Colombia is de op drie na grootste economie van Latijns-Amerika. Ze gaat echter gebukt onder een beperkte openheid van handel (gemeten naar de verhouding handel/BBP) en een van grondstoffen afhankelijke exportbasis die het land kwetsbaar maken voor prijsschokken. De pogingen om diversificatie te bevorderen zijn op niets uitgelopen.

Volgens een persbericht van DANE met bijgewerkte cijfers was het bbp in het vierde kwartaal van 2021 10,8% hoger dan in dezelfde periode vorig jaar. Groot- en detailhandel, vervoer en accommodatie- en voedingsdiensten waren de economische activiteiten die het meest aan de toegevoegde waarde bijdroegen. Volgens het artikel bedroeg de jaarlijkse groei van de economie in 2021 10,6%, terwijl de tweejaarlijkse groei (d.w.z. ten opzichte van 2019) 2,8% bedroeg. Dit betekent dat de waarde van het bbp in constante termen in 2021 2,8% hoger lag dan de waarde die geconsolideerd werd in het jaar vóór de pandemie.

Volgens FocusEconomics zal de economische groei in 2022 naar verwachting aanzienlijk afzwakken, hoewel forse particuliere en investeringsuitgaven, en een sterke export de activiteit zullen ondersteunen. Er blijven echter risico's bestaan, namelijk de aanhoudende onzekerheid over de pandemie, de verzwakking van de overheidsfinanciën, een nog steeds zwaar getroffen/informele (losse) arbeidsmarkt en de politieke onzekerheid. De panelleden van FocusEconomics voorspellen een bbp-groei van 4,1% in 2022, wat ongewijzigd is ten opzichte van de prognose van vorige maand. Voor 2023 voorspellen de panelleden een bbp-groei van 3,2%.

Volgens het in december 2021 gepubliceerde landenrapport van de Economist Intelligence Unit (EIU), zal de reële bbp-groei vertragen tot 5% in 2022 naarmate de bedrijvigheid geleidelijk terugkeert naar het niveau van vóór de pandemie. In 2021 was er naar schatting een groei van 9,8% na de door het coronavirus veroorzaakte recessie in 2020.

Daarna zal het reële bbp zich stabiliseren op een gemiddelde van 3,4% in 2023-26. Op middellange termijn verwachten zij dat de Colombiaanse economie sterker zal groeien dan sommige andere grootmachten in de regio, zoals Brazilië. De groei zal worden gestimuleerd door forse investeringen naarmate de werkzaamheden aan belangrijke infrastructuurprojecten, zoals een 4G-wegennet en het metrostelsel in de hoofdstad Bogotá, worden hervat en naarmate de olie-investeerders de olieproductie vollediger hervatten. Zij verwachten dat een normalisering van het ondernemingsklimaat en een grotere buitenlandse vraag naar grondstoffen, het ondernemersvertrouwen zullen doen toenemen. De verbetering van het bedrijfsklimaat zal ook investeringen in infrastructuur, de agro-industrie en het toerisme aanmoedigen. Ondertussen zullen de hogere olieprijzen de particuliere sector aantrekken, hetgeen zal leiden tot een herstel van de investeringen in de winningsindustrieën.

Uit een rapport van DANE blijkt dat de inflatie over heel 2021 boven het streefcijfer van de centrale bank is gebleven en 5,62% bedroeg. Volgens Juan Daniel Oviedo, directeur van DANE, was de component die het meest tot deze stijging heeft bijgedragen voeding en niet-alcoholische dranken, met een jaarlijkse stijging van 17,23%, gevolgd door restaurants en hotels (8,83%) en vervoer (5,69%).

