket 25 februari 2022

Al snel na het aannemen van het eerste sanctiepakket ging Rusland op donderdag 24 februari over tot een militaire operatie tegen en in Oekraïne.

Vlaams minister-president Jambon reageerde snel met de maatregel alle lopende uitvoervergunningen (voor dual-use goederen – i.e. goederen met zowel militaire als civiele toepassingsgebieden) voor bestemmingsland of land van eindgebruik Rusland met onmiddellijke ingang te schorsen. Deze maatregel is tijdelijk van aard en zal dagelijks worden geëvalueerd in het licht van de feitelijke ontwikkelingen.

De invasie noopte de EU en haar bondgenoten er toe om een tweede en omvangrijker maatregelenpakket aan te nemen. De pakket omvat volgende pijlers :

  • Verdere uitbreiding van de individuele sanctielijst (waarop nu ook president Poetin en buitenlandminister Lavrov prijken alsook Wit-Russische individuen die de agressie vanuit hun land faciliteerden). Er staan nu 654 individuen en 52 entiteiten op deze lijst.
  • Verder opdrijven van de financiële sancties, o.m. om de toegang tot de kapitaalmarkten af te snijden.
  • Energie: exportban op technologie voor olieraffinage.
  • Transport: exportban voor goederen en technologie voor de lucht- en ruimtevaartsector incl. technische en financiële bijstand.
  • Techsector: verdere beperking van de export van dual-use goederen en technologie en het beperken van de export van goederen en technologie die de defensie- en veiligheidssector kunnen versterken.
  • Russische diplomaten, ambtenaren en zakenlui kunnen geen gebruik meer maken van gefaciliteerde visumuitreiking voor geprivilegieerde toegang tot de EU.

U kan e.e.a. uitgebreider nalezen in het perscommuniqué van de Europese Raad: Sanctiepakket 25 februari 2022.

Meer info over de export van dual-use goederen en dual-use gerelateerde goederen vindt u op de website van het departement Kanselarij & Buitenlandse Zaken: Sancties Rusland - Departement Buitenlandse Zaken (fdfa.be). 

Een periode van druk politiek en diplomatiek overleg en een derde sanctiepakket: 26 – 28 februari 2022

Europa en haar bondgenoten pleegden het hele weekend druk overleg over het verder aanscherpen van de sancties tegen de Russische Federatie. Al snel werden politieke beslissingen genomen die vervolgens juridisch-technisch verder uitgewerkt werden en worden. Op maandagavond 28 februari werden volgende extra maatregelen bekend gemaakt:

  • De nominatieve sanctielijst wordt opnieuw uitgebreid met 26 individuen en 1 entiteit. In totaal worden nu 680 individuen en 53 entiteiten geviseerd.
  • De sluiting van het EU-luchtruim en het verbod EU-luchthavens te gebruiken voor Russische luchtvaartmaatschappijen
  • Het invoeren van een ban op transacties door de Russische Centrale Bank
  • Het leveren van uitrusting en voorraden aan de Oekraïense strijdkrachten in het kader van de European Peace Facility

Meer info vindt u in het recentste communiqué van de Europese Raad: Sanctiepakket 28 februari 2022

Europa vaardigt bijkomende sancties uit op 2 maart 2022

Eerst werden de uitzendactiviteiten van de onder directe of indirecte controle van de Russische autoriteiten staande zenders RT (Russia Today) en Sputnik in Europa of gericht op Europa opgeschort. U vindt meer info in volgend communiqué: Sancties tegen RT & Sputnik.

Later in de namiddag volgde de bevestiging van 3 extra maatregelen:

  • Zeven Russische banken worden uitgesloten van het betalingssysteem Swift
  • Investeren of deelnemen in of bijdragen aan door het Russische Fonds voor Directe Investeringen medegefinancierde projecten wordt verboden
  • Er wordt een verbod ingesteld op verkopen, leveren, overdragen of uitvoeren van eurobankbiljetten aan of naar Rusland

U vindt uitgebreidere informatie in het persbericht van de Europese Raad: Sanctiepakket 2 maart 2022.

Bijkomende maatregelen van Europa vanaf 9 maart

De nominatieve sanctielijst wordt uitgebreid met 160 personen. Het gaat om 14 prominente zakenlui en hun families en 146 leden van de Russische Federatieraad. In totaal gelden er nu sancties tegen 862 individuen en 53 entiteiten. Meer info kan u nalezen in het communiqué van de Europese Raad: EU legt sancties op aan 160 personen vanwege de militaire agressie van Rusland tegen Oekraïne - Consilium (europa.eu).

Nog op 9 maart maakte de Raad bekend maatregelen te nemen tegen de uitvoer van goederen voor de zeescheepvaart en radiocommunicatietechnologie. De juridische tekst vindt u in het EU Official Journal.

EU neemt op 15 maart een vierde sanctiepakket aan

Volgend op de Europese top van Versailles neemt de Europese Raad op 15 maart een vierde sanctiepakket tegen de Russische Federatie aan. Het pakket omvat:

  • Een verbod op alle transacties met bepaalde staatsbedrijven
  • Het verlenen van kredietbeoordelingsdiensten en abonnementen op kredietbeoordeling aan Russische personen of entiteiten wordt verboden
  • Er worden verdere handelsbeperkingen ingevoerd voor ijzer, staal en luxegoederen
  • Nieuwe investeringen in de Russische energiesector worden verboden en er komt een verregaande uitvoerbeperking voor materiaal, technologie en diensten voor deze sector
  • De sanctielijst tegen personen met banden met het militair-industrieel complex wordt uitgebreid en er worden strengere uitvoerbeperkingen opgelegd voor dual use goederen en goederen en technologie die kunnen bijdragen tot het verbeteren van de defensie- en veiligheidssector
  • Er werden bijkomende individuele sancties ingesteld tegen oligarchen, lobbyisten, propagandisten en grote bedrijven in de luchtvaart, militaire goederen, dual use goederen, scheeps- en machinebouw.

