Toerisme

De toeristische sector is de grootste en belangrijkste sector en is goed voor ongeveer 20% van het totale bbp van het land. De Montenegrijnse Adriatische kust is 295 km lang, met 72 km stranden en vele goed bewaarde oude stadjes. Deze kustlijn wordt vaak genoemd in reisgidsen als een van de mooiste van Europa. In de jaren ’80 was het land een populaire vakantiebestemming maar na de Joegoslavische oorlog in de jaren ’90 was het beeld van Montenegro veranderd bij de toeristen. Vanaf de eeuwwisseling begon de toeristische sector zich te herstellen en gaat het bezoekersaantal in stijgende lijn.

Het aantal toeristen bedroeg ongeveer 1.8 miljoen in 2016, en in 2017 meer dan 2 miljoen, waarvan het overgrote deel uit het buitenland kwam. Het grootste deel kwam uit het buurland Servië, op de tweede plaats staan de Russische toeristen en de derde grootste toeristengroep kwam uit Bosnië-Herzegovina. De overheid van Montenegro ziet de ontwikkeling van de toeristische sector als een topprioriteit om de economie te stimuleren.

Montenegro behoort tot de snelst groeiende toeristische bestemmingen ter wereld en is de enige mediterrane bestemming met een constante omzetgroei. Het land neemt in de regio een koppositie in wat betreft de omvang van de buitenlandse investeringen "per capita". Volgens een langetermijnprognose van de World Travel and Tourism Council (WTTC) wordt voor het volgende decennium een gemiddelde jaarlijkse groei van de inkomsten uit toerisme van 6% verwacht.

Er zijn al veel grote investeringen gebeurd in de toeristische sector, maar er zullen er ongetwijfeld nog veel volgen, vooral nu er ook meer vliegtuigmaatschappijen - o.m. Ryanair - inzetten op Montenegro. De grootste investeringen tot dusver kwamen van Porto Montenegro, Orascom – Lustica Development, Aman Resorts, Qatari Diar en Azmont Kumbor. Het land staat open voor meer investeringen, dit kan onder meer via privaat-publieke partnerschappen.

Montenegro is een aantrekkelijk investeringsland in de toeristische sector. 2017 was een topjaar voor het toerisme in Montenegro en hier wil men graag op verder bouwen.

Waterexploitatie

Met betrekking tot water en watergebruik in het algemeen heeft Montenegro een enorm onontgonnen potentieel. Slechts 17% van de waterbronnen is gebruikt, terwijl een groot deel van deze kostbare vloeistof van hoge kwaliteit is.

In Montenegro zijn er aanzienlijke verschillen in de verdeling en abundantie van waterreserves, te beginnen met droge karstgebieden tot gebieden die rijk zijn aan zowel oppervlakte- als grondwater.

Het grondgebied van Montenegro behoort tot de waterrijke gebieden. De rivieren monden uit in twee stroomgebieden: de Zwarte Zee en de Adriatische Zee. Natuurlijke meren zijn hiernaast ook een belangrijke waterbron, waarvan Biogradsko, Plav, Black, Šasko en het Skadarmeer de belangrijkste zijn. Het grootste kunstmatige reservoir is het Pivameer met een totale accumulatiecapaciteit van 880 miljoen m³. Andere belangrijke accumulatiegebieden zijn Slano, Krupac, Vrtac en Otilovići.

In de afgelopen drie jaar heeft Montenegro natuurlijk- en mineraalwater ingevoerd ter waarde van € 23 miljoen, terwijl de uitvoer van water geraamd werd op € 1 miljoen. Dit is een duidelijke indicator van de onderbenutting van het Montenegrijnse waterpotentieel, dat brengt, zoals gezegd, een groot aantal mogelijkheden tot stand op het gebied van waterexploitatie en het beheer ervan.

Energie

De energiesector in Montenegro is klein. Slechts 285.000 consumenten hebben een totale vraag van ongeveer 3.400 GWh. De elektriciteitsproductie in Montenegro bedroeg 2.873 GWh in 2016. Het merendeel hiervan komt van de thermische kolencentrale Pljevlja (225 MW) en de waterkrachtcentrales van Perucica (307 MW) en Piva (342 MW). De overige elektriciteit wordt geproduceerd door kleinere waterkrachtcentrales.