Verwacht wordt dat het politieke toneel in de aanloop naar de parlements- en presidentsverkiezingen van 2022 (gepland voor respectievelijk maart 2022 en mei/juni 2022) verhit zal raken. Vele factoren zullen de polarisatie en het gekibbel tussen rechtse, centrum- en linkse presidentskandidaten aanwakkeren, waaronder: onvervulde sociale eisen voor betere lonen en openbare diensten, herverdeling van rijkdom, sociale integratie en politieke participatie; groeiende ontevredenheid over corruptie; de trage uitvoering van de vredesakkoorden met de FARC-guerrilla's; en electorale berekeningen. De verkiezingsdebatten zullen de beleidsinitiatieven overschaduwen van de president, Iván Duque (Centro Democrático (CD)), die zijn ambt in augustus 2022 moet neerleggen. In de maanden die voorafgaan aan de presidentsverkiezingen zal Duque proberen zijn politieke nalatenschap te verdedigen (hij zegt dat zijn pro-zakelijke beleid de inkomens van de middenklasse heeft gestimuleerd en dat zijn sociale beleid de armen heeft geholpen) en een verschuiving van de steun naar oppositiekandidaten te voorkomen.

Op middellange termijn, ervan uitgaande dat in augustus 2022 een pro-zakelijke, centristische regering aantreedt, verwacht de EIU dat die regering inspanningen zal leveren om het bedrijfsklimaat te verbeteren door de bureaucratie te stroomlijnen en de informele arbeid terug te dringen, zij het met beperkt succes. De huidige regering streeft ernaar de Colombiaanse vervoersinfrastructuur te verbeteren, met als doel op langere termijn de productiviteit en de economische groei te ondersteunen. Milieuvraagstukken, met name klimaatverandering en ontbossing, zullen in de prognoseperiode aan belang winnen. Hoewel lobbyen door machtige belangengroepen en criminele activiteiten zoals illegale houtkap, de vooruitgang bij het aanpakken van deze problemen hebben belemmerd, verwacht de EIU dat toekomstige regeringen onder druk zullen komen te staan om doortastender op te treden.

De financiële onzekerheid zal groot blijven, maar de EIU verwacht dat het saldo van de niet-financiële overheidssector (NFPS) zal dalen van naar schatting 6,9% van het bbp in 2021 tot 4,8% van het bbp in 2022 en 3,6% van het bbp in 2023 dankzij hogere olie-inkomsten als gevolg van het conflict tussen Rusland en Oekraïne. Het economisch beleid zal voorrang geven aan maatregelen ter bestrijding van de hoge inflatie, zoals belastingvoordelen voor de landbouwsector.

De politieke onzekerheid zal de particuliere investeringen afremmen en de hogere rente en inflatie zullen op de consumentenvraag wegen. De combinatie van deze twee trends zal de hogere overheidsuitgaven en de betere prestaties van de externe sector als gevolg van de hogere olieprijzen tenietdoen, waardoor de reële bbp-groei in 2022 beperkt zal blijven tot 4,2%.

De veranderlijkheid van de wisselkoers zal in 2022 hoog zijn als gevolg van verkiezingsrisico's. Als de linkse kandidaat de verkiezingen wint, zal de kapitaalvlucht toenemen, maar een solide buffer van deviezenreserves zal de externe kwetsbaarheden in toom houden.

De olie- en gasprijzen stijgen door het conflict tussen Rusland en Oekraïne, maar in tegenstelling tot sommige andere landen in de regio, zoals Guyana of Brazilië, is een grote olie-investeringsstijging in Colombia, gezien het hoge politieke risico, zeer onwaarschijnlijk. Investeringen in hernieuwbare energie zullen ook traag op gang komen.

Het risico op burgerlijke onrust zal op korte termijn groot zijn, aangezien de meeste eisen die tijdens een periode van uitgesproken sociale onrust medio 2021 naar voren kwamen, waarschijnlijk niet zullen worden ingewilligd. De presidentsverkiezingen zullen een andere potentiële bron van sociale onrust zijn.

De toegenomen politieke onzekerheid in de aanloop naar de presidentsverkiezingen in mei zal, in combinatie met een meer havikachtig monetair beleid wegens het negatieve effect van de oorlog in Oekraïne op de inflatie, de forse overheidsuitgaven als gevolg van hogere oliegerelateerde begrotingsontvangsten en een betere prestatie van de externe sector, tenietdoen. De combinatie van deze trends zal de reële groei in 2022 beperken tot 4,2%, ondanks de bbp-groei van 10,6% in 2021. Aangezien het effect van de verstrenging van het monetaire beleid zijn tol eist op de particuliere consumptie en investeringen, zal de bbp-groei in 2023 verder vertragen tot 2,4%. De minder gunstige binnenlandse en internationale monetaire omstandigheden zullen leiden tot een verdere vertraging tot een jaargemiddelde van 3% in 2024-26.