De EU heeft ook steun uitgesproken voor een plurilaterale verklaring over de agressie van Rusland tegen Oekraïne met de steun van Wit-Rusland. Deze verklaring zal in het kader van de WTO worden uitgebracht waarbij EU zich bereid toont om maatregelen te nemen die nodig geacht worden om de veiligheidsbelangen te beschermen.

Meer info over het vierde sanctiepakket vindt u via Sanctiepakket 15 maart en WTO-verklaring.

De druk op de Russische regering en de Russische economie wordt verder opgevoerd met een vijfde sanctiepakket: 8 april 2022

De aanhoudende aanvalsoorlog en de wreedheden van de Russische strijdkrachten deed de EU besluiten tot het aannemen van een bijkomend sanctiepakket.

Het pakket omvat:

  • Een verbod op aankoop, invoer of overdracht vanuit Rusland van steenkool en andere vaste fossiele brandstoffen vanaf augustus 2022.
  • Een verbod op toegang tot EU-havens voor schepen die onder Russische vlag varen. Uitzonderingen zijn er voor landbouw- en voedingsmiddelen, humanitaire hulp en energie.
  • Russische en Wit-Russische transportfirma’s mogen binnen de EU geen goederen over de weg vervoeren (incl. transit). Uitzonderingen zijn er voor farmaceutische en medische producten, landbouwproducten en voedingsmiddelen en vervoer voor humanitaire doeleinden.
  • Het uitvoerverbod wordt uitgebreid met vliegtuigbrandstof, kwantumcomputers, halfgeleiders, geavanceerde elektronica, software, machine-onderdelen en vervoermateriaal.
  • Het invoerverbod wordt uitgebreid met hout, cement, meststoffen, visserijproducten en alcolhol.
  • Gerichte economische maatregelen om bestaande maatregelen te versterken en mazen in de wetgeving te dichten:
    - Verbod voor Russische ondernemingen om deel te nemen aan overheidsopdrachten in de EU-lidstaten
    - Verbod op financiële steun voor Russische overheidsinstellingen
    - Uitbreiding van het verbod op het storten in cryptowallets en een verbod op de verkoop van bankbiljetten en verhandelbare effecten in officiële valuta’s van de EU-lidstaten aan Rusland en Wit-Rusland (incl. natuurlijke rechtspersonen en entiteiten)
  • Volledig transactieverbod voor 4 grote Russische banken. Deze waren al verwijderd uit Swift, nu worden ook hun tegoeden bevroren.
  • Een uitbreiding van de nominatieve sanctielijst met 217 individuen en 18 entiteiten. Het gaat om oligarchen en belangrijke zakenlui, Kremlin-functionarissen, desinformatieverspreiders en familieleden van al gesanctioneerde personen. In totaal staan nu 1091 individuen en 80 entiteiten op deze sanctielijst.

Meer links naar informatie vindt u via het persbericht van de Europese Raad: EU keurt vijfde reeks sancties tegen Rusland goed wegens militaire agressie tegen Oekraïne - Consilium (europa.eu)

Om de druk op Rusland hoog te houden wordt op 3 juni een zesde sanctiepakket gepubliceerd

Terwijl de gewapende strijd in Oekraïne verder woedt keurde de EU een zesde pakket economische en individuele sancties goed.

  • De aankoop, invoer en overdracht van ruwe aardolie en bepaalde aardolieproducten naar/in de EU wordt verboden. Dit is een geleidelijk proces waarbij voor ruwe aardolie een overgangsperiode van 6 maanden geldt en voor andere geraffineerde aardolieproducten een termijn van 8 maanden. EU-lidstaten die vanwege hun geografische ligging afhankelijk zijn van Russische leveringen en geen haalbare alternatieven hebben, krijgen een tijdelijke uitzondering voor per pijpleiding ingevoerde ruwe olie. Ook voor Bulgarije geldt een tijdelijke uitzondering voor de invoer van ruwe olie, terwijl Kroatië een uitzondering krijgt voor de import van vacuümgasolie.
  • Drie bijkomende banken worden uitgesloten van Swift: Sberbank, MKB en Rosselchozbank.
  • De omroepactiviteiten van Rossija RTR/RTR Planeta, Rossija 24/Russia 24 en TV Centre International worden opgeschort.
  • De lijst met uitvoerbeperkingen voor dual use goederen en technologie wordt uitgebreid, net zoals deze voor goederen en technologie die kunnen bijdragen tot de technologische verbetering van de Russische defensie- en veiligheidssector (incl. o.m. 80 chemische stoffen).
  • Er wordt een verbod ingesteld op het leveren van clouddiensten en diensten op het gebied van boekhouding, PR en advies.
  • 65 individuen (militairen, politici, propagandisten, zakenlui en familieleden van al gesanctioneerden) worden aan de individuele sanctielijst toegevoegd. Deze telt nu 1158 individuen. Bijkomend worden 18 entiteiten (bedrijven die rechtstreeks of onrechtstreeks de Russische strijdkrachten steunen) toegevoegd. Er staan nu 98 entiteiten op de lijst. Zowel voor individuen als entiteiten geldt dat tegoeden in de EU bevroren worden en dat EU-burgers en bedrijven hen geen fondsen ter beschikking mogen stellen. Voor natuurlijke personen blijft ook het reisverbod naar of doorheen de EU van kracht.