In 2017 is het eerste windturbinepark geopend in Montenegro. Het Krnovo-windturbinepark produceert 72 MW en is gefinancierd door de “European Bank for Reconstruction and Development” (EBRD). Zonne-energie heeft slechts een klein aandeel in de energievoorziening van het land.

Op dit moment heeft Montenegro nog geen infrastructuur voor de distributie van natuurlijk gas en ontgint het nog geen olie. Toch is de overheid hierin geïnteresseerd omdat er heel wat gas en olie te vinden is in de Adriatische Zee. In 2014 werd er onderzoek gedaan naar deze kostbare grondstoffen en werd er een ruwe schatting gemaakt van 7 biljoen vaten olie en 425 biljoen m³ aardgas die aanwezig zouden zijn langs de kust. Bij de ontginning hiervan is het belangrijk om rekening te houden met de omgeving en het milieu aangezien de toeristische sector aan de kuststreek van uitermate groot belang is voor het land.

Het Noorse energietransportbedrijf Nexans heeft de installatie en het testen van een 445 km lange kabel die de energiedistributiesystemen van Italië en Montenegro met elkaar verbindt, in december 2018 voltooid. Oorspronkelijk had deze kabel als doel om hernieuwbare energie vanuit de Balkanregio naar Italië te exporteren zodat het de 2020-doelstelling van de EU kon behalen. Ondertussen heeft Italië deze normen echter bijna gehaald zonder hulp van de kabel. Verwacht wordt dat deze kabel toch nog zal gebruikt worden in de toekomst wanneer blijkt dat het importeren van energie goedkoper kan zijn dan het zelf te produceren.

Niettegenstaande de kleine binnenlandse markt van Montenegro, heeft het land de ambitie om de energiehub te worden van de Balkan. De connectie met Italië kan hierin sterk bijdragen.

De grote afhankelijkheid van hydro-energie zorgt voor sterke schommelingen in de elektriciteitsproductie naargelang het een droog of nat jaar is. De overheid is op zoek naar oplossingen om deze instabiliteit in de productie te verminderen www.worldbank.org/en/country/montenegro/overview#3. Hiervoor kijkt men naar alternatieve energiebronnen.

Verder zijn er ook opportuniteiten in het vergroten van de energie-efficiëntie om zo de vraag te verminderen. De energie-intensiteit is nog twee keer zo hoog als die van de EU-28. Veel gaat verloren bij de distributie en inefficiënte bronnen zoals elektrische verwarming worden nog te vaak gebruikt.

Meer informatie over hernieuwbare energie in Montenegro vindt u op: www.oie-res.me/

Milieu

Montenegro heeft hoofdstuk 27 van de onderhandelingen over het EU-lidmaatschap, dat betrekking heeft op het milieu en de klimaatverandering, eind 2018 geopend. Eind november heeft de Montenegrijnse regering een besluit genomen over de oprichting van het Milieubeschermingsfonds, ook bekend als het Milieufonds, met als doel een wettelijk kader te creëren voor toekomstige investeringen op het gebied van milieubescherming en klimaatverandering. Volgens eerdere verslagen zal er tegen 2035 1,4 miljard euro aan investeringen nodig zijn om aan de verplichtingen van hoofdstuk 27 te voldoen, en het Milieufonds, dat als rechtspersoon is opgericht, zal naar verwachting een belangrijk financieringsmechanisme zijn.

Afvalbeheer is een van de belangrijkste uitdagingen in het proces van de overname van de EU-normen en er zullen speciale inspanningen worden geleverd om alle problemen op dit gebied op te lossen. Naar schatting is hiervoor 354,8 miljoen euro nodig. Gezien het belang van het toerisme in Montenegro zijn watervoorziening en afvalwaterzuivering absolute prioriteiten. Het doel is om tegen 2020 32% van de bevolking te voorzien van de verwerking van stedelijk afvalwater en 80% van de bevolking aangesloten te hebben op een rioleringsnetwerk in stedelijke gebieden. Als gevolg van deze omstandigheden heeft Montenegro in de nabije toekomst duidelijk behoefte aan knowhow en expertise.