Een nieuwe politieke wind

Malawi kende de afgelopen jaren een gematigde groei. Dit is het gevolg van de binnenlandse politieke onzekerheden die het land kende na de verkiezingen van 2019. Het jaar 2020 daarentegen zag de verkiezing van een nieuwe president (Lazarus Chakwera), die de vorige presidentsverkiezingen nietig had laten verklaren door het Hooggerechtshof. De zittende president werd zo de laan uitgestuurd. Bij zijn eerste toespraak benadrukte de nieuw verkozen president dat het vertrouwen van de Malawianen in de politiek moest worden hersteld. Hij erkende ook de slechte situatie waarin Malawi zich bevindt; de heropbouw van het land is dan ook een prioriteit.
President Chakwera wil onder meer een einde maken aan “corruptie, luiheid en de afhankelijkheid van donoren”, de transparantie verhogen door zijn tegoeden elk jaar bekend te maken en door meer beschikbaar te zijn voor het parlement, de bevoegdheden van de uitvoerende macht inperken en tegelijk de onafhankelijkheid van het parlement en het anti-corruptiebureau versterken. Chakwera zal elke drie maanden een vergadering beleggen met de oppositie om naar hun voorstellen te luisteren. 

Economische groei kan bevolkingsgroei niet bijbenen

Malawi is sterk afhankelijk van hulp van donoren (internationale instellingen of ontwikkelingssamenwerking van allerlei landen), maar trekt nu minder buitenlandse investeringen aan, onder meer omwille van een cash-schandaal uit 2013 waarbij de overheidsfunctionarissen 30 miljoen dollar aan overheidsgeld hebben gebruikt voor persoonlijke doeleinden. Er zou toen ook 250 miljoen dollar verdwenen zijn uit de staatskas. Als gevolg hiervan hebben vele donororganisaties de banden met Malawi verbroken. Malawi is wel één van de landen dat geniet van Vlaamse ontwikkelingsfondsen. De Vlaamse overheid heeft een lokale vertegenwoordiging in de hoofdstad.

Malawi heeft een zeer snel groeiende bevolking, waardoor het bbp niet snel genoeg kan groeien om op korte en middellange termijn het bbp/capita en dus ook de levensstandaard te verhogen, zelfs niet bij groeicijfers van 5% of meer. Daardoor daalt de al erge lage levenstandaard alleen maar verder. 

Daarnaast is de landbouw onderhevig aan klimaatveranderingen. Elke tegenvaller op landbouwgebied (droogte of cyclonen) heeft onvermijdelijk een weerslag op de economische groei en de welvaart van het land. En net de landbouwsector is cruciaal voor het land gelet op het feit dat meer dan 80% van de bevolking in deze sector werkt. 

Impact COVID-19

Tot voor de COVID-19-crisis kende het land een mooie economische groei als gevolg van de wederopbouw en de toegenomen elektriciteitsproductie, maar toch blijft het niveau van de economische ontwikkeling zeer laag. Door de pandemie kan de economische groei terug vertragen tot 10%, aangezien Malawi enorm afhankelijk is van de handelsbanden met de omringende landen. Ook de toeristische sector wordt hard getroffen door COVID-19. Deze sector is één van de meest prioritaire groeisectoren in Malawi en zal sterk worden beïnvloed door de crisis. 

De eerste gevallen van COVID-19 raakten bekend op 2 april. Een 21 dagen-durende lockdown tussen 18 april tot 9 mei werd met succes aangevochten in de rechtbank, omdat het de arme bevolking bovenmatig zou treffen. Het land heeft dan een "National Covid-19 Preparedness Response Plan" ingevoerd. Malawi kent een ondermaatse gezondheidszorg en is dus totaal niet uitgerust om de pandemie. het hoofd te bieden. 

De pandemie zal de groei verminderen tot 1,3% (beste scenario) of 0,6% (slechtste scenario). Door het opdrogen van het toerisme, zal de koers verder verzwakken. De extra 213 miljoen USD uitgaven door de pandemie, zullen het overheidstekort vergroten tot 6,1% (6,6% in het slechtste geval) van het bbp. De maatregelen van de overheid op de pandemie waren o.a.: 

• aankoop van 20 ventilatoren,
• opleiden van 2000 extra verplegend personeel,
• extra testcapaciteit,
• upgraden van quarantainecentra over het land,
• vergroten van de liquiditeit voor bedrijven door het vrijmaken van kredietfaciliteiten (16,3 miljoen USD),
• uitstel van fiscale aangiftes tot 6 maanden; minder belastingen op elektronische betalingen.