Meer info: https://www.consilium.europa.eu/nl/press/press-releases/2022/06/03/russi...

Het zevende sanctiepakket

Het EU-pakket voor handhaving en aanpassing van sancties tegen Rusland is in juli in werking getreden. De Raad van de EU zei in een persbericht dat de EU de invoer van goud uit Rusland, inclusief juwelen, verbiedt en “de lijst van gecontroleerde items" uitbreidt, die kunnen bijdragen aan de militaire en technologische verbetering van Rusland of de ontwikkeling van zijn defensie- en veiligheidssector. Media benadrukken dat de EU het verbod op leveringen aan Rusland van bepaalde goederen en diensten voor de luchtvaartindustrie heeft opgeheven en de beperkingen voor transacties voor landbouwproducten en de levering van olie aan derde landen heeft versoepeld. De EU neemt verdere maatregelen tegen Sberbank en zet meer personen op de zwarte lijst, waaronder militaire functionarissen, de Night Wolves-motorclub en desinformatie-actoren. 

De belangrijkste maatregelen zijn:

  • Verbod op de import van goud en gouden juwelen uit Rusland. Rusland is wereldwijd één van de grootste exporteurs van goud. Hiermee wordt dus een belangrijke bron van inkomsten voor de Russische staat weggenomen.
  • Meldplicht voor personen en entiteiten op de sanctielijst. Er komt een strengere meldplicht voor gesanctioneerde personen of entiteiten als ze ergens in de EU tegoeden en bezittingen hebben. Doen ze dat niet? Dan zijn zij in overtreding.
    48 personen en 9 entiteiten worden aan de sanctielijst toegevoegd.
  • Uitbreiding van het exportverbod op dual-use-goederen. 
  • Versterken van de implementatie van de vorige zes pakketten. Bijvoorbeeld door technische correcties en verduidelijking van de wetgeving. De zes eerdere sanctiepakketten worden verlengd tot begin 2023.
  • Verduidelijking uitzonderingen op het gebied van landbouw- en voedingsproducten, waaronder tarwe en meststoffen. Deze verheldering maakt duidelijk dat de sancties zich op geen enkele manier richten tegen import of export van voedsel en kunstmest.

Russische maatregelen

De Russische overheid maakte bekend dat Russische ingezetenen geen krediet in buitenlandse valuta meer mogen verlenen aan buitenlandse partijen. Eerste minister Misjoestin maakte verder bekend dat er plannen zijn om tijdelijk de mogelijkheid te beperken die buitenlandse bedrijven hebben om zich aan hun Russische activa te onttrekken.

Op 7 maart raakte bekend dat de Russische regering een lijst goedgekeurd heeft van buitenlandse staten en gebieden die onvriendelijke handelingen jegens Rusland, Russische rechtspersonen en personen verrichten. Het document werd gepubliceerd op de website van de ministerraad en bevat o.m. alle EU-lidstaten, waaronder dus ook België. Volgens deze overeenkomst zullen Russische burgers, bedrijven, de staat, regio's en gemeenten hun verplichtingen aan schuldeisers uit deze landen in roebels kunnen aflossen. Een debiteur kan een Russische bank verzoeken een speciale S-rekening in roebel aan te maken op naam van een buitenlandse crediteur en daarop betalingen over te maken in het roebelequivalent tegen de wisselkoers van de Centrale Bank op de datum van betaling. Bovendien moeten transacties tussen bedrijven uit Rusland en de landen op de lijst goedgekeurd worden door een regeringscommissie. De tijdelijke procedure is van toepassing op betalingen van meer dan 10 miljoen roebel per maand (+/- €64.000 volgens de wisselkoers op 7 maart 2022).

De Russische overheid maakte bekend een exportverbod in te voeren voor meer dan 200 producten. Het verbod geldt minstens tot eind 2022, een uitzondering kan – mits vergunning – gemaakt worden voor de leden van Euraziatische Economische Unie, Abchazië en Zuid-Ossetië. Op de lijst staan o.m. techproducten, telecomapparatuur, medische apparatuur, voertuigen, landbouwmachines en elektrische uitrustingen.

De export van bepaalde houtsoorten naar landen die onvriendelijke handelingen stellen jegens Rusland wordt tot eind dit jaar beperkt.

Rusland kondigde een exportban aan voor diverse graansoorten (tarwe, rogge, gerst en maïs) tussen 15 maart en 30 juni 2022. Voor de export van witte en ruwe suiker wordt eveneens een ban ingevoerd tussen 15 maart en 31 augustus 2022. De bevoegde vice-eerste minister liet uitschijnen dat beperkte uitzonderingen niet uitgesloten zijn onder het licentiesysteem dat beheerd wordt door de ministeries van Industrie & Handel en Landbouw.

Het achtste sanctiepakket is goedgekeurd

Als reactie op de schijnreferenda en de illegale annexering van Donetsk, Loehansk, Zaporizja en Cherson heeft de Europese Raad op 6 oktober 2022 een nieuw pakket economische en individuele sancties afgekondigd.

  • Vanaf december 2022 (voor aardolie) en februari 2023 (voor aardolieproducten) kan een verbod ingevoerd worden voor maritiem transport, technische bijstand, tussenhandeldiensten, financiering en financiële bijstand bij vervoer naar derde landen van aardolie en aardolieproducten afkomstig uit of uitgevoerd door de Russische Federatie. Het vervoer is wél mogelijk als de aardolie of de aardolieproducten tegen of onder een vooraf bepaald prijsplafond verkocht wordt. Het verbod zal gelden voor EU-vaartuigen en gaat in op het moment dat de Europese Raad unaniem beslist het prijsplafond in te voeren.
  • Er komt een invoerverbod op vanuit de Russische Federatie afkomstige of uitgevoerde staalproducten.
  • Er komen verdere beperkingen voor de invoer van houtpulp, papier, sigaretten, kunststoffen, cosmetische producten en elementen die in de juwelenindustrie gebruikt worden (stenen, edelstenen).
  • De verkoop, levering, overbrenging en uitvoer van extra goederen die in de luchtvaartsector gebruikt worden, wordt verder beperkt.
  • De lijst met verboden elementen die kunnen bijdragen tot de militaire en technologische versterking of de ontwikkeling van de defensie- en veiligheidssector wordt verder uitgebreid (bepaalde elektronische componenten, chemische stoffen en goederen die voor de uitvoering van de doodstraf, foltering of andere onmenselijke behandelingen kunnen gebruikt worden).
  • Er is een verbod op verkoop, levering, overbrenging en uitvoer van civiele vuurwapens, onderdelen ervan, reserveonderdelen en militaire en paramilitaire uitrusting.
  • EU-burgers mogen geen functies meer bekleden in bestuursorganen van bepaalde Russische staatsbedrijven en overheidsinstanties.
  • Het Russische Scheepvaartregister wordt toegevoegd aan de lijst van openbare organisaties waarmee een transactieverbod geldt.
  • Er geldt een volledig verbod op het verrichten van diensten op het gebied van portemonnees, rekeningen en bewaring van crypto-activa voor Russische personen of personen die in de Russische Federatie verblijven.
  • Er geldt een verbod op het aanbieden van architectuur- en engineersdiensten, IT-adviesdiensten en juridische adviesdiensten.

De nominatieve sanctielijst werd eveneens uitgebreid met personen die een rol speelden bij de schijnreferanda en de illegale annexatie van Donetsk, Loehansk, Zaporizja en Cherson, spelers uit de defensiesector en verspreiders van desinformatie. In totaal staan nu 1236 personen en 115 entiteiten op deze sanctielijst.

Het geografische toepassingsgebied van de sancties van 23 februari, waaronder het invoerverbod voor goederen uit niet onder regeringsgezag vallende oblasten Donetsk en Loehansk, wordt uitgebreid naar de niet-gecontroleerde gebieden van de oblasten Zaporizja en Donetsk.

Meer weten?

Europese Raad keurt negende sanctiepakket goed

In reactie op de aanhoudende aanvalsoorlog van Rusland tegen Oekraïne en de ernst van de huidige escalatie, waarbij burgers en civiele infrastructuur worden aangevallen, heeft de Raad op 16 december 2022 een negende sanctie­pakket aangenomen.

Het nieuwe pakket omvat een reeks maatregelen om de economie van Rusland en zijn vermogen om de agressie voort te zetten, hard te treffen.

Exportcontroles en -beperkingen

Er worden nieuwe exportcontroles en -beperkingen ingevoerd voor goederen en technologie voor tweeërlei gebruik en goederen en technologie die kunnen bijdragen aan de technologische ontwikkeling van de Russische defensie- en veiligheids­sector. De lijst van entiteiten die banden hebben met het militair-industrieel complex van Rusland en waarvoor sectorale maatregelen gelden wordt aanzienlijk uitgebreid: 168 entiteiten worden hieraan toegevoegd. Dit zal ervoor zorgen dat belangrijke chemische stoffen, zenuwgassen, nachtzicht- en radionavigatie­apparatuur, elektronica en IT-componenten die door Rusland kunnen worden gebruikt, niet vrij kunnen worden verhandeld. Om omzeiling van de sancties te voorkomen zijn ook enkele entiteiten die in Russische handen zijn en in de illegaal geannexeerde Krim of Sebastopol zijn gevestigd, toegevoegd aan de lijst.

Bovendien zal de EU het exportverbod voor goederen en technologie voor de luchtvaart en ruimtevaart­industrie uitbreiden. Dit verbod zal nu ook gelden voor luchtvaart­motoren en onderdelen ervan, voor zowel bemande als onbemande luchtvaartuigen. Dit betekent dat de rechtstreekse export van dronemotoren naar Rusland en elk derde land dat drones zou kunnen leveren aan Rusland voortaan verboden zal zijn.

De Unie is vastberaden voedsel­onzekerheid in de wereld te voorkomen en te bestrijden. Daarom is er besloten om, voor op de lijst geplaatste personen die, voordat ze op de lijst werden gezet, een belangrijke rol speelden in de internationale handel in landbouw- en voedsel­producten, waaronder tarwe en meststoffen, een afwijking in te voeren van de bevriezing van tegoeden en het verbod op de beschikbaarstelling van tegoeden en economische middelen. Dit moet verstoringen in de betalingskanalen voor landbouwproducten voorkomen.

Banksector

De EU voegt nog eens 2 Russische banken toe aan de lijst van entiteiten waarvan de tegoeden worden bevroren. Ook wordt de Russische Regionale Ontwikkelingsbank op de lijst gezet van entiteiten die eigendom zijn van of onder zeggenschap staan van de Russische staat en waarvoor een volledig verbod op transacties geldt.

Media-activiteiten

De EU wil ook de systematische, internationale campagne van desinformatie en informatie­manipulatie van de Russische Federatie, die bedoeld is om haar buurlanden en de EU en haar lidstaten te destabiliseren, tegengaan. Daarom heeft de Raad de eerste stappen gezet om de uitzendlicenties van nog eens 4 mediakanalen op te schorten: NTV/NTV Mir, Rossiya 1, REN TV en Pervyi Kanal. Deze kanalen staan onder permanente directe of indirecte controle van de leiding van de Russische Federatie.

Adviesdiensten

Er is ook besloten het aanbieden van diensten op het gebied van reclame en markt- en opinieonderzoek aan de Russische Federatie te verbieden, net als producttests en technische inspecties.

Energie en mijnbouw

De EU breidt het verbod op nieuwe investeringen in de Russische energiesector uit door ook nieuwe investeringen in de Russische mijnbouw te verbieden. Dit verbod zal niet gelden voor het delven en winnen van bepaalde kritieke grondstoffen.

Overige maatregelen

Vanaf vandaag zal het voor onderdanen van de EU verboden zijn om functies te bekleden in de bestuurs­organen van alle in Rusland gevestigde rechtspersonen, entiteiten of lichamen die eigendom zijn of onder zeggenschap staan van de Russische staat.

Individuele sancties

Naast deze economische sancties nam de Raad ook een breed pakket aan individuele sancties aan. De sanctielijst wordt uitgebreid met 141 individuelen en 49 entiteiten. Nieuw op de lijst zijn o.m. leden van de strijdkrachten, politici, verantwoordelijken voor raketaanvallen tegen burgers en civiele infrastructuur, verantwoordelijken voor kidnapping en adoptie van Oekraïense kinderen en verantwoordelijken voor het plunderen van Oekraïense landbouwproducten. In totaal staan nu 1.386 individuen en 171 entiteiten op de lijst.

Meer weten?

Prijsplafonds voor aardolieproducten

De Europese Raad, in nauwe samenwerking met de Price Cap Coalition, heeft besloten 2 prijsplafonds in te stellen voor aardolieproducten (GN-code 2710) die afkomstig zijn of worden uitgevoerd uit Rusland. Zolang de prijs per vat het ingestelde plafond niet overschrijdt, zijn aardolie­producten uit Rusland vrijgesteld van het verbod op:

  • zeevervoer van aardolieproducten naar derde landen
  • technische bijstand, tussenhandel­diensten, financiering of financiële bijstand in verband met het zeevervoer van olie naar derde landen

Het eerste prijsplafond voor aardolie­producten die minder kosten dan ruwe olie is ingesteld op $ 45 per vat, en het tweede plafond voor aardolieproducten die meer kosten dan ruwe olie, is ingesteld op $ 100 per vat.

Het plafond gaat in op 5 februari 2023. Er komt een overgangsperiode van 55 dagen voor schepen die Russische aardolie­producten vervoeren die vóór 5 februari 2023 zijn aangekocht en op het schip geladen, en vóór 1 april 2023 zijn gelost.

Daarnaast zal de Raad vanaf medio maart het prijsplafond voor ruwe olie om de 2 maanden evalueren.

1 jaar na de inval: Europa neemt 10e sanctiepakket tegen Rusland aan

Controles en beperkingen voor invoer en uitvoer

De uitvoerverboden voor kritieke technologie en industriële goederen werden verder uitgebreid. Het betreft o.m. electronica, gespecialiseerde voertuigen, machineonderdelen, reserveonderdelen voor vrachtwagens en straalmotoren, alsook goederen voor de bouwsector die kunnen worden bestemd voor het Russische leger, zoals antennes of kranen.

De lijst met verboden elementen die kunnen bijdragen tot de technologische verbetering van de Russische defensie- en veiligheids­sector werd verder uitgebreid met nieuwe elektronische componenten die worden gebruikt in Russische wapen­systemen, zoals drones, raketten, helikopters, evenals specifieke zeldzame aardmaterialen, elektronische geïntegreerde schakelingen en thermische camera's.

Voor goederen voor tweeërlei gebruik werden de maatregelen aangepast. De lijst van entiteiten die het militaire en industriële complex van Rusland rechtstreeks ondersteunen, wordt uitgebreid met nog eens 96 entiteiten, waardoor hun strengere uitvoerbeperkingen worden opgelegd. Op deze lijst staan voor het eerst 7 Iraanse entiteiten die militaire drones vervaardigen. Het Russische leger gebruikt de drones onder meer voor aanvallen tegen civiele infrastructuur.

Daarnaast heeft de Raad besloten de doorvoer door Rusland van door de EU uitgevoerde goederen en technologie voor tweeërlei gebruik te verbieden, om omzeiling van desbetreffende sancties te voorkomen.

Ten slotte worden verdere beperkingen opgelegd voor de invoer van goederen die voor Rusland aanzienlijke inkomsten genereren, zoals asfalt en synthetisch rubber.

Omroepactiviteiten

De EU wil ook de systematische, internationale campagne van desinformatie en informatie­manipulatie van de Russische Federatie, die bedoeld is om haar buurlanden en de EU en haar lidstaten te destabiliseren, tegengaan. De uitzendlicenties van 2 bijkomende mediakanalen worden daarom opgeschort (RT Arabic en Sputnik Arabic).

Kritieke infrastructuur

De mogelijkheid voor Russische onderdanen om een functie te bekleden in de bestuursorganen van kritieke infrastructuren en entiteiten van de EU wordt beperkt, aangezien de invloed van Rusland op deze organen hun goede werking en dus de verlening van essentiële diensten aan de Europese burgers in gevaar kan brengen.

Energie

De Raad heeft een verbod ingevoerd op het verstrekken van gasopslag­capaciteit (met uitzondering van het gedeelte van LNG-installaties) aan Russische onderdanen, om de gasvoorziening in de EU te verzekeren en te voorkomen dat Rusland zijn gasvoorraad als wapen gebruikt en dat marktmanipulatie ontstaat.

Rapportageverplichtingen

Om de doeltreffendheid van de bevriezing van tegoeden te waarborgen, heeft de Raad besloten gedetailleerdere rapportage­verplichtingen in te voeren voor tegoeden en economische middelen van op de lijst geplaatste personen en entiteiten die zijn bevroren of kort voor de plaatsing op de lijst het voorwerp zijn geweest van een mutatie. De Raad heeft ook nieuwe rapportage­verplichtingen voor de lidstaten en de Commissie ingevoerd met betrekking tot geblokkeerde reserves en activa van de Russische Centrale Bank. Bovendien zullen vliegtuigexploitanten niet-geregelde vluchten moeten melden aan hun nationale bevoegde autoriteiten, die de andere lidstaten op de hoogte zullen brengen.

Individuele sancties

Er werden verder 87 personen en 34 entiteiten toegevoegd aan de sanctielijst. Het betreft o.m. politici, bewegingen die militairen eenheden in illegaal geannexeerde Oekraïense regio’s ondersteunen, militairen, defensiebedrijven, verantwoordelijken voor de deportatie en gedwongen adoptie van Oekraïense kinderen, magistraten, mediafiguren en propagandisten. De lijst werd ook uitgebreid met een aantal economische actoren in sectoren die voor aanzienlijke inkomsten zorgen of de Russische regering financieel steunen (verschillende banken, het Nationaal Welvaartsfonds en de nationale herverzekeringsmaatschappij).

In totaal worden nu 1473 personen en 205 entiteiten door de sancties getroffen. Bijkomend werden 4 Iraniërs die betrokken zijn bij ontwikkeling en levering van door Rusland in Oekraïne gebruikte drones aan maatregelen onderworpen

Meer weten?

https://www.consilium.europa.eu/nl/press/press-releases/2023/02/25/one-year-of-russia-s-full-scale-invasion-and-war-of-aggression-against-ukraine-eu-adopts-its-10th-package-of-economic-and-individual-sanctions/

https://www.consilium.europa.eu/nl/press/press-releases/2023/02/25/10th-package-of-sanctions-on-russia-s-war-of-aggression-against-ukraine-the-eu-includes-additional-87-individuals-and-34-entities-to-the-eu-s-sanctions-list/

Bestaande sancties worden aangescherpt en omzeiling van sancties wordt aan banden gelegd: het 11de sanctiepakket

Op 23 juni heeft de Europese Raad een 11de pakket van economische en individuele sancties aangenomen.

Omzeiling van sancties

Om de omzeiling aan te pakken zal de EU de bilaterale en multilaterale samenwerking met en de verlening van technische bijstand aan derde landen versterken. Als de samenwerking niet de gewenste resultaten oplevert, kan de EU passende individuele sancties tegen marktdeelnemers uit derde landen uitvaardigen. Wanneer de omzeiling aanhoudt kan de Europese Raad – eenparig – besluiten tot het beperken van de verkoop, levering, overdracht en uitvoer van goederen en technologie aan derde landen.

Het verbod op doorvoer van goederen en technologieën, die via Russisch grondgebied door de EU aan derde landen worden geleverd, wordt uitgebreid. Het gaat over goederen en technologieën die kunnen bijdragen tot de militaire en technologische verbetering van Rusland, de ontwikkeling van de defensie- en veiligheidssectoren, lucht- en ruimtevaart en brandstoffen.

Uitvoerbeperking goederen en technologieën voor tweeërlei gebruik

87 bijkomende entiteiten die het Russische militaire en industriële complex in de aanvalsoorlog op Oekraïne ondersteunen worden onderworpen aan strengere uitvoerbeperking voor goederen en technologieën voor duaal gebruik. Het gaat o.m. om entiteiten uit derde landen die drones produceren en aan Rusland verkopen, entiteiten uit derde landen die betrokken zijn bij het omzeilen van handelsbeperkingen en Russische entiteiten die elektronische componenten ontwikkelen, produceren en leveren aan het militaire en industriële complex van Rusland.

De technologische verbetering van de Russische defensie- en veiligheidssectoren wordt aangepakt door de lijst met verboden elementen uit te breiden. Volgende zaken worden aan de lijst toegevoegd: elektronische componenten, halfgeleidermaterialen, productie- en testapparatuur voor elektronisch geïntegreerde schakelingen en printplaten, precursoren voor energetische materialen en precursoren van chemische wapens, optische componenten, navigatie-instrumenten en metalen gebruikt in de defensiesector en de uitrusting van zeeschepen.

Transport

Het verbod van het wegvervoer van goederen naar de EU wordt uitgebreid tot in Rusland geregistreerde aanhangwagens en opleggers, ook indien ze getrokken worden door niet in Rusland geregistreerde vrachtwagens.

De oneerlijke praktijken van schepen die ruwe aardolie en aardolieproducten vervoeren wordt bestreden door vaartuigen die schip-tot-schiptransfers verrichten de toegang tot EU-sluizen en -havens te verbieden als er gegronde redenen zijn om te vermoeden dat de vaartuigen het verbod op invoer van ruwe olie en aardolieproducten schenden of die boven het overeengekomen prijsplafond verkocht worden. Dit verbod geldt ook wanneer er gegronde redenen zij om te vermoeden dat de vaartuigen hun navigatiesysteem saboteren, uitschakelen of anderszins platleggen wanneer ze Russische ruwe aardolie en aardolieproducten vervoeren in strijd met internationale overeenkomsten, regels en normen.

Energie

De tijdelijke afwijking voor de levering van ruwe olie aan Duitsland en Polen via het noordelijke deel van de Droezjba-oliepijpleiding loopt af. Olie uit Kazachstan of andere derde landen kan wel via Rusland en voornoemde pijpleiding in de EU worden ingevoerd.

Media

De EU treedt ook op tegen de internationale campagne van Rusland waarbij de media worden gemanipuleerd en feiten worden verdraaid om de EU en de lidstaten te destabiliseren. Er worden stappen gezet om de uitzendlicenties van 5 bijkomende mediakanalen, die onder directe of indirecte controle van de Russische Federatie staan, op te schorten (RT Balkan, Oriental Review, Tsargrad, New Eastern Outlook, Katehon). De betrokken mediakanalen kunnen zich in de EU wel met legitieme activiteiten – zoals onderzoek en interviews – bezighouden.

Sancties tegen individuen en entiteiten

De lijst met gesanctioneerde individuen en entiteiten groeit verder aan. In het 11de pakket worden 71 individuen en 33 entiteiten toegevoegd waardoor vandaag bijna 1.800 individuen en entiteiten op de sanctielijst staan. Nieuw toegevoegd zijn o.m. individuen en entiteiten die meewerken aan het omzeilen van de sancties, IT-bedrijven die een licentie hebben die beheerd wordt door de FSB of het ministerie van Industrie & Handel, actoren uit de militaire- en veiligheidssectoren, verantwoordelijken voor de gedwongen deportatie van Oekraïense kinderen en het plunderen van het Oekraïense culturele erfgoed, de Stichting ter Ondersteuning & Bescherming van Landgenoten in het Buitenland, leden van de rechterlijke macht en 2 banken die actief zijn in illegaal geannexeerd gebied in Oekraïne.

Meer weten?

https://www.consilium.europa.eu/nl/press/press-releases/2023/06/23/russia-s-war-of-aggression-against-ukraine-eu-adopts-11th-package-of-economic-and-individual-sanctions/

https://www.consilium.europa.eu/nl/press/press-releases/2023/06/23/11th-package-of-sanctions-on-russia-s-war-of-aggression-against-ukraine-additional-71-individuals-and-33-entities-included-in-the-eu-s-sanctions-list-and-new-tools-to-counter-circumvention-and-information-warfare/

Europese Raad neemt op 18 december 2023 het 12e sanctiepakket aan

Het nieuwe pakket is gericht tegen belangrijke sectoren van de Russische economie en moet het omzeilen van de sancties verder bemoeilijken.

Diamanten

De EU verbiedt de directe of indirecte invoer, aankoop of overdracht van diamanten uit Rusland. Dit verbod geldt voor diamanten die van oorsprong uit Rusland afkomstig zijn, uit Rusland worden uitgevoerd of via Rusland worden doorgevoerd, maar ook voor Russische diamanten die in derde landen zijn verwerkt.

Met ingang van 1 januari 2024 geldt een rechtstreeks verbod op niet-industriële natuurlijke en synthetische diamanten en diamanten sieraden. Daarnaast wordt vanaf 1 maart 2024 geleidelijk een indirect verbod ingevoerd op de invoer van Russische diamanten die zijn verwerkt (d.w.z. gesneden en/of geslepen) in derde landen, waaronder sieraden met uit Rusland afkomstige diamanten. Uiterlijk op 1 september 2024 moet het verbod volledig zijn. Deze geleidelijke invoering is nodig omdat er een traceerbaarheids­mechanisme moet worden opgezet dat zorgt voor doeltreffende handhavingsmaatregelen en tegelijkertijd minimale gevolgen voor de EU-markt.

De G7 heeft zich ingezet voor een internationaal gecoördineerd verbod op Russische diamanten om Rusland deze belangrijke bron van inkomsten te ontnemen.

Aanvullend op het invoerverbod werden sancties ingevoerd tegen Alrosa, het grootste diamantwinnigsbedrijf ter wereld en eigendom van de Russische staat en zijn CEO.

Niet-naar-Ruslandclausule

EU-exporteurs moeten bij de verkoop, levering, overdracht of uitvoer naar een derde land (partnerlanden uitgezonderd) de wederuitvoer naar Rusland en de wederuitvoer voor gebruik in Rusland van bijzonder gevoelige goederen en technologie contractueel verbieden. Deze clausule geldt voor verboden goederen die worden gebruikt in Russische militaire systemen die op het slagveld in Oekraïne worden aangetroffen of die cruciaal zijn voor de ontwikkeling, de productie of het gebruik van die Russische militaire systemen, van luchtvaartgoederen en van wapens.

Controles en beperkingen voor invoer en uitvoer

De Raad heeft nog eens 29 entiteiten toegevoegd aan de lijst van entiteiten die het militaire en industriële complex van Rusland in zijn aanvalsoorlog tegen Oekraïne rechtstreeks ondersteunen. Ze worden onderworpen aan strengere uitvoerbeperkingen voor goederen en technologieën voor tweeërlei gebruik, en voor goederen en technologie die kunnen bijdragen tot de technologische versterking van de Russische defensie- en veiligheidssector. Sommige entiteiten behoren tot derde landen die betrokken zijn bij de ontwijking van handelsbeperkingen, en sommige zijn Russische entiteiten die betrokken zijn bij de ontwikkeling, productie en levering van elektronische onderdelen voor het Russische militaire en industriële complex.