Economische structuur van het land en de belangrijkste industriële sectoren 

Colombia genereerde in 2021 een huidig bbp van 314,5 miljoen US$ , 2,7% onder het niveau van vóór de pandemie in 2019. Het huidige bbp per hoofd van de bevolking bedroeg in 2021 ongeveer 6.158 US$.

De primaire sector van de economie was goed voor 14,1% van het bbp in 2021. Colombia's belangrijkste landbouwproducten zijn: koffie, bananen, bloemen, suikerriet, vee en rijst met daarnaast mijnbouw en energiebronnen die de productie van steenkool, olie, aardgas, ijzererts, ferronikkel en goud omvatten.

In de secundaire sector, de industrie, goed voor 18%, sprongen de productie van textiel, chemische producten, metallurgie, cement, kartonnen verpakkingen, plastic harsen en dranken in het oog.

De tertiaire sector, met als belangrijkste de dienstensector, en dan voornamelijk het toerisme, is goed voor 68% van het bbp. Het jaar 2019 kende het hoogste aantal niet-ingezeten bezoekers (4,5 miljoen). In 2020 werden de toeristische cijfers echter beïnvloed door de pandemie en daalden ze met 69,2% tot 1,4 miljoen bezoekers. Het jaar 2021 vertoonde tekenen van herstel en bereikte 2,1 miljoen bezoekers, wat neerkomt op een stijging van 52,1% ten opzichte van 2020.

In 2019 groeide het Colombiaanse bbp met 3%, maar als gevolg van de isolatiemaatregelen en de sluiting van productieve activiteiten om COVID-19 in te dammen, kromp de Colombiaanse economie in 2020 met 7%.

Bovendien werd zij getroffen in een klimaat van dalende internationale prijzen van mijnbouwproducten, met name olie, en een dalende buitenlandse en binnenlandse vraag. Er was onmiddellijk herstel en het reële bbp steeg in 2021 met 10,6%. Tegen 2022 raamt het IMF de groei op 5,8%.

Buitenlandse handel 

Uit een DANE-rapport, geactualiseerd met cijfers van december 2021, blijkt dat de Colombiaanse handelsbalans een tekort noteert van 15.424.800.000 Amerikaanse dollar FOB (ongeveer 13.553.771.760 euro), terwijl dit tekort in 2020 10.129.600.000 Amerikaanse dollar FOB (ongeveer 8.900.879.520 euro) bedroeg. Het tekort op de handelsbalans, dat het verschil tussen de invoer en de uitvoer van het land weergeeft, bedroeg in december 2021 1.268.300.000 Amerikaanse dollar FOB (ongeveer 1.114.582.040 euro), tegen 880.300.000 Amerikaanse dollar FOB (ongeveer 773.607.640 euro) voor dezelfde maand in 2020.

Wat de waarde van de externe aankopen van Colombia betreft, was er in 2021 een stijging met 40,5% ten opzichte van 2020. In december 2021 bedroeg de invoer 6.210.300.000 Amerikaanse dollar CIF en vertoonde een stijging van 49,9% ten opzichte van dezelfde maand in 2020. Deze ontwikkeling is vooral te danken aan de stijging met 44,5% in de groep van industrieproducten. Wat de cijfers voor producten uit EU-lidstaten betreft, was er een stijging van 41,6%. In vergelijking met 2020 zijn de producten uit België met 84,4% gestegen (januari tot en met december 2021).

In 2021 was de belangrijkste bestemming voor Colombiaanse producten de Verenigde Staten (26,6% van de totale export van het land). De andere belangrijkste exportlanden zijn, in volgorde van belangrijkheid, China (8,8%), Panama (5,9%), India (5,1%), Brazilië (5%), Ecuador (4,3%), Turkije (3,1%), Mexico (2,9%), Chili (2,6%) en Peru (2,6%). De Colombiaanse uitvoer naar de EU is met 23,5% gestegen ten opzichte van 2020. In het geval van België is deze met 32,9% gestegen.

Wat de buitenlandse directe investeringen betreft, is tot en met het derde kwartaal van 2021 7.160.116.049 Amerikaanse dollar (ongeveer 6.257.941.427 euro) geïnvesteerd. In de mijnbouw en de aardolie-industrie zijn de investeringen met 22,8% gestegen ten opzichte van 2020. Daarentegen is het totaal van de andere sectoren het afgelopen jaar gedaald.

Marktvooruitzichten

Colombia zal een belangrijke bestemming blijven voor buitenlandse directe investeringen omdat publiek-private partnerschappen en concessies voor grote infrastructuurprojecten nieuwe mogelijkheden bieden.

Belangrijke structurele steunpilaren zijn de vrijehandelsovereenkomsten met de VS, Canada en de EU, die de bescherming van investeerders verbeteren, en het Colombiaanse wettelijke en regelgevende klimaat regelen.

Hoewel de Covid-19 pandemie nieuwe risico's heeft meegebracht voor de internationale commerciële positie van het land, zal de instroom van kapitaal op de lange termijn afhangen van de mate waarin Colombia de twee belangrijkste belemmeringen voor investeringen wegneemt: binnenlandse onlusten en corruptie in zowel de particuliere als de overheidssector.

Het vredesakkoord dat de regering in 2016 heeft gesloten met de guerrillastrijders van de FARC lijkt stand te houden, maar veel Colombianen, waaronder voormalige rebellen, zijn gefrustreerd over het trage tempo van de implementatie. Een vredesakkoord met de rivaliserende rebellengroepering Ejército de Liberación Nacional (ELN) zal er naar verwachting ook niet op korte termijn komen.

Het risico van burgerlijke onrust zal hoog blijven. Dit door de zwakke economische omstandigheden, als gevolg van de pandemie,  die de bestaande sociale spanningen (instroom van Venezolaanse migranten, de tenuitvoerlegging van de FARC-vredesakkoorden en het aanhoudende geweld in plattelandsgebieden) verergeren. Op middellange termijn zal de regering zich blijven inspannen om het ondernemingsklimaat te verbeteren door de bureaucratie te stroomlijnen en de informele arbeid terug te dringen, zij het met beperkt succes.

Door de rijkdom aan natuurlijke hulpbronnen, een relatief ontwikkeld regelgevingssysteem voor het bedrijfsleven, en sterkere instellingen en beleidskaders dan in veel andere Latijns-Amerikaanse landen, heeft Colombia potentieel voor een aanhoudende gematigde groei op lange termijn.

Ondanks een intern conflict dat in 1964 begon, met als gevolg een interne migratie, een informele economie heeft aangewakkerd en de productiviteitsgroei heeft belemmerd, zijn de economische vooruitzichten de afgelopen tien jaar verbeterd, met even een economische vertraging in 2015-17. Het vredesakkoord van 2016 met de FARC-guerrilla's is een goed voorteken voor de stabiliteit van het land op de lange termijn en de vooruitzichten voor sociale en economische ontwikkeling. Betere veiligheidsomstandigheden hebben de afgelopen jaren al nieuwe buitenlandse investeringen aangetrokken en het vertrouwen van het bedrijfsleven versterkt. De drugshandel, de aanwezigheid van criminele groepen in voormalige gebieden die in handen van de FARC zijn, het hernieuwde geweld op het platteland en de hoge misdaadcijfers zullen echter het bedrijfsleven blijven beïnvloeden.

• Chambre de Commerce de Bogotá : www.ccb.org.co
  Ministère des Finances : www.minhacienda.gov.co
  Banco de la Republica : www.banrep.gov.co
  Ministère de Commerce, Industrie et Tourisme : www.mincit.gov.co
  Departamento de Planeación Nacional : www.dnp.gov.co
  Departamento Administrativo Nacional de Estadística : www.dane.gov.co
  Departamento de Impuestos de Aduanas Nacionales de Colombia : www.dian.gov.co
  Organismo Nacional de Acreditación de Colombia – ONAC : www.onac.org.co
  Instituto Colombiano Agropecuario : www.ica.gov.co
  ProColombia (commerce extérieur, investissements et tourisme) : www.procolombia.co
  Invest in Colombia : www.investincolombia.com.co/en
  Asociación Nacional de Empresarios de Colombia : www.andi.com.co - te vergelijken met het VBO in België