Verder is de lijst van aan beperkingen onderworpen goederen die zouden kunnen bijdragen tot de technologische verbetering van de Russische defensie- en veiligheidssector uitgebreid met chemische stoffen, lithium­batterijen, thermostaten, gelijkstroommotoren en servomotoren voor onbemande luchtvaartuigen (UAV), gereedschapswerktuigen en machine­onderdelen.

Tot slot heeft de EU verdere beperkingen ingevoerd op de invoer van goederen die aanzienlijke inkomsten genereren voor Rusland en daardoor de voortzetting van de aanvalsoorlog tegen Oekraïne mogelijk maken, zoals ruwijzer en spiegelijzer, koperdraad, aluminiumdraad, folie, buizen en pijpen. Deze goederen leveren jaarlijks in totaal zo'n €2,2 miljard op. Voor vloeibaar propaan (lpg) geldt – met een overgangsperiode van 12 maanden – nu ook een invoerverbod.

Voor een paar producten – producten voor persoonlijk gebruik (persoonlijke hygiëne, kleding voor onderweg e.d.), auto's met een diplomatieke kentekenplaat – heeft de Raad enkele vrijstellingen van invoerbeperkingen ingevoerd om de EU binnen te komen. Ook kunnen lidstaten, om de binnenkomst in de Unie van EU-burgers die in Rusland wonen te vergemakkelijken, hun auto’s binnenlaten wanneer deze niet voor verkoop, maar voor strikt persoonlijk gebruik bestemd zijn.

Handhaving en maatregelen ter voorkoming van omzeiling

Het doorvoerverbod voor goederen en technologieën voor tweeërlei gebruik die vanuit de EU via Rusland naar derde landen worden uitgevoerd, wordt uitgebreid tot alle gevechtsgoederen.

Om omzeiling te voorkomen, geldt voor Russische onderdanen een verbod om eigenaar te zijn van, zeggenschap uit te oefenen over of functies te bekleden in de bestuursorganen van rechtspersonen, entiteiten of lichamen die diensten met betrekking tot cryptoactiva­portefeuilles, -rekeningen of bewaringsdiensten aanbieden aan Russische personen en ingezetenen.

Het bestaande verbod op het verlenen van diensten wordt voorts uitgebreid tot de levering van software voor het beheer van ondernemingen en software voor industrieel ontwerp en fabricage.

Tot slot legt de EU kennisgevingseisen op voor de overdracht van middelen buiten de EU door een in de EU gevestigde entiteit die eigendom is van of onder zeggenschap staat van een in Rusland gevestigde entiteit, of van een Russische onderdaan of natuurlijke persoon die in Rusland verblijft.

Verscherping van het olieprijsplafond

De Raad voert strengere nalevingsregels in voor een betere toepassing van het prijsplafond voor olie en om omzeiling tegen te gaan. Met een versterkt mechanisme voor informatie-uitwisseling kunnen vaartuigen en entiteiten die misleidende praktijken toepassen (zoals transfers tussen schepen die de oorsprong of bestemming van ladingen verbergen of manipulaties van het automatisch identificatiesysteem), beter worden geïdentificeerd.

De Raad voert ook kennisgevingsregels in voor de verkoop van tankers aan een derde land, zodat de verkoop en uitvoer transparanter verloopt, vooral bij tweedehandsschepen die het invoerverbod op Russische ruwe of aardolieproducten en het prijsplafond van de G7 kunnen omzeilen.

IJzer en staal

Zwitserland is nu toegevoegd aan een lijst van partnerlanden die beperkende maatregelen toepassen ten aanzien van de invoer van ijzer en staal uit Rusland, en een reeks invoercontrolemaatregelen toepassen die gelijkwaardig zijn aan die van de EU.

De liquidatieperioden voor de invoer van specifieke staalproducten worden verlengd.

Individuele sancties

De Raad heeft 61 personen en 86 entiteiten aan de sanctielijst toegevoegd. Het zijn o.m. actoren in de militaire- en defensiesector, de verzekeringssector en in de door Rusland bezette gebieden van Oekraïne actieve telecombedrijven. Ook de federale dienst voor financieel toezicht, bedrijven uit de IT-sector en verspreiders van desinformatie en propaganda werden op de lijst geplaatst. Verder werden personen en entiteiten opgenomen die verantwoordelijk zijn voor de gedwongen overname van in Rusland gevestigde bedrijven uit de EU alsook entiteiten die daarvan profiteren.

Impact voor de Vlaamse economie?

Het is op dit ogenblik nog veel te vroeg om de impact correct in te schatten, maar het leidt natuurlijk geen twijfel dat deze crisis en de ermee samenhangende maatregelen invloed zullen hebben op onze handel met Rusland en Oekraïne. Flanders Investment & Trade volgt de situatie op de voet en brengt relevante informatie zo snel mogelijk onder uw aandacht.

Nuttig om weten en doen:

Goederen aan het klaarmaken voor verzending naar Rusland? Neem zeker contact op met uw transporteur om te verifiëren of hij de rit naar Rusland kan uitvoeren?
Import in Rusland wordt duurder nu de roebel verzwakt, het nieuwe sanctiepakket maakt het voor de Russische Centrale Bank moeilijker om de munt te ondersteunen.
Houd de contactlijnen met uw lokale partners open om overzicht te houden op de impact van de crisis op uw activiteiten in Rusland.

Nuttige externe infobronnen?

Het DG Trade van de Europese Commissie publiceerde een handig FAQ-overzicht over de geldende exportbeperkingen naar Rusland en Wit-Rusland. U kan het document raadplegen via volgende link: FAQs on export-related restrictions in view of Russia's actions destabilising the situation in Ukraine (europa.eu)

Vragen?

Voor dringende vragen, mail naar exportadvies-rusland@fitagency